Samoocena i zaspokojenie podstawowych potrzeb psychologicznych jako predyktory wypalenia akademickiego wśród studentek pedagogiki specjalnej

• Authors: Strzelecki Dominik

Title variants

EN

Self-esteem and satisfaction of basic psychological needs as predictors of academic burnout among female special education studies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wypalenie akademickie to złożone zjawisko, które szkodliwe jest dla dobrostanu jednostki. Zgodnie z dotychczasowymi doniesieniami badawczymi coraz częściej dostrzega się wysoki poziomu objawów wypalenia studentów. Celem przeprowadzonych badań była próba empirycznej diagnozy zjawiska wypalenia akademickiego studentek pedagogiki specjalnej, a także określenie siły i kierunku związków pomiędzy poszczególnymi komponentami wypalenia akademickiego, samooceną a zaspokojeniem trzech podstawowych potrzeb psychologicznych (autonomii, kompetencji, relacji). W badaniach zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Wykorzystane narzędzia badawcze to: OLBI-S, skala SES Rosenberga oraz polska wersja BPNSFS. W rezultacie wykazano związki pomiędzy samooceną a wypaleniem akademickim oraz wypaleniem akademickim, a zaspokojeniem potrzeby autonomii oraz kompetencji. Na podstawie otrzymanych wyników badań można wywnioskować, iż adekwatnie wysoki poziom samooceny i zaspokojenia podstawowych potrzeb psychologicznych – szczególnie potrzeby autonomii i kompetencji, może przyczyniać się do obniżenia poziomu wypalenia akademickiego studentek pedagogiki specjalnej.

EN

Academic burnout is a complex phenomenon that is detrimental to individual well-being. According to previous research reports, a high level of burnout symptoms in students is increasingly recognised. The aim of the study was to attempt an empirical diagnosis of the phenomenon of academic burnout in female special education students, as well as to determine the strength and direction of the relationship between the individual components of academic burnout and self-esteem, and the satisfaction of the three basic psychological needs (autonomy, competence, relatedness). The research implemented the method of diagnostic survey. The research tools used were: OLBI-S, Rosenberg’s SES scale and the Polish version of the BPNSFS. As a result, relationships between self-esteem and academic burnout as well as academic burnout and satisfaction of the need for autonomy and competence were demonstrated. Based on the research findings, it can be concluded that adequately high levels of self-esteem and satisfaction of basic psychological needs – especially the need for autonomy and competence – may contribute to lowering the level of academic burnout among female special education students.

Keywords

PL

wypalenie akademickie; studentki pedagogiki specjalnej; samoocena; podstawowe potrzeby psychologiczne

EN

academic burnout; students of special education; self-esteem; basic psy-; chological needs

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Edukacja Dorosłych
• Year: 2022
• Volume: 2(87)
• Pages: 95-112

