Alegoryczno-symboliczne obrazowanie sposobem poznawania religijnej rzeczywistości [na przykładzie siedemnastowiecznej twórczości zakonnej

• Authors: Katarzyna Kaczor-Scheitler

Title variants

EN

ALLEGORICAL-SYMBOLIC IMAGERY AS A WAY OF THE RECOGNITION OF RELIGIOUS REALITY: THE CASE OF THE 17TH CENTURY MONASTIC LITERATURE

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article presents allegoric-symbolic imagery present in XVII century mystic and reflectively-meditative texts. For example the autobiographical confession of Jadwiga Stobieńska, Carmelite nun and meditations of Teresa Petrycówna, Norbertine nun, show that operating through the means of words (like allegories and symbols) serve to the induction of survival and to express of inexpressible. Sophisticated imagery introduced by the nun-writers was a proof not only of their literary proficiency, but also an indication of the impossibility of finding adequate words to express the nonsensory experiences which were achieved beyond any representations.

Keywords

EN

ALLEGORICAL-SYMBOLIC IMAGERY; RECOGNITION OF RELIGIOUS REALITY; 17TH CENTURY MONASTIC LITERATURE

• Publisher: Uniwersytet Bielsko-Bialski
• Journal: Świat i Słowo
• Year: 2013
• Volume: 11
• Issue: 1(20)
• Pages: 113-130

