Prawo do nauki religii w publicznych szkołach i przedszkolach a zasada równouprawnienia związków wyznaniowych

• Authors: Aneta Maria Abramowicz

Title variants

EN

THE RIGHT TO ORGANIZE LESSONS OF RELIGION IN KINDERGARTENS AND PUBLIC SCHOOLS AND PRINCIPLE OF EQUALITY OF RELIGIOUS DENOMINATIONS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Związki wyznaniowe o uregulowanej sytuacji prawnej mają prawo do organizowania lekcji religii w przedszkolach i szkołach publicznych. Kształt tego uprawnienia związków wyznaniowych potwierdza prawo rodziców do wychowania swoich dzieci zgodnie ze swoim światopoglądem o charakterze religijnym. Ponadto realizacja uprawnienia związków wyznaniowych do organizowania lekcji religii w szkole publicznej musi być zgodna z konstytucyjną zasadą równouprawnienia związków wyznaniowych. W doktrynie prawa wyznaniowego pojawia się wiele zarzutów poddających w wątpliwość zgodność z zasadą równouprawnienia związków wyznaniowych poszczególne rozwiązania prawne dotyczące sposobu organizowania lekcji religii przez związki wyznaniowe w szkole publicznej. Do takich należy zaliczyć: sposób określenia kwalifikacji nauczycieli religii, określenie programów nauczania religii jako przedmiotu szkolnego, limity uczniów konieczne do zorganizowania lekcji religii oraz prawo do zwolnienia uczniów uczęszczających na lekcje religii na odbycie rekolekcji wielkopostnych. Zasada równouprawnienia związków wyznaniowych jest zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego egzemplifikacją zasady równości. Zgodnie ze wskazówkami Trybunału Konstytucyjnego zasada równouprawnienia oznacza konieczność równego traktowania podobnych podmiotów charakteryzujących się daną cechą szczególną, relewantną, które znajdujących się w podobnej sytuacji. Po dokonaniu analizy poszczególnych rozwiązań prawnych dotyczących prawa związków wyznaniowych do organizowania lekcji religii w szkole publicznej z perspektywy ich zgodności z zasadą równouprawnienia związków wyznaniowych należy stwierdzić, że ta konstytucyjna zasada nie doznaje ograniczeń w zakresie realizacji tego prawa.

EN

Religious denominations of regulated legal situation have a right to organize lessons of religion in kindergartens and public schools. The abovementioned right of religious denominations is confirmed by the right of parents to raise their children according to their own conceptions of religious character. Furthermore the fulfillment of the right of religious denominations to organize lessons of religion in public schools must be compliant with the constitutional principle of equality of religious denominations. In ecclesiastical law jurisprudence there are many charges raised against the conformity of legal solutions concerning the manner, in which lessons of religion are organized by the religious denominations in public schools with the principle of equality of religious denominations. These are as follows: description of the teacher of lessons of religion, description of religious education programs as a school subject, the limit of students necessary to organize lessons of religion and the right to release students attending in lessons of religion in order to participate in Lenten retreat. The principle of equality of religious denominations is pursuant to the jurisdiction of the Polish Constitutional Tribunal the exemplification of the principle of equality. Pursuant to guidelines of Polish Constitutional Tribunal the principle of equality means the equal treatment of similar entities characterized by the same particular relevant feature, which are in the similar situation. After analysis of particular legal solutions related to the right of religious denominations to organize lessons of religion in public schools from their compliance with the principle of equality of religious denominations point of view it should be stated that this constitutional principle is not being restricted in relation to fulfillment of the right.

Keywords

PL

lekcje religii; równouprawnienie związków wyznaniowych; limity uczniów; rekolekcje wielkopostne; Konstytucja RP; kościoły i inne związki wyznaniowe; nauczanie religii; prawo wyznaniowe; relacje państwo - kościół

EN

LAW ON RELIGION; RELATIONS BETWEEN THE STATE AND CHURCHES (POLAND); FREEDOM OF CONSCIENCE & RELIGION; CHURCHES AND OTHER RELIGIOUS DENOMINATIONS; CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF POLAND; RELIGION EDUCATION IN POLISH SCHOOL

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2012
• Volume: 15
• Pages: 235-254

Contributors

author

Aneta Maria Abramowicz

• Katedra Prawa Wyznaniowego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, Poland