Contributors

author

Strzelecki Dominik

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

• https://orcid.org/0000-0003-4675-2462

References

• Ariani, D.W. (2019). Basic psychological needs as predictors of burnout and engagement. Journal of Psychological and Educational Research, 27(2), 51–74.
• Baumeister, R.F., Campbell, J.D., Krueger, J.I., Vohs, K.D. (2003). Does high self-esteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles? Psychological Science in the Public Interest, 4 (1), 1–44. Pobrano z: https://doi. org/10.1111/1529-1006.01431
• Bortnowska, H., Seiler, B., Noskowska, A. (2021). Academic burnout among management courses students while distance learning during Covid-19 pandemic (survey report). Edukacja Dorosłych, 85(2), 71–85. Pobrano z: https://doi.org/10.12775/ED.2021.015
• Samoocena i zaspokojenie podstawowych potrzeb psychologicznych... 109
• Boyaci, M. (2022). The Role of Self-Esteem in Predicting Pedagogical Formation Stu- dents’ Career Adaptabilities. International Journal of Contemporary Educational Research, 6(2), 205–214. Pobrano z: https://doi.org/10.33200/ijcer.555624
• Brunsting, N.C., Bettini, E., Rock, M., Common, E.A., Royer, D.J., Lane, K.L., Xie, F., Chen, A., Zeng, F. (2022). Working Conditions and Burnout of Special Educators of Students With EBD: Longitudinal Outcomes. Teacher Education and Special Education: The Journal of the Teacher Education Division of the Council for Exceptional Children. Pobrano z: https://doi.org/10.1177/08884064221076159
• Brzeziński, J. (2007). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Chang, M.L. (2009). An Appraisal Perspective of Teacher Burnout: Examining the Emotional Work of Teachers. Educational Psychology Review, 21, 193–218. Pobrano z: https://doi.org/10.1007/s10648-009-9106-y
• Chen, B., Vansteenkiste, M., Beyers, W., Boone, L., Deci, E. L., Van der Kaap-Deeder, J., Duriez, B., Lens, W., Matos, L., Mouratidis, A., Ryan, R. M., Sheldon, K. M., Soen- ens, B., Van Petegem, S., Verstuyf, J. (2014). Basic psychological need satisfaction, need frustration and need strength across four cultures. Motivation and Emotion, 39(2), 216–236. Pobrano z: https://doi.org/10.1007/s11031-014-9450-1
• Cherniss, C. (1980). Professional Burn-Out in Human Service Organizations. New York: Praeger.
• Chmielewska, E. (2021). Wypalenie zawodowe nauczycieli jako problem zdrowotny XXI wieku. Zeszyty Naukowe WSKM, 8, s. 25–48.
• Chodkowska, M. (2008). Socjopedagogiczne aspekty współpracy pedagoga specjalnego z rodzicami dziecka niepełnosprawnego. W: Z. Palak (red.), Pedagog specjalny w procesie edukacji, rehabilitacji i resocjalizacji. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Daniels, R., Cormier, J., Gore, J., McMahan, E. (2021). The Impact of Need Satisfaction on College Athlete Burnout. The Sport Journal, 24.
• Deci, E.L., Ryan, R.M. (2008). Facilitating optimal motivation and psychological well-being across life’s domains. Can. Psychol, 49.
• Demerouti, E., Bakker, A.B. (2008). The Oldenburg Burnout Inventory: A Good Alternative to Measure Burnout and Engagement. W: J. Halbesleben (red.), Stress and burnout in health care. Hauppage: Nova Sciences.
• Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Te- stów Psychologicznych.
• Fernet, C., Guay, F., Senécal, C. (2004). Adjusting to job demands: The role of work self-determination and job control in predicting burnout. Journal of Vocational Behavior, 65(1), s. 39–56. Pobrano z: https://doi.org/10.1016/S0001-8791(03)00098-8
• Fila-Jankowska, A. (2009). Samoocena autentyczna. Warszawa: Wydawnictwo SWPS. Freudenberger, H.J. (1974). Staff burnout. Journal of Social Issues, 30 (1), 159–165. Pobrano z: https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1974.tb00706.x
• Jeno, L. M., Nylehn, J., Hole, T. N., Raaheim, A., Velle, G., Vandvik, V. (2021). Motivational determinants of students’ academic functioning: The role of autonomy-support, autonomous motivation, and perceived competence. Scandinavian Journal of Educational Research, 1–18. Pobrano z: https://doi.org/10.1080/00313831.2021.1990125
