Petr-polukorma, Afanasij-lomonos i inni. O przezwiskach świętych w folklorze rosyjskim

• Authors: Gos Elżbieta

Title variants

EN

'PETR-POLUKORMA', 'AFANASII-LOMONOS' AND OTHERS. ON THE NICKNAMES OF SAINTS IN RUSSIAN FOLKLORE

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest próba ukazania – na materiale ludowych kalendarzy rolniczych – językowego obrazu świata świętych w folklorze rosyjskim. Kalendarze takie (miesiacesłowa) powstawały w rezultacie połączenia kalendarza chrześcijańskiego i kalendarza rolniczego: oficjalnym nazwom świętych przydawano emocjonalne przezwiska, które zawierały zapis obserwacji przyrodniczych związanych z dniem wspomnienia świętego, np. Afanasij-Łomonos, Timofiej-Połuzimnik. Analizą formalno-gramatyczną i semantyczną objęto tylko przezwiska świętych ze stycznia. Wyróżniono derywaty tworzone od rzeczowników, czasowników i wyrażeń przyimkowych, za pomocą sufiksów (np. brusicznik, gradar, kuzniec) albo zestawienia (np. Alieksiej-prolej kuwszin, Jewdokija-podmoczi porog); te ostatnie były formą przypomnienia mieszkańcom wsi o ich powinnościach. W artykule omówiono motywację semantyczną przezwisk: od nazw pór roku, zjawisk atmosferycznych, prac gospodarczych, zwyczajów, zdarzeń z życia świętego (np. Joann-Liestwicznik). Autorka wyraża pogląd, że traktowanie świętych w tekstach folkloru świadczy o dążeniu człowieka do zbliżenia sacrum i profanum: z jednej strony – podwyższany jest status pracy ludzkiej, która przez skojarzenie z postaciami świętych uzyskuje głębszy wymiar, sakralizacji poddawana też jest przyroda, a z drugiej święci (konceptualizowani na podobieństwo rolników) tracą nimb świętości, a ich transcendentny wymiar jest drastycznie redukowany.

EN

The article aims to reconstruct, on the basis of folk farmer's calendars (mesyatseslov), the linguistic worldview of saints in Russian folklore. The calendars of this type were compiled as a result of combining the Christian calendar with the farmer's calendar: the official names of saints were supplemented with emotional nicknames reflecting the record of the observations of nature connected with the day of a given saint, e.g. Aphanasii-lomonos 'one who breaks the nose' or Timofei-poluzimnik 'occurring in the middle of winter'. The formal grammatical analysis has only been applied to nicknames of the January saints. The identified derivatives were created from nouns, verbs and prepositional phrases, by means of suffixation (e.g. brusichnik 'one who collects berries', kuznets 'blacksmith') or by juxtaposition (np. Aleksei-prolei kubshin 'pour the jug', Eevdokiya-podmochi porog 'wet the doorstep'). The last category was to remind the country-dwellers of their duties. The article also deals with the semantic motivation of the nicknames: from the names of the seasons, through those of natural phenomena, chars and customs, to events from the saint's life. The authoress claims that the treatment of saints in texts of folklore is indicative of the desire to bring the sacred and the profane closer: on the one hand, the status of human work is elevated, as it acquires a deep dimension through association with the figures of saints (also nature undergoes sacralization); on the other hand, saints are conceptualized as farmers and so lose the halo of sanctity, their transcendent dimension being drastically reduced.

Keywords

EN

FARMER'S CALENDAR; LINGUISTIC WORLDVIEW; SEMANTIC MOTIVATION

Discipline

• PHILOLOGY_&_LINGUISTICS: PHILOLOGY & LINGUISTICS

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2006
• Volume: 18
• Pages: 209-220
• Document type: ARTICLE

Contributors

author

Gos Elżbieta

• E. Gos, (Warszawa, Poland), no postal address given, contact the journal editor.

Identifiers

CEJSH db identifier

07PLAAAA02505198