Trybunał Konstytucyjny wobec religii w szkole publicznej (kwestie wybrane)

• Authors: Jarosław Szymanek

Title variants

EN

THE CONSTITUTIONAL TRIBUNAL ON THE TEACHING OF RELIGION IN A STATE SCHOOL (SELECTED PROBLEMS)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Opracowanie charakteryzuje orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego dotyczące problematyki obecności nauki religii w szkołach publicznych w Polsce. Zagadnienie obecności religii w szkole publicznej jest dzisiaj jednym z głównych problemów w stosunkach państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi. Większość z tych problemów jest rozstrzygana przez Trybunał Konstytucyjny, który jednak zdaniem autora często formułuje tezy wątpliwe, niedostatecznie uzasadnione, czasami kontrowersyjne. Na poparcie tego twierdzenia autor przedstawia orzeczenie z 2 grudnia 2009 r. (w sprawie o sygnaturze akt U 10/07), w którym Trybunał zajął się kwestią zbadania konstytucyjności wliczania oceny z religii do średniej ocen ucznia. W ocenie autora, Trybunał uznając konstytucyjność wliczania tej oceny do średniej, przyjął błędną identyfikację rozstrzyganego problemu

EN

The paper looks into the case-law of the Constitutional Tribunal concerning the teaching of religion in Polish state schools. The teaching of religion in a state school has long been attracting attention as a major issue in the relations between the state, churches and other religious organizations. Most of these are resolved by the Constitutional Tribunal, which, however, in the author's view, often advances theses that are debatable, inadequately justified and at times controversial. To support his assertion, the author highlights a decision of 2 December 2009 (file ref. U 10/07) in which the tribunal examined the constitutionality of including the grade in religion in the calculation of the overall pupil's performance. In the author's opinion, in acknowledging the constitutionality of such action, the tribunal assumed a misguided identification of the examined problem.

Keywords

PL

prawo wyznaniowe; relacje państwo - kościół; wolność sumienia i wyznania; Trybunał Konstytucyjny; stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi; nauczanie religii; szkoła publiczna; bezstronność światopoglądowa władz publicznych; kościoły i inne związki wyznaniowe; Kościół katolicki; stosunki państwo–kościół; szkoły publiczne; wolność religijna; wolność sumienia i religii

EN

LAW ON RELIGION; RELATIONS BETWEEN THE STATE AND CHURCHES; CHURCH AND STATE (POLAND); CONSTITUTIONAL TRIBUNAL; RELIGIOUS EDUCATION

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2012
• Volume: 15
• Pages: 53-84

Contributors

author

Jarosław Szymanek

• Uniwersytet Warszawski, Instytut Nauk Politycznych, Zakład Systemów Politycznych, ul. Nowy Świat 67, 00-927 Warszawa, Poland