References

• Balodis R., Państwo i kościół w Łotwie, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Bar W., Edukacja katolicka w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL” 3(2007), z. 1, s. 319-329.
• Barzycka-Banaszczyk M., Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2004.
• Bielecki M., Prawa rodziców w systemie oświaty, „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL” 3(2007), z. 1, s. 281-303.
• Borecki P., Dylematy konstytucyjności prawnych zasad nauczania religii i etyki w szkole, „Państwo i Prawo” 2008, nr 7.
• Borecki P., Konstytucyjność regulacji szkolnej nauki religii (głos w dyskusji), „Studia Prawnicze” 2008, z. 2.
• Borecki P., Konstytucyjność wliczania stopnia z religii do średniej ocen szkolnych, „Państwo i Prawo” 2007, nr 9.
• Borecki P., Pietrzak M., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 kwietnia 2003 r. (sygn. Akt K 13/02), „Przegląd Sejmowy” 2003, nr 5, s. 96-113.
• Borecki P., Zasada równouprawnienia wyznań w prawie polskim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2007, t 10, s. 115-159.
• Brenner M., Wolność religijna i wychowanie w Europie Zachodniej, w: Kultura i prawo. Religia i wolność religijna w Unii Europejskiej, red. J. Krukowski, O. Theisen, Lublin 2003, s. 75-97.
• Canas V., Państwo i kościół w Portugalii, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Czohara A., Stosunki państwo-kościół. Belgia, Francja, Hiszpania, Włochy, Warszawa 1994.
• Dudek D., Równouprawnienie kościołów i związków wyznaniowych na tle konstytucyjnych zasad prawa wyznaniowego, w: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16 stycznia 2003), red. A. Mezglewski, Lublin 2004.
• Falski J., Dyskryminacja na tle wyznaniowym w praktyce Rzecznika Praw Obywatelskich, „Studia Prawnicze” 2001, z. 3-4.
• Ferrari S., Państwo i kościół we Włoszech, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Garlicki L., Religia a szkoła publiczna (na tle aktualnego orzecznictwa strasburskiego), w: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
• Garlicki L., Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym – status wspólnot religijnych, „Biuletyn TK” 1999 numer specjalny, s. 43-47.
• Góralski W., Wstęp do prawa wyznaniowego, Płock 2003.
• Górowska B., Dziesięciolecie obowiązywania konkordatu polskiego z 1993 r., „Państwo i Prawo” 2008, nr 4.
• Górowska B., Specyfika procesu stosowania konkordatu polskiego z 1993 r., w: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
• Ibán I.C., Państwo i kościół w Hiszpanii, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Ignatowicz J., Pasecki K., Pietrzykowski J., Winiarz J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, red. J. Pietrzykowski, Warszawa 1993.
• Jabłoński K.H., Rzecznik Praw Obywatelskich wobec problemu nauczania religii w szkołach publicznych, w: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009, s. 291-304.
• Janiga W., Mezglewski A., Nauczanie religii w szkołach publicznych, „Roczniki Nauk Prawnych” 11(2001), z. 1.
• Janiga W., Awans zawodowy katechety. Postępowanie kwalifikacyjne na stopień nauczyciela dyplomowanego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2003, t. 6, s. 123-142.
• Kiviorg M., Państwo i kościół w Estonii, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Krukowski J., Warchałowski K., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2000.
• Krukowski J., Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisany 28 lipca 1993 r. – zagadnienia prawnoustrojowe, w: Nowy Konkordat a prawo polskie, red. J. Krukowski, Warszawa 1994.
• Krukowski J., Konkordat polski. znaczenie i realizacja, Lublin 1999.
• Krukowski J., Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 2000.
• Krukowski J., Podmiotowość rodziców w zakresie religijnego i moralnego wychowania dzieci w ramach edukacji szkolnej, „Roczniki Nauk Prawnych” 1994, t. 4, s. 129-147.
• Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2005.
• Krukowski J., Realizacja Konkordatu z 1993 r. wprawie polskim, „Studia Prawnicze” 1999, z. 3.
• Krukowski J., Relacje między państwem i kościołem w konstytucjach współczesnych państw europejskich. Aspekt prawno-porównawczy, „Kościół i Prawo” 1994, t. 12, s. 25-42.
• Kuglarz P., Konkordat polski z 28 lipca 1993 roku – zarys analizy systemowej, w: Vetera novis augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi, red. S. Grodziski, D. Malec, A. Karabowicz, M. Stus, Kraków 2010.
• Kuznecoviene J., Państwo i kościół na Litwie, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, wyd. 3, Warszawa 2011
• Mezglewski A., Kwalifikacje ogólne do nauczania religii w przedszkolach i szkołach publicznych, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2008, t. 11, s. 87-97;
• Mezglewski A., Polski model edukacji religijnej w szkołach publicznych. Aspekty prawne, Lublin 2009.
• Mezglewski A., Misja kanoniczna do nauczania religii – przepisy prawa polskiego i kanonicznego, w: Katecheza dzisiaj. Problemy prawne i teologiczne, red. W. Janiga, A. Mezglewski, Krosno-Sandomierz 2000.
• Mezglewski A., Przepisy kształtujące rozwiązania systemowe w zakresie nauczania religii w szkołach publicznych w Polsce na tle standardów międzynarodowych, w: Katecheza dzisiaj. Problemy prawne i teologiczne, red. W. Janiga, A. Mezglewski, Krosno-Sandomierz 2000.
• Misztal H., Gwarancje prawa międzynarodowego i polskiego w zakresie uprawnień rodziców do religijnego wychowania dzieci, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2000, t. 1, s. 5-20.
• Misztal H., Konstytucyjne podstawy polskiego prawa, w: Prawo wyznaniowe, red. H. Misztal, P. Stanisz, Lublin 2003.
• Misztal H., Prawa rodziny w zakresie wychowania dzieci, w: Katecheza dzisiaj. Problemy prawne i teologiczne, red. W. Janiga, A. Mezglewski, Krosno-Sandomierz 2000.
• Misztal H., Prawo rodziców do wychowania dzieci, w: Iustitia civitatis fundamentum. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Wiesława Chrzanowskiego, red. H. Cioch, A. Dębiński, J. Chaciński, Lublin 2003, s. 555-571.
• Moravčiková M., Państwo i kościół w Republice Słowacji, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Napierała J., Zasada równego traktowania wspólników i akcjonariuszy, w: Prawo handlowe. Spółki handlowe. Umowy gospodarcze, red. A. Koch, J. Napierała, Kraków 2002.
• Oniszczuk J., Równość – najpierwsza z zasad i orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2004.
• Orzeszyna K., Podstawy relacji pomiędzy państwem i kościołami w konstytucjach państw członkowskich i traktatach Unii Europejskiej. Studium prawnoporównawcze, Lublin 2007.
• Pietrzak M., Stosunki państwo-kościół w nowej Konstytucji, „Państwo i Prawo” 1997, nr 11-12, s. 173-184.
• Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2003.
• Pietrzak M., Nierzymskokatolickie kościoły i związki wyznaniowe w Rzeczypospolitej Polskiej (1989-2000), w: Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych. Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin, red. B. Górowska, Warszawