Stosunek do własnej choroby i operacji jako znaczących wydarzeń życiowych

• Authors: Rzepa Teresa , Stanišic Michal Goran

Title variants

EN

Attitude to one’s own diseases and surgical intervention as a significant incident in life

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W przypadku chorób bezobjawowych i stanowiących zagrożenie życia, jaką jest między innymi tętniak aorty brzusznej, nieoczekiwana diagnoza wywołuje silny dysonans poznawczy. Tak negatywna informacja zapoczątkowuje stresujące wydarzenie życiowe, powszechnie oceniane jako bardzo ważne w biografii każdego człowieka. Założono, że stosunek do własnej choroby i operacji różni się zależnie od tego, czy pacjent oczekuje na zabieg, czy też jest po interwencji chirurgicznej. Badania ankietowe przeprowadzono na dwóch grupach chorych z tętniakiem aorty brzusznej, to jest: 23 pacjentów przed operacją oraz 19 pacjentów, których zoperowano 2–4 lata przed badaniem. Wyniki zanalizowano statystycznie za pomocą testu „chi-kwadrat”. Analiza statystyczna pozwoliła na odrzucenie hipotezy badawczej, co świadczy o randze stresującego wydarzenia życiowego, jakim jest własna, śmiertelna choroba. Jego negatywne zabarwienie uczuciowe jest tak silne i trwałe, że nie zmienia go nawet upływ czasu. Okazało się, że wszyscy pacjenci dokładnie pamiętają swoją pierwszą reakcję na wiadomość o chorobie, przeważnie wskazują na zewnętrzne motywy decyzji o operacji, podkreślając rolę lekarza prowadzącego oraz oceniają tę decyzję jako trafną i uzasadnioną. Taka ocena dowodzi skuteczności zadaniowego podejścia do radzenia sobie z krytycznymi wydarzeniami życiowymi.

EN

Abstract In an asymptomatic disease, which may be life-threatening, a sudden diagnosis produces a cognitive dissonance between the actual physical status and the potential lethal risk of the disease. In the treatment of an abdominal aortic aneurysm, even elective surgical treatment is associated with the risk of death. It was assumed that the attitude to one's own illness and surgical intervention may change in the course of treatment, before and especially after surgery. Two groups of patients were examined with the use of aspecific questionnaire to establish these changes: group 1 - 23 patients scheduled for elective abdominal aortic aneurysm repair; group 2 - 19 patients presented for the follow-up 2-4 years after surgery. Answers obtained from the questionnaire were statistically analyzed and compared between the groups with the use of a chi-square test. The statistical analysis of the results obtained by comparing groups of patients made it possible to reject the hypothesis about the differences in attitudes to the illness in patients before and after surgery. Regardless of the time which elapsed after receiving the information about the disease - the patients accurately recall their first reaction to an unexpected message. Both groups of patients: waiting for the surgery, and those who have already had it, focused on the external reasons for the decision about the surgery, i.e., the convincing role of a doctor. Positive or very positive assessment of their own decisions, in both groups, indicates the performance-oriented approach to a difficult situation (the decision about surgery).

Keywords

PL

tętniak aorty brzusznej; stresujące wydarzenie życiowe; dysonans poznawczy; operacja; stosunek wobec choroby

EN

abdominal aortic aneurysm; stressful life events; cognitive dissonance; surgery; attitude towards disease

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Studia Sociologica
• Year: 2011
• Issue: 21
• Pages: 113-129

