Ujarzmienie czy legitymizacja? Normalizacyjne aspekty dyskursów eksperckich

• Authors: Paweł Tomanek

Title variants

EN

Subjectification or Legitimization? The Normalizing Aspects of Expert Discourses

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dyskursy eksperckie często postrzega się – wzorem Michela Foucault – jako narzędzie normalizacji i ujarzmiania jednostek. Normalizacja jest z tej perspektywy sposobem regulo- wania jednostkowej praktyki i tożsamości przez podporządkowane jej kategoriom „normy” i „patologii”, będącym wytworem sieci wiedzy-władzy. W tekście podejmuję polemikę z tak jednostronnym ujęciem społecznego wpływu dyskursów eksperckich, wskazując na sposoby, w jakie „normalizacja” – rozumiana szerzej niż w nurcie Foucaultowskim – może wspierać podmiotowość i sprawczość jednostek, ułatwiając im wypracowanie spójnej i akceptowalnej społecznie tożsamości. Argumenty za takim stanowiskiem pochodzą z koncepcji refleksyjnej modernizacji Anthony’ego Giddensa oraz ze studium przypadku, w którym przeanalizuję wpływu, jaki raport Kinseya dotyczący seksualności amerykańskich mężczyzn i kobiet (będący modelowym wręcz przykładem „dyskursu normalizacyjnego”) wywarł na tożsamości seksualne w Stanach Zjednoczonych.

EN

Expert discourses are often viewed, following Foucault, as the means of normalization and subjectification of individuals. In this perspective, normalization is understood as a way of regulating individual practice and identity by subsuming them under normal/pathological dichotomy established by the power/knowledge networks. In my paper this one-sided approach to the social consequences of expert discourses put into question by highlighting the ways in which ‘normalization’ – understood more broadly than in the Foucaultian tradition – can underwrite individual subjectivity and agency, helping individuals to develop coherent and socially acceptable identities. Arguments for this standpoint are drawn from the theory of reflexive modernization by Anthony Giddens and a brief case study of the impact the Kinsey reports on the sexuality of American males and females (a paradigmatic example of a ‘normalizing discourse’) had on sexual identities in the United States.

Keywords

PL

dyskursy eksperckie; normalizacja; seksualność; ujarzmienie; raporty Kinseya

EN

expert discourses; normalization; sexuality; subjectification; Kinsey reports

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2012
• Issue: 1(204)
• Pages: 111-129

Contributors

author

Paweł Tomanek

• Uniwersytet Warszawski

References

• Bauman, Zygmunt. 1995. Nowoczesność wieloznaczna, wieloznaczność nowoczesna. Tłum. J. Bauman. Warszawa: WN PWN.
• Beck, Ulrich. 2009. Ponowne odkrycie polityki. Przyczynek do teorii refleksyjnej modernizacji. W: U. Beck, A. Giddens i S. Lash. Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności. Tłum. J. Konieczny. Warszawa: WN PWN.
• Beck, Ulrich. 2002. Społeczeństwo ryzyka. Tłum. S. Cieśla. Warszawa: Scholar.
• Dreyfus, Hubert L. i Paul Rabinow. 1963. Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics. Chicago: Chicago University Press.
• Foucault, Michel. 1987. Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu. Tłum. H. Kęszycka. Warszawa: PIW.
• Foucault, Michel. 1999. Narodziny kliniki. Tłum. P. Mrówczyński. Warszawa: KR.
• Foucault, Michel. 2000. Historia seksualności. T.1: Wola wiedzy. Tłum. B. Banasiak i K. Matuszewski. Warszawa: Czytelnik.
• Foucault, Michel. 2002. Archeologia wiedzy. Tłum. A. Siemek. Warszawa: DeAgostini.
• Gebhard, Paul H. i Alan B. Johnson. 1979. The Kinsey Data: Marginal Tabulations of the 1938–1963 Interviews Conducted by the Institute for Sex Research. Philadelphia: Saunders. Giddens, Anthony. 2003. Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji. Tłum. S. Amsterdamski. Poznań: Zysk i S-ka.
• Giddens, Anthony. 2006. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Giddens, Anthony. 2007. Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Giddens, Anthony. 2008. Konsekwencje nowoczesności. Tłum. E. Klekot. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Giddens, Anthony. 2009. Życie w społeczeństwie posttradycyjnym. W: U. Beck, A. Giddens i S. Lash. Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności. Tłum. J. Konieczny. Warszawa: WN PWN.
• Hulbert, Ann. 2003. Raising America: Experts, Parents, and a Century of Advice About Children. Vintage.
• Igo, Sarah. 2010a. Raport na temat normalności. „Kultura Popularna” 3: 66–74.
• Igo, Sarah. 2010b. Statystyczna moralność. „Kultura Popularna” 3: 76–85.
• Jones, James H. 1997. Alfred C. Kinsey: A Private/Public Life. New York: W.W. Norton & Company.
• Kapusta, Andrzej. 2002. Filozofia krytyczna: wokół myśli Michela Foucaulta. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kinsey, Alfred C. 1948. Sexual Behavior in the Human Male. Philadelphia: W.B. Saunders. Kinsey, Alfred C. 1953. Sexual Behavior in the Human Female. Philadelphia: W.B. Saunders. Klimczyk, Wojciech. 2008. Erotyzm ponowoczesny. Kraków: Universitas.
• Ostolski, Adam. 2003. Dyskurs u władzy. Filozofia polityczna Michela Foucaulta. „Etyka” 36: 159–72.
• Philip, Brigid. 2009. Analysing the Politics of Self-help Books on Depression. „Journal of Sociology” 2: 152–168.
• Riesman, Judith A. i Edward W. Eichel. 2002. Kinsey – seks i oszustwo. Warszawa: Antyk. Rose, Nikolas. 1996. Inventing Our Selves: Psychology, Power and Personhood. New York: Cambridge University Press.
• Schmidt, Gunter. 1998. Kinsey’s Unspoken Truths: On How the Kinsey Reports Were Received in West Germany. „Sexualities” 1: 100–102.
• Sikorska, Małgorzata. 2009. Matka «chora» zamiast «złej» – o nowych wzorach macierzyństwa. W: M. Sikorska (red.). Być rodzicem we współczesnej Polsce. Nowe wzory w konfrontacji z rzeczywistością. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 13–33. Turner, Bryan S. 1992. Regulating Bodies. Essays in Medical Sociology. London: Routlege.