Profetyczne (od)czytanie prowincji: Jerzy Stempowski – Esej berdyczowski

• Authors: Marek Bernacki

Title variants

EN

A PROPHETIC READING OF PROVINCE: BERDICHEV ESSAY BY JERZY STEMPOWSKI

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The idea of Marek Bernacki’s article is to interpret Berdichev Essay by Jerzy Stempowski, the classic of Polish essay writing in 20th century. The author also dedicates a lot of attention to the town, which becomes ”the main character” of the text. Bernacki reminds that Berdichev used to be an important trade centre in 18th and 19th century Europe, as well as a religious centre for both catholics and Jews. There are also references to Andrzej Bursa’s poetry in the article. The author notices that even though Bursa’s nonconformist poems (The Town, Saturday) were created approximately at the same time as Stempowski’s Berdichev Essay, the attitude of both writers is radically different. Bursa sees only stagnation, slowdown and lack of prospects in the provincial world of real socialism, while Stempowski notices ”the pictures of future” and ”designs of future things” in provincial Berdichev from the beginning of 20th century. These, as an expert essayist, he exposes to work of memory, imagination and mind. Europe being pushed to the sidelines after 1945, new idols (and marxism as a ”new religion”) as well as the growth of social anarchy are the three issues described by Stempowski, which, according to Bernacki, ought to stimulate a reflection in a contemporary reader as well.

Keywords

EN

PROPHETIC READING; PROVINCE; BERDICHEV ESSAY; JERZY STEMPOWSKI

• Publisher: Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Instytut Teologiczny im. Jana Kantego w Bielsku-Białej, Książnica Beskidzka
• Journal: Świat i Słowo
• Year: 2012
• Volume: 10
• Issue: 2(19)
• Pages: 191-203

Dates

published

2012-10

Contributors

author

Marek Bernacki

• Akademia Techniczno-Humanistyczna W Bielsku-Białej, ul. Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała

References

• A. Bursa, Miasteczko, [w:] tegoż, O tym…, wstęp J. Iwaszkiewicz, wybór i oprac. S. Stanuch, Kraków 1993.
• A. Bursa, Sobota, [w:] tegoż. O tym…, wstęp J. Iwaszkiewicz, wybór i oprac. S. Stanuch, Kraków 1993.
• B. Anderson, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Kraków 1997.
• P. Czapliński, Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje, Warszawa 2009.
• P. Czapliński, Stalinowska próżnia, [w:] tegoż, Resztki nowoczesności. Dwa studia o literaturze i życiu, Kraków 2011.
• K. Węglicka, „I nie powrócił nigdy do własnego domu”, [w:] tejże, Na dalekiej Ukrainie. Gawędy kresowe, Warszawa 2007.
• W. Kopaliński, [hasło:] Berdyczów, [w:] tegoż, Słownik mitów i tradycji kultury, Kraków 1985.
• A. Grajewski, Berdyczów. Twierdza Maryi, „Gość Niedzielny” nr 30 z 30.07.2011 r.
• H. Balzac, Podróż do Polski, cyt. za: K. Węglicka, Z wizytą u pani Hańskiej, [w:] tejże, Na dalekiej Ukrainie. Gawędy kresowe, Warszawa 2007.
• J. Stempowski, Esej berdyczowski, [w:] tegoż, W dolinie Dniestru. Listy o Ukrainie, Warszawa 1993.
• A.S. Kowalczyk, Kryzys świadomości europejskiej w eseistyce polskiej lat 1945-1977 (Vincenz – Stempowski – Miłosz), Warszawa 1990.
• M. Bernacki, „…I jaka była w nim trucizna…” – Miłosz o toksycznym Witkacym, „Przegląd Powszechny” nr 2/2011.
• A. Franaszek, Miłosz. Biografia, Kraków 2011.
• A. Bursa, Zabicie ciotki, Kraków 1981.