Contributors

author

Rzepa Teresa

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej

author

Stanišic Michal Goran

• Uniwersytet Medyczny w Poznaniu

References

• Antonovsky A. 1995, Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zwariować, Fundacja Instytutu Psychiatrii i Neurologii, Warszawa.
• Baltes P. B. 1979, Life-span Development al Psychology: Some Converging Observations on History and Theory, w: Life-span Development and Behavior, t. 2, red. P.B.
• Baltes, O.G. Brim, Academic Press, New York–San Francisco–London.
• Baltes P.B., Reese H.W. 1984, The Life-span Perspective in Developmental Psychology, w: Developmental psychology. An advanced textbook, red. M.H. Bornstein, M.E. Lamb, Erlbaum, Hilsdale–New York.
• Baltes P.B., Reese H.W., Lippitt L.P. 1980, Life-span Developmental Psychology, „Annual Review of Psychology”, No. 31.
• Baum S.K., Stewart R.B. Jr. 1990, Sources of Meaning Trough the Life-span, „Psychological Reports”, No. 67.
• Bishop G.D. 2000, Psychologia zdrowia. Zintegrowany umysł i ciało, Wydawnictwo Astrum, Wrocław.
• Bronfenbrenner U. 1979, The Ecology of Human Development, MA: Harvard University Press, Cambridge.
• Brown L.C., Thompson S.G., Greenhalgh R.M., Powell J.T. 2008, UK Small Aneurysm Trial Participants Fit Patients with Small Abdominal Aortic Aneurysms (AAAs) do not Benefit from Early Intervention, „Journal Vascular Surgery”, No. 48(6).
• Bühler Ch. 1999, Bieg życia ludzkiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Chaikof E.L., Brewster D.C., Dalman R.L., Makaroun M.S., Illig K.A., Sicard G.A., Timaran C.H., Upchurch G.R. Jr, Veith F.J. 2009, The Care of Patients with an Abdominal Aortic Aneurysm: the Society for Vascular Surgery Practice Guidelines, „Journal Vascular Surgery”, No. 50 (4 Supplement).
• Draaisma D. 2006, Dlaczego życie biegnie szybciej, gdy się starzejemy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Dyląg A. 2005, Stres – towarzysz życia, w: Człowiek i psychologia, red. J. Rybakiewicz, Wydawnictwo „PARK”, Bielsko-Biała.
• Erikson E.H. 1959, Identity and the Life Cycle, „Psychological Issues”, No. 1.
• Frankl V.E. 1984, Homo patiens, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
• Giza A. 1991, Życie jako opowieść. Analiza materiałów autobiograficznych w perspektywie socjologii wiedzy, Ossolineum, Wrocław.
• Havighurst R.J. 1951, Developmental tasks and education, Longmans, New York.
• Heszen-Niejodek I. 1997, Skuteczność radzenia sobie z chorobą somatyczną, w: Radzenie sobie i pomoc innym w zdrowiu i chorobie, red. L. Szewczyk, Akademia Medyczna, Lublin.
• Heszen-Niejodek H. 2000, Psychologiczne problemy chorych somatycznie, w: Psychologia. Podręcznik akademicki, red. J. Strelau, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Hobfoll S.E. 2006, Stres, kultura i społeczność, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Hollingworth H.L. 1927, Mental Growth and Decline: A Survey of Development Psychology, Appleton, New York.
• Jarosz M. 1988, Psychologia lekarska, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa.
• Knops A.M., Ubbink D.T., Legemate D.A., de Haes J.C., Goossens A. 2010, Information Communicated with Patients in Decision Making about their Abdominal Aortic Aneurysm, „European Journal Vascular Endovascular Surgery”, No. 39 (6).
• Kubacka-Jasiecka D., Ostrowski T.M. 2005, Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Lazarus A.A., Colman A.M. 2001, Psychopatologia, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Lederle F.A., Johnson G.R., Wilson S.E., Chute E.P., Littooy F.N., Bandyk D., Krupski W.C., Barone G.W., Acher C.W., Ballard D.J. 1997, Prevalence and Associations of Abdominal Aortic Aneurysm Detected through Screening. Aneurysm Detection and Management (ADAM) Veterans Affairs Cooperative Study Group, „Annals of Internal Medicine”, No. 15; 126 (6).
• Leoński J., Rzepa T. (red.) 1995, Zastosowania metody biograficznej w socjologii i psychologii, Dictum Sapienti Sat, Szczecin.
• Leoński J., Kołodziej-Durnaś A. (red.) 2005, W kręgu socjologii interpretatywnej – zastosowanie metod jakościowych, Economicus, Szczecin.
• Lerner R.M., Hultsch D. F. 1983, Human development a Life-span Perspective, McGraw-Hill, New York–San Francisco–London.
• Maruszewski T. 2005, Pamięć autobiograficzna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Maslow A. 2006, Motywacja i osobowość, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Neisser U. (red.) 1998, Real Events Remembered, Cambridge University Press, New York.
• Oniszczenko W. 1998, Stres to brzmi groźnie, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Ouriel K. 2009, Randomized Clinical Trials of Endovascular Repair Versus Surveillance for Treatment of Small Abdominal Aortic Aneurysms, „Journal of Endovascular Therapy”, No. 16 (Supplement) 1.
• Pietrasiński Z. 1990, Rozwój człowieka dorosłego, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Pressey S.L., Janney J.E., Kuhlen R.G. 1939, Life: A Psychological Survey, Harper, New York.
• Rubin D.C. (red.) 1986, Autobiographical Memory, Cambridge University Press, Cambridge.
• Runyan W. 1992, Historie życia a psychobiografia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rzepa T. 2002, Czy warto badać czyjeś drogi życiowe i jak je badać, nie dobiegając kresu własnej? „Przegląd Psychologiczny” t. 45, nr 1.
• Rzepa T. 2004, „Mój dzień za dziesięć lat”. Uznawane wartości jako wskaźnik ukierunkowania biegu życia. Psyche, Zeszyty Naukowe US, nr 366, t. 7.
• Rzepa T. 2007, Jakie wspomnienia i w jaki sposób przywołuje najczęściej nasza pamięć autobiograficzna?, „Przegląd Psychologiczny”, nr 4, t. 50.
• Rzepa T., Leoński J. (red.) 1993, O biografii i metodzie biograficznej, Wydawnictwo Nakom, Poznań.
• Susułowska M. 1974, Bilans życiowy ludzi starych, „Psychiatria Polska”, nr 5, t. 8.
• Susułowska M. 1989, Psychologia starzenia się i starości, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Terelak J.F. (red.) 2001, Psychologia stresu, Oficyna Wydawnicza „Branta”, Bydgoszcz.
• Tyszkowa M. (red.) 1988, Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Włodarek J., Ziółkowski M. (red.) 1990, Metoda biograficzna w socjologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Poznań.
• Zeidner M., Endler N.S. (red.) 1999, Handbook of Coping. Theory, Research, Applications, Wiley, New York.

Identifiers

CEJSH db identifier

11PLAAAA10766