Debata o eutanazji wobec biowładzy

• Authors: Anna E. Kubiak

Title variants

EN

Biopower and Debate on Euthanasia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Eutanazja jest tu rozpatrywana jako pojęcie etyczne i prawnopolityczne. Tu w najwyższym stopniu dochodzi do symbiozy medycyny i polityki. Procesy, które przygotowały ów zwrot i które nadają ton dyskursowi eutanatycznemu to: medykalizacja, biurokratyzacja warunków umierania wpływająca na jawność sfery decyzyjnej personelu medycznego oraz pacjentów i ich rodzin, racjonalizacja biowładzy, konflikty między ekspertami, pluralizacja światopoglądów i w konsekwencji różne rozumienie kwestii życia, śmierci i cierpienia. Pojawiające się jednak wraz z progresją technologiczną anomalie (niejasny status nowych bytów zwanych neomortos), zmiana kryterium śmierci na śmierć mózgową, szeroki margines nie- pewności w samym orzecznictwie sądowym, powodują kryzys przyjętych przez władzę norm. Jeżeli przyjrzymy się prezentowanym, również w mediach, indywidualnym historiom osób walczących o eutanazję, to dostrzeżemy ich dyskurs: nie homo sacer, ale podmiotów moralnych. Są to narracje zwrócone ku tożsamości kojarzonej z poczuciem godności, niezależności. Jest to dyskurs zakorzeniony w autorefleksyjności w rozumieniu Giddensa, w świadomym konstruowaniu projektów tożsamości.

EN

Euthanasia is treated in the article as an ethical and legal-political concept. The symbiosis of medicine and politics reaches its highest pitch in this notion. The following processes led towards intermingling of these two domains in the notion and currently shape discourse on euthanasia: medicalization, bureaucratization of dying that influences the transparency of medical personnel’s decisions as well as patients and their families, biopower rationalization, conflicts between experts, worldviews pluralization and the resulting differentiation in how life, death and suffering are understood. Anomalies (unclear status of new entities called neomortos), the change of death criterion into brain death, the wide margin of uncertainty in judicial decisions – all concomitant to technological progression – compromise the norms endorsed by authorities. When the individual stories of people struggling to be able to undergo euthanasia are inspected (including the ones presented by the media), the discourse unfolding in these stories is not the discourse of homo sacer but of moral subjects. These are the narratives of identity based on dignity and independence. This discourse is rooted in self-reflexivity as defined by Giddens and in the conscious construction of identity projects.

Keywords

PL

eutanazja; biowładza; śmierć; bioetyka

EN

euthanasia; biopower; death; bioethics

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2012
• Issue: 3(206)
• Pages: 105-122

