Zalety oraz mankamenty układowej regulacji stosunku państwa do nierzymskokatolickich kościołów i innych związków wyznaniowych określonych w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP

• Authors: Paweł A. Leszczyński

Title variants

EN

ADVANTAGES AND DISADVANTAGES OF THE BILATERAL REGULATION OF THE RELATIONS BETWEEN THE STATE AND NON-ROMAN CATHOLIC CHURCHES AND OTHER RELIGIOUS ORGANIZATIONS REFERRED TO IN ARTICLE 25(5) OF THE CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF POLAND

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Nowa metoda regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi określona w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP z 1997 r., może być postrzegana w kategoriach zalet, ale i mankamentów. Z pewnością zastosowany w tej metodzie bilateralizm daje obu stronom – państwowej i kościelnej, perspektywę partnerskiego określenia wzajemnych odniesień. Takie podejście pozwala na uwzględnienie specyficznych cen danego związku wyznaniowego w kontekście jego stosunku do władz publicznych i odwrotnie. Odejście od jednostronności regulowania statusu związków wyznaniowych przez państwo stanowi także wyraz docenienia ich roli jako składników społeczeństwa obywatelskiego i dostrzeżenia ich znaczenia pozareligijnego np. w sferze socjalno-charytatywnej, kulturalnej czy opiekuńczo-wychowawczej. Z drugiej strony, konstytucyjne novum art. 25 ust. 5 musi być postrzegane również w kontekście zasady równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych, określonej w art. w art. 25 ust. 1 Konstytucji. W artykule omówione zostały trudności, jakie wiązałyby się z odejściem od bilateralizmu i powrotem do koncepcji jednej, wspólnej dla wszystkich wyznań ustawy. Przedstawione zostały również zagrożenia mogące przejawić się w swoistej instrumentalizacji art. 25 ust. 5 przez uprawnione do takowej regulacji związki wyznaniowe.

EN

A new method of regulating the relations between the state and religious organizations provided for in Article 25(5) of the 1997 Constitution has a number of advantages but is not free from flaws. No doubt, the adopted bilateral approach enables both parties – churches and the state – to determine mutual rights and obligations in the spirit of partnership. It further allows for the specific attributes of a given religious organization in terms of its relation to the public authorities (and vice versa). The departure from the unilateral concept of regulating the status of religious organizations by the state also affirms the recognition of their non-religious role as components of the civil society, e.g. as community, charitable, cultural or educational organizations. Notwithstanding the foregoing, the constitutional novelty of Article 25(5) of the Constitution must also be seen against the backdrop of the principle of equality between churches and other religious organizations, set out in Article 25(1) of the Constitution. The article attempts to envisage the difficulties that a departure from bilateralism might entail, especially when coupled with the return to the concept of a single legal act governing all denominations. The author also highlights the threats that may arise from the abuse of Article 25(5) by religious organizations entitled to undertake such a regulation.

Keywords

PL

bilateralizm; stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi; Konstytucja RP; kościoły i inne związki wyznaniowe; prawo wyznaniowe; relacje państwo - kościół; stosunki państwo–kościół; związki wyznaniowe

EN

LAW ON RELIGION; CHURCH-STATE RELATIONS (POLAND); RELATIONS BETWEEN THE STATE AND CHURCHES; RELIGIOUS DENOMINATIONS; CHURCHES AND OTHER RELIGIOUS DENOMINATIONS; CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF POLAND

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2012
• Volume: 15
• Pages: 111-136

Contributors

author

Paweł A. Leszczyński

• Zakład Administracji Europejskiej, Instytut Administracji, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, ul. Chopina 52, 66-400 Gorzów Wielkop, Poland

References

• Fira A., Regulacja prawna stosunków między Kościołem i Państwem w Jugosławii, „Państwo i Prawo” 1986, z. 4.
• Gdulewicz E., Granat M., Kręcisz W., Mojak R., Orłowski W., Patyra S., Sobczak J., Zakrzewski W., Zięba-Załucka H., Polskie prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 2002.
• Jackowski M., Ochrona praw nabytych w polskim systemie konstytucyjnym, Warszawa 2008.
• Konstytucjonalizm we współczesnym świecie, red. K. Motyka, Lublin 1998.
• Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2006.
• Ludwikowski R.R., Prawo konstytucyjne porównawcze, Toruń 2000.
• Łyko Z., Quae sunt Caesaris, Caesari, w: Państwo, prawo, obywatel. Zbiór studiów dla uczczenia 60-lecia urodzin i 40-lecia pracy naukowej profesora Adama Łopatki, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1989.
• Marczewska-Rytko M., Religia i polityka w globalizującym się świecie, Lublin 2010.
• Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 1999.
• Neuhaus R.J., Biznes i Ewangelia. Wyzwanie dla chrześcijanina-kapitalisty, Poznań 1993.
• Neuhaus R.J., O niedopuszczalności rozdzielenia polityki i rozumu moralnego, „Ethos” 1999, nr 1-2.
• Nosowski Z., Boskie i cesarskie 2010, „Więź” 2010, nr 11-12.
• Osiatyński W., Twoja konstytucja, Warszawa 1997.
• Possenti V., Religia i życie publiczne. Chrześcijaństwo w dobie ponowożytnej, Warszawa 2005.
• Sadurski W., Czy istnieją wspólne europejskie wartości konstytucyjne? w: Idea Europy, red. H. Machińska, Warszawa 2004.
• Sadurski W., Konstytucyjna kwadratura koła? Przyczynek do teorii liberalnego konstytucjonalizmu, „Civitas” 1997, nr 1, s. 37-70.
• Schambeck H., Demokracja, państwo prawa i ochrona wartości, „Społeczeństwo” 2000, nr 2.
• Siegan B.H., Projektowanie konstytucji dla narodu lub republiki wybijających się na niepodległość, Lublin 1993.
• Stanisz P., Porozumienia w sprawie regulacji stosunków między państwem i niekatolickimi związkami wyznaniowymi we włoskim porządku prawnym, Lublin 2007.
• Szczech T., Rejestracja Kościołów i związków wyznaniowych – przywilej czy instrument kontroli?, w: Prawo państwowe a prawo wewnętrzne związków wyznaniowych. Pamiętnik VII Zjazdu Katedr i Wykładowców Prawa Wyznaniowego, Gniezno 11-12 IX 2010, red. K. Krasowski, M. Materniak-Pawłowska, M. Stanulewicz, Poznań 2010.
• Tanalski D., Wartości Konstytucji i Konkordatu, w: Powrót do prawa ponadustawowego, red. M. Szyszkowska, Warszawa 1999.
• Weigel G., Katedra i sześcian. Europa, Stany Zjednoczone i polityka bez Boga, Warszawa 2005.
• Zalasiński T., Zasada prawidłowej legislacji w poglądach Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
• Zieliński T.J., Konsekwencje konkordatu polskiego z 1993 r. dla sytuacji prawnej nierzymskokatolickich związków wyznaniowych, w: Dziesięć lat konkordatu polskiego, red. C. Janik, P. Borecki, Warszawa 2009.