References

• Bogacki P., Stolica Apostolska jako podmiot prawa międzynarodowego, Warszawa 2009.
• Borecki P., Dylematy konstytucyjności prawnych zasad nauczania religii i etyki w szkole, „Państwo i Prawo” 2008, nr 7.
• Borecki P., Konstytucyjność wliczania stopnia z religii do średniej ocen szkolnych, „Państwo i Prawo” 2007, nr 9.
• Borecki P., Pietrzak M., Glosa do wyroku TK z dnia 2 IV 2003 r., (sygn. akt K 13/02), „Przegląd Sejmowy” 2003, nr 5.
• Borecki P., Państwo neutralne światopoglądowo: ujęcie komparatystyczne, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2006, t. 9, s. 75-99.
• Borecki P., Zasada równouprawnienia wyznań wprawie polskim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2007, t. 10, s. 115-159.
• Brzozowski W., Glosa do wyroku z 16 I 2007, U 5/06, „Państwo i Prawo” 2008, nr 7.
• Dudek D., Równouprawnienie kościołów i innych związków wyznaniowych na tle konstytucyjnych zasad prawa wyznaniowego, w: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego, red. A. Mezglewski, Lublin 2004.
• Garlicki L., Zubik M., Ustawa w systemie źródeł prawa, w: Konstytucyjny system źródeł prawa w praktyce, red. A. Szmyt, Warszawa 2005.
• Garlicki L., Religia a szkoła publiczna (na tle aktualnego orzecznictwa strasburskiego), w: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
• Garlicki L., Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym: status wspólnot religijnych, w: Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym. XI Konferencja Europejskich Sądów Konstytucyjnych, Warszawa, 16-20 maja 1999 r., „Biuletyn TK” 1999 – numer specjalny.
• Janiga W., Mezglewski A., Nauczanie religii w szkołach publicznych, „Roczniki Nauk Prawnych” 11(2001), z. 1.
• Kruk M., Zasada równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, w: Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006.
• Krukowski J., Konkordaty współczesne. Doktryna, teksty (1964-1994), Warszawa 1995.
• Krukowski J., Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 2000.
• Longchamps de Bérier F., w: Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2009.
• Łyko Z., Wolność sumienia i wyznania w relacji: człowiek – kościoły – państwo, w: Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997.
• Małajny R.M., Neutralność a bezstronność światopoglądowa państwa (uwagi na tle praktyki konstytucyjnej po 1989 r.), w: Bezstronność religijna, światopoglądowa i filozoficzna władz Rzeczypospolitej Polskiej, red. T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
• Małajny R.M., Regulacja kwestii konfesyjnych w Konstytucji III RP (refleksje krytyczne), w: Ze sztandarem prawa przez świat. Księga dedykowana Profesorowi Wieńczysławowi Józefowi Wagnerowi von Igelgrund z okazji 85-lecia urodzin, red. R. Tokarczyk, K. Motyka, Kraków 2002.
• Mezglewski A., Nauczanie religii a zasada świeckości szkoły oraz bezstronności władz publicznych w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, w: Bezstronność religijna, światopoglądowa i filozoficzna władz Rzeczypospolitej Polskiej, red. T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
• Mezglewski A., Polski model edukacji religijnej w szkołach publicznych. Aspekty prawne, Lublin 2009.
• Mezglewski A., Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie jako podmioty prawa międzynarodowego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2005, t. 8, s. 295-303.
• Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2006.
• Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 2000.
• Oniszczuk J., Równość: najpierwsza z zasad i orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2004.
• Osuchowski J., Prawo wyznaniowe RP 1918-1939, Warszawa 1967.
• Pietrzak M., Demokratyczne, świeckie państwo prawne, Warszawa 1999.
• Pietrzak M., Glosa do orzeczenia TK z 20 IV 1993 r. w sprawie nauczania religii w szkole, „Państwo i Prawo” 1993, nr 8.
• Pietrzak M., Prawo kanoniczne w polskim systemie prawnym, „Państwo i Prawo” 2006, nr 8.
• Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2010.
• Sobczyk P., Wolność religijna a nauczanie religii w szkole, „Prawo Kanoniczne” 2008, nr 1/2.
• Szymanek J., Konstytucyjna zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych, „Studia Prawnicze” 2009, nr 1/2.
• Szymanek J., Regulacja stosunków państwo–kościół w polskich aktach konstytucyjnych XX wieku, „Przegląd Sejmowy” 2002, nr 3.
• Szymanek J., Wolność sumienia i wyznania w Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 2.
• Szymanek J., Bezstronność czy neutralność światopoglądowa państwa (uwagi na tle art. 25 ust. 2 Konstytucji RP), „Państwo i Prawo” 2004, nr 5.
• Uruszczak W., Art. 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Problemy interpretacyjne, w: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
• Warchałowski K., Fakultatywna forma nauczania religii w konkordatach z państwami europejskimi, „Państwo i Prawo” 1998, nr 7.
• Warchałowski K., Nauczanie religii i szkolnictwo w konkordatach współczesnych, Lublin 1998.
• Warchałowski K., Prawo do wolności myśli, sumienia i religii w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Lublin 2004.
• Warchałowski K., Szkolnictwo katolickie i nauczanie religii w szkołach publicznych w konkordacie polskim z 1993 roku, w: Konkordat polski w 10 lat po ratyfikacji. Materiały z konferencji, red. J. Wroceński, H. Pietrzak, Warszawa 2008.
• Warchałowski K., Zakres przedmiotowy prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, w: W trosce o rodzinę. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Wandy Stojanowskiej, red. M. Kosek, J. Słyk, Warszawa 2008.
• Zieliński T.J., Państwo wobec religii w szkole publicznej według orzecznictwa Sądu Najwyższego USA, Warszawa 2007.
• Zieliński T.J., Regulacja stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w trybie art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 2003, nr 7.