Contributors

author

Anna E. Kubiak

• Polska Akademia Nauk

References

• Agamben, Giorgio. 2008. Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie. Tłum. M. Salwa. War- szawa: Prószyński S-ka.
• Alichniewicz, Anna. 2002. Eutanazja a etyczne podstawy medycyny stanów terminalnych. W: M. Gałuszka i K. Szewczyk (red.). Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych. Warszawa: WN PWN, s. 155–192.
• Aumonier, Nicolas, Bernard Beignier i Philippe Letellier. 2003. Eutanazja. Tłum. E. Burska. Warszawa: Pax.
• Barnard, Chrisiaan. 1996. Godne życie, godna śmierć. Tłum. J.K. Kelus. Warszawa: Jacek Santorski & Co.
• Baudrillard, Jean. 2007. Wymiana symboliczna i śmierć. Tłum. S. Królak. Warszawa: Sic! Bauman, Zygmunt. 1998. Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia. Warszawa: WN PWN. Callahan, Daniel. 2009. Zabicie a przyzwolenie na śmierć. W: W. Galewicz (red.). Wokół śmierci i umierania. Kraków: Universitas, s. 173–182.
• CBOS. 1988. Za czy przeciw eutanazji? Komunikat z badań nr 0414. Warszawa.
• CBOS. 1999. Postawy wobec eutanazji. Komunikat z badań nr 2188. Warszawa.
• CBOS. 2001. Opinie o eutanazji. Opinie o legalizacji eutanazji. Komunikat z badań nr 2614. Warszawa.
• CBOS. 2005. Poparcie dla eutanazji a przyzwolenie na określone działania w tym zakresie. Komunikat z badań nr 3351. Warszawa.
• CBOS. 2007. Opinie o eutanazji, czyli pomocy w umieraniu. Komunikat z badań nr 3750. Warszawa. CBOS. 2009. Opinia społeczna o eutanazji. Komunikat z badań nr 4207. Warszawa.
• Chańska, Weronika. 2009. Nieszczęsny dar życia. Wrocław: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej. Cleaver, Cathleen A., Edward R. Grant i Mark A. Rothe [b.d.w.]. Lekcja historii – najbardziej
• zgubne doświadczenie. W: J.C. Willke (red.). Życie czy śmierć?. Pelplin: Wyd. Diecezji Pelplińskiej „Bernardinum”, s. 19–34.
• Derczyński, Włodzimierz. 2002. Społeczne poparcie dla eutanazji. „Prawo i Medycyna” 12: 32. Dworkin, Ronald. 1995. Life’s Dominion. An Argument about Abortion and Euthanasia. London: Harper Collins Publishers.
• Dworkin, Ronald i in. 2009. Apel filozofów (opinia Amici Curiae). W: W. Galewicz (red.). Wokół śmierci i umierania. Kraków: Universitas, s. 237–256.
• Foucault, Michel. 1998. Trzeba bronić społeczeństwa. Tłum. M. Kowalska. Warszawa: KR. Foucault, Michel. 1999. Narodziny kliniki. Tłum. P. Pieniążek. Warszawa: KR.
• Foucault, Michel. 2010. Historia seksualności. Tłum. B. Banasiak, T. Komendant i K. Matuszewski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Gadziński, Marcin. 2005. Terri Schiavo umrze?. „Gazeta Wyborcza” 23.03, s. 9.
• Galewicz, Włodzimierz (red.). 2009. Wokół śmierci i umierania. Kraków: Universitas. Gałuszka, Mieczysław. 2002. Bioetyka kulturowa wobec eutanazji: analiza wypowiedzi medialnych i badań opinii społecznej. W: M. Gałuszka i K. Szewczyk (red.). Narodziny i śmierć.
• Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych. Warszawa: WN PWN, s. 222–255. Gałuszka, Mieczysław i Kazimierz Szewczyk (red.). 1996. Umierać bez lęku. Wstęp do bioetyki kulturowej. Warszawa, Łódź: WN PWN.
• Gałuszka, Mieczysław i Kazimierz Szewczyk (red.). 2002. Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych. Warszawa: WN PWN.
• Giddens, Anthony. 2006. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Góralski, Piotr. 2007. Prawne i społeczne aspekty eutanazji. Kraków: Egis.
• Hartwig, John. 2009. Czy mamy obowiązek umrzeć?. W: W. Galewicz (red.). Wokół śmierci i umierania. Kraków: Universitas, s. 281–302.
• Humphry, Derek. 1993. Ostateczne wyjście. Praktyczne rady dla śmiertelnie chorych jak samodzielnie lub z cudzą pomocą popełnić samobójstwo. Gdynia: Wydawnictwo Stamari.
• Kubiak, Anna E. i Maria Surikova. 2010. The Hospice Movement: The Example of Conflict between The Process of Personalized and Rationalized Institutionalization. „Sociologia” vol. 42, no 3: 237–254.
• Luckmann, Thomas. 1996. Niewidzialna religia. Tłum. L. Bluszcz. Kraków: Nomos. Ostrowska, Antonina. 1997. Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Pawlicki, Jacek. 2010. Wspomaganie śmierci po angielsku. „Gazeta Wyborcza” 26.02, s. 11. Singer, Peter. 1997. O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej. Tłum. A. Alichniewicz i A. Szczęsna. Warszawa: PIW.
• Szczęsna, Anna. 1996. Wokół medycznej definicji śmierci. W: M. Gałuszka i K. Szewczyk (red.). Umierać bez lęku. Warszawa, Łódź: WN PWN, s. 63–96.
• Szczęsna, Anna. 2002. Spór o pomoc lekarza w samobójstwie. W: M. Gałuszka i K. Szewczyk (red.). Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych. Warszawa: WN PWN, s. 193–221.
• Szeroczyńska, Małgorzata. 2004. Eutanazja i wspomagane samobójstwo na świecie. Kraków: Universitas.
• Tooley, Michael. 2009. Nieistotne rozróżnienie: zabicie a przyzwolenie na śmierć. W: W. Galewicz (red.). Wokół śmierci i umierania. Kraków: Universitas, s. 165–172.
• Turner, Leigh. 1997. Euthanasia and Distinctive Horizons of Moral Reasoning. „Mortality” vol. 2, no. 3, s. 191–204.
• Wiśniewska, Katarzyna. 2009. Biskupi o negacji życia. „Gazeta Wyborcza” 14.04, s. 6.