Dates

published

2013-06

Contributors

author

Katarzyna Kaczor-Scheitler

• Uniwersytet Łódzki, ul. Prezydenta Gabriela Narutowicza 65, Łódź

References

• R. Montusiewicz, Biblia w „ogrodzie mistycznym”. Uwagi o poezji Kaspra Twardowskiego, [w:] Biblia a literatura, red. S. Sawicki, J. Gotfryd, Lublin 1986.
• H. G. Gadamer, Symbol i alegoria, [w:] Symbole i symbolika, wybór, wstęp M. Głowiński, tłum. G. Borkowska, K. Falicka [i in.], Warszawa 1990.
• E. Sarnowska-Temeriusz, Alegoria, [w:] Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze
• – renesans – barok, red. T. Michałowska i in., Wrocław 1990.
• J. Abramowska, Alegoreza i alegoria w dawnej kulturze literackiej, [w:] taż, Powtórzenia i wybory. Studia z tematologii i poetyki historycznej, Poznań 1995.
• M.W. Bloomfield, Alegoria jako interpretacja, tłum. Z. Łapiński, R. 66: 1975, z. 3.
• D.L. Sayers, O pisaniu i czytaniu utworów alegorycznych, tłum. P. Graff, „Pamiętnik Literacki”, R. 66: 1975, z. 3.
• A. Fletcher, Allegory. The Theory of a Symbolic Mode, Ithaca-New York 1964.
• J. Sławiński, Symbol, [w:] Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, wyd. 4, Wrocław 2007.
• M. Szmidt, Między alegorią i symbolem. Granice wielkiej metafory w romansie barokowym, [w:] Studia o metaforze, cz. I, red. E. Sarnowska-Temeriusz, Wrocław 1980, Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej, t. 55.
• T. Todorov, Wstęp do symboliki, tłum. K. Falicka, [w:] Symbole i symbolika…
• K. Kramarska-Anyszek, Dzieje Klasztoru PP. Norbertanek w Krakowie na Zwierzyńcu do roku 1840, „Nasza Przeszłość”, t. 47: 1977.
• A. Dygat, A. Rybak, Odrodzenie klasztoru zwierzynieckiego za ksieni Doroty Kątskiej (1591–1643)…
• L. Hajdukiewicz, Petrycy Jan Innocenty, [w:] Polski słownik biograficzny, red. H. Markiewicz [i in.], t. 25,Wrocław 1980.
• H. Barycz, Petrycy Sebastian z Pilzna…
• K. Estreicher, Bibliografia polska, t. 24, Kraków 1912.
• A. Wieczorkiewicz, Drogi życia i drogi poznania. Alegoryczne wizje wędrówki w literaturze dawnej, „Pamiętnik Literacki” 1993, z. 2.
• J. Abramowska, Peregrynacja, [w:] Przestrzeń i literatura, red. M. Głowiński,
• A. Okopień-Sławińska, Wrocław 1978, Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej, t. 51.
• J. Sokołowska, Od renesansu do baroku (Swoistość przełomu barokowego w Polsce), [w:] Religijność literatury polskiego baroku, red. Cz. Hernas, M. Hanusiewicz, Lublin 1995, Religijne Tradycje Literatury Polskiej, t. 5.
• Biblia w przekładzie ks. J. Wujka z 1599 r., wstęp J. Frankowski, wyd. 5, Warszawa 2000.
• Droga, [w:] M. Lurker, Słownik obrazów i symboli biblijnych, tłum. bp K. Romaniuk, Poznań 1989.
• Droga, [w:] D. Forstner OSB, Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. i oprac. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 1990.
• Herakles, [w:] W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1985.
• A. Nowicka-Jeżowa, Homo viator-mundus-mors. Studia z dziejów eschatologii w literaturze
• staropolskiej, cz. 1–2, Warszawa 1988.
• T. Michałowska, Topika pielgrzyma i pielgrzymki w literaturze polskiego średniowiecza, [w:] Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, red. H. Manikowska i H. Zaremska, Warszawa 1995.
• T. Petrycówna, Medytacje, rkps ANZ, sygn. 595.
• Zamek wnętrzny, abo Gmachy Dusze Ludzkiej, Świętej Teresy od Pana Jezusa Fundatorki Karmelitów i Karmelitanek Bosych. Przetłumaczenia z Włoskiego na Polskie W. X. Sebastyana Nuceryna, Kościoła Katedralnego w Krakowie Kaznodzieię. W Krakowie, W Drukarni Franciszka Cezarego, Roku Pańskiego, 1633, ss. 203.
• Maria Eugeniusz od Dz. Jezus OCD, Jestem córką Kościoła, z francuskiego tłum. O. Nowakowska, Kraków 1984.
• Maria Eugeniusz od Dz. Jezus OCD, Chcę widzieć Boga, z francuskiego tłum. W. Ryszka OCD, wyd. 2, Kraków 1998.
• W. Stinissen OCD, Wędrówka wewnętrzna. Śladem św. Teresy z Avili, tłum. J. Iwaszkiewicz, Poznań 2001.
• K. Romaniuk, Dusza ludzka, [w:] Encyklopedia katolicka, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, t. 4, Lublin 1985.
• Pasterz, [w:] M. Lurker, Słownik obrazów i symboli biblijnych…
• H. Arts SJ, Głód i pragnienie Boga, tłum. L. Balter SAC, „Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny”, R. 10: 1990, nr 5, s. 18–29;
• G. Bachelard, Psychoanaliza ognia (Wybór), tłum. H. Chudak, …
• G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wybór H. Chudak, tłum. H. Chudak, A. Tatarkiewicz, przedm. J. Błoński, Warszawa 1975.
• A. Blusiewicz, Ogień miłości. Z przemyśleń nad recepcją „Pieśni nad pieśniami” w polskiej poezji barokowej, „Przegląd Powszechny” 1985, nr 7–8.
• J. Kaczorowski, Poeta barokowej awangardy. Z zagadnień obrazowania w „Rymach duchownych” Sebastiana Grabowieckiego, „Roczniki Humanistyczne” 1973, t. 21, z. 1.
• J. Kotarska, Petrarkizm w poezji polskiego renesansu i baroku, [w:] Studia porównawcze o literaturze staropolskiej, red. T. Michałowska, J. Ślaski, Wrocław 1980.
• G. Habrajska, Prototyp miłości w „Pieśni nad pieśniami”, [w:] Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy. Materiały z konferencji 11–14 maja 1999 r., Łódź 2000.
• J. Kotarska, Erotyk staropolski. Inspiracje i odmiany, Wrocław 1980.4
• Z. Kövecses, Metaphors of Anger, Pride and Love: A lexical Approach to the Structure of Concepts, Pragmatics and Beyond. An Interdisciplinary Series of Language Studies VII, 8, Amsterdam – Philadelphia 1986.
• I. Nowakowska-Kempna, Konceptualizacja uczuć w języku polskim, Warszawa 1995.
• K. Górski, A. M. Borkowska OSB, Historiografia zakonna a wzorce świętości w XVII w.,
• Warszawa 1984, Textus et Studia, vol. 15.
• Krótkie zebranie żywota świątobliwego W. Matki Anny a Jezu pierwszej z Polek karmelitanki bosej reformacyjej św. Matki naszej Teresy przez W.O. Stefana od S. Teresy niegdy prowincjała napisane, rkps BKB, sygn. 49.
• Krótkie zebranie żywota świątobliwego W. Matki Anny a Jezu pierwszej z Polek karmelitanki bosej reformacyjej św. Matki naszej Teresy przez W.O. Stefana od S. Teresy niegdy prowincjała napisane, rkps z XVII w. BKB, sygn. 82.
• Krótkie zebranie żywota W. M. Anny od Pana Jezusa Polki, która między pannami karmelitankami bosemi pierwszą była profeską przez Wielebnego ojca Stefana od S. Teresiej prowincyjała prowincyjej polskiej spisane, rkps BKB, sygn. 263.
• Księgi, w których są krótko opisane żywoty i cnoty zmarłych zakonniczek bosych Zakonu Naświętszej Panny Maryjej z Góry Karmelu w klasztorze krakowskim S. Marcina. Od Roku Pańskiego 1627, rkps BKB, sygn. 253.
• Żywot Wielebnej Matki Anny od Pana Jezusa. Profesyja najpierwszej Polki, [w:] T. Osmólski, Konterfekt życia przykładnego z Ozdoby Karmelu zakonnego kopiowany…, Kraków 1747.
• B. J. Wanat, Zakon karmelitów bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605–1975, Kraków 1979.
• S. Ciesielska-Borkowska, Mistycyzm hiszpański na gruncie polskim, „Rozprawy Wydziału Filologicznego PAU”, Kraków 1939, t. 66, nr 1.
• H. Gil OCD, Kult św. Teresy od Jezusa w polskich ośrodkach karmelitańskich w. XVII do XIX, [w:] Otrzymałam ducha mądrości. Księga pamiątkowa z okazji ogłoszenia św. Teresy od Jezusa Doktorem Kościoła Powszechnego, red. O. Filek OCD, Kraków 1972.
• T. Michałowska, Poetyka i poezja. Studia i szkice staropolskie, Warszawa 1982.
• Św. Jan od Krzyża, Góra Karmel, czyli Góra Doskonałości, [w:] tenże, Dzieła, z hiszp. tłum. B. Smyrak OCD, wyd. 5, Kraków 1995.
• J. A. Kłoczowski, Góra, czyli wznoszenie się, „W drodze” 1977, nr 9.
• K. Dybciak, O literackiej twórczości Karola Wojtyły, [w:] Sacrum w literaturze, red. J. Gotfryd, M. Jasińska-Wojtkowska, S. Sawicki, Lublin 1983.
• V. Lossky, „Mrok” i „Światłość” w poznaniu Boga, „W drodze” 1977, nr 10.
• S. Sawicki, Sacrum w literaturze, [w:] tenże, Poetyka. Interpretacja. Sacrum, Warszawa 1981.
• T. Merton, Nowy człowiek, tłum. P. Ciesielski OP, Kraków 1996.
• T. Merton, Szukanie Boga, Kraków 1988.
• Św. Jan od Krzyża, Noc ciemna duszy, [w:] Księgi B. i Duchowego Doktora O. Jana od Krzyża Pierwszego Karmelity Bosego i O. Reformaciey S. M. Teresy z hiszpańskiego na łaciński, a potem na polski język przełożone, rkps BKB z 2 poł. XVII w., sygn. 14.
• św. Jan od Krzyża, NC II, 3, 3; 4, 1; 6, 4, [w:] tenże, Dzieła…
• K. Kaczor-Scheitler, Mistycyzm hiszpański w piśmiennictwie polskich karmelitanek XVII i XVIII wieku, Łódź 2005.
• A. Kępiński, Lęk, wyd. 2, Warszawa 1987.
• Św. Teresa od Jezusa, Dzieła, z hiszp. tłum. H. P. Kossowski, wyd. 3, t. 3, Kraków 1995.
• Ogień, [w:] M. Lurker, Słownik obrazów i symboli biblijnych…