• Karłyk-Ćwik, A. (2019). Wypalenie zawodowe pedagogów a wybrane czynniki socjode- mograficzne, Pedagogika Społeczna, s. 163–182. Pobrano z: https://doi.org/10.35464/ 1642-672X.PS.2019.2.12
• Krakowiak. P., Łukaszewska, B. (2015). Samoocena pracowników w instytucjach eduka- cyjnych i pomocowych a ich działalność zawodowa. Paedagogia Christiana 1 (35), s. 273–293. Pobrano z: https://doi.org/10.12775/PCh.2015.015
• Kroplewski, Z., Mikuć, J., Szcześniak, M. (2018). Poczucie sensu życia a samoocena osób z niepełnosprawnością ruchową – wstępne wyniki badań empirycznych. Człowiek- Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 1(39), s. 47–63.
• Łaguna, M., Lachowicz-Tabaczek, K., Dzwonkowska, I. (2007). Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody. Psychologia Społeczna 2(4), s. 164–176.
• Lin, J.-D., Lee, T.-N., Loh, C.-H., Yen, C.-F., Hsu, S.-W., Wu, J.-L., Tang, C.-C., Lin, L.- P., Chu, C. M., Wu, S.-R. (2009). Physical and mental health status of staff working for people with intellectual disabilities in Taiwan: Measurement with the 36-Item Short- Form (SF-36) health survey. Research in Developmental Disabilities, 30(3), s. 538–546. Pobrano z: https://doi.org/10.1016/j.ridd.2008.08.002
• Lonsdale, C., Hodge, K., Rose, E. (2009). Athlete burnout in elite sport: a self-determina- tion perspective. Journal of sports sciences, 27(8), s. 785–795. Pobrano z: https://doi. org/10.1080/02640410902929366
• Łoza, O. (2016). Zespół wypalenia wśród studentów medycyny — prospektywne badania roczne. Psychiatria, 13 (4), s. 224–228.
• Lubrańska, A. (2016). Wypalenie zawodowe – czy wiek ma znaczenie? Różnice międzypokoleniowe w obrazie wypalenia zawodowego. Humanizacja Pracy, 1(283), s. 45–58.
• Mahmoudi, F., Mahmoudi, A., Shahraki, H.R., Shamsaei, M., Kakaei, H. (2019). Relationship between self-esteem and field of study and its effect on academic burnout in students of Shiraz University of Medical Sciences. International Transaction
• Journal of Engineering, Management & Applied Sciences & Technologies, 10 (2).
• Mańkowska, B. (2013). Podmiotowe korelaty wypalenia zawodowego pracowników socjalnych miejskich ośrodków pomocy społecznej. W: M. Teodorczyk (red.), Koordynacja na rzecz aktywnej integracji. Widzieć – rozumieć – pomagać. Przykłady rozwiązań stosowanych w codziennej pracy pracownika socjalnego s. 78–89. Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.
• Mańkowska, B. (2018). Wypalenie zawodowe. Dylematy wokół istoty zjawiska oraz jego pomiaru. Polskie Forum Psychologiczne, 23(2), s. 430–445.
• Maslach, C., Jackson, S.E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2 (2), s. 99–113. Pobrano z: https://doi.org/10.1002/job.4030020205
• Maslach, C., Leiter, M.P. (2011). Prawda o wypaleniu zawodowym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 53, s. 397–422. Pobrano z: https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.397
• Neiss, M.B., Sedikides, C., Stevenson, J. (2002). Self-esteem: A behavioral genetic perspective. European Journal of Personality, 16 (5), s. 351–367. Pobrano z: https://doi.org/10.1002/per.456
• Ogińska-Bulik, N. (2006). Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. Warszawa: Difin.
• Olszak, A. (2016). Poziom wypalenia zawodowego oligofrenopedagogów. Studia I Prace Pedagogiczne (3), s. 51–65.
• Orlikowska, M., Cholewa-Trybuła, A. (2018). Trudności pedagogów specjalnych w pracy z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie. Szkoła – Zawód – Praca (16), s. 101–108.
• Pines, A., Aronson, E. (1988). Career burnout: Causes and cures. New York: Free Press.
• Platania, S., Di Nuovo, S., Caruso, A., Digrandi, F., Caponnetto, P. (2020). Stress among university students: the psychometric properties of the Italian version of the SBI-U 9 scale for Academic Burnout in university students. Health Psychology Research, 8(2), s. 101–108. Pobrano z: https://doi.org/10.4081/hpr.2020.9209
• Plichta, P. (2015). Wypalenie zawodowe i poczucie sensu życia pedagogów specjalnych. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
• Reis, D., Xanthopoulou, D., Tsaousis, I. (2015). Measuring job and academic burnout with the Oldenburg Burnout Inventory (OLBI): Factorial invariance across samples and countries. Burnout Research, 2, s. 8–18. DOI: 10.1016/j.burn.2014.11.001
• Ryan, R.M., Deci, E.L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1),s. 68–78. Pobrano z: https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
• Salmela-Aro, K., Savolainen, H., Holopainen, L. (2009). Depressive symptoms and school burnout during adolescence: evidence from two cross-lagged longitudinal studies. Journal of Youth and Adolescence, 38(10), s. 1316–1327. Pobrano z: https://doi.org/10.1007/s10964-008-9334-3
• Schaufeli, W.B., Martínez, I. M., Marques Pinto, A., Salanova, M., Bakker, A.B. (2002). Burnout and engagement in university students: A cross-national study. Journal of Cross-Cultural Psychology, 33(5), s. 464–481. Pobrano z: https://doi. org/10.1177/0022022102033005003
• Schaufeli, W., Taris, T.W. (2005). The Conceptualization and Measurement of Burnout Common Ground and Worlds Apart. Work & Stress, 19, s. 256–262. Pobrano z: https://doi.org/10.1080/02678370500385913
• Sekułowicz, M. (2002). Wypalenie zawodowe nauczycieli pracujących z osobami z niepełnosprawnością̨ intelektualną. Przyczyny – symptomy – zapobieganie – przezwycięża- nie. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Słomka-Michalak, K. (2010). Metody i techniki badania samooceny – próba przedstawienia skróconej wersji kwestionariusza do badania samooceny Jaki jesteś? Pauliny Sears. W: A. Wojnarska (red.), Diagnostyka resocjalizacyjna. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Story, A.L. (2004). Self-esteem and self-certainty: A mediational analysis. European Journal of Personality, 18(2), s. 115–125. Pobrano z: https://doi.org/10.1002/per.502
• Sulea, C., Van Beek, I., Sarbescu, P., Virga, D., Schaufeli, W.B. (2015). Engagement, boredom, and burnout among students: Basic need satisfaction matters more than personality traits. Learning and Individual Differences, 42, s. 132–138. Pobrano z: https://doi.org/10.1016/j.lindif.2015.08.018
• Taris, T.W., Le Blanc, P.M., Schaufeli, W.B., Schreurs, P.J.G. (2005). Are there causal relationships between the dimensions of the Maslach Burnout Inventory? A review and two longitudinal tests. Work & Stress, 19(3), s. 238–255. Pobrano z: https://doi. org/10.1080/02678370500270453
• Trépanier, S. G., Fernet, C., Austin, S. (2015). A longitudinal investigation of workplace bullying, basic need satisfaction, and employee functioning. Journal of Occupational Health Psychology, 20(1), s. 105–116. Pobrano z: https://doi.org/10.1037/a0037726
• Tucholska, S. (2009). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza zja- wiska i jego osobowościowych uwarunkowań́ . Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Van der Kaap-Deeder, J., Soenens, B., Ryan, R.M., Vansteenkiste, M. (2020). Manual of the Basic Psychological Need Satisfaction and Frustration Scale (BPNSFS). Belgium: Ghent University.
• Wang, Y.H., Tian, L.L., Huebner, E.S. (2019). Basic psychological needs satisfaction at school, behavioral school engagement, and academic achievement: Longitudinal reciprocal relations among elementary school students. Contemporary Educational Psychology, 56, s. 130–139.
• Wciórka J., Pużyński S., Rybakowski J. (2012). Psychiatria, T 1, 2, 3. Wrocław: Elsevier Urban & Partner.
• Werner, K. M., Milyavskaya, M., Foxen-Craft, E., Koestner, R. (2016). Some goals just feel easier: Self-concordance leads to goal progress through subjective ease, not ef- fort. Personality and Individual Differences, 96, s. 237–242. Pobrano z: https://doi. org/10.1016/j.paid.2016.03.002
• Wojtowicz, E. (2014). Motywowanie do szczęścia poprzez wspieranie autonomii dziecka – perspektywa teorii autodeterminacji. Fides Et Ratio 3(19), s. 29–37.

Identifiers

DOI

10.12775/ED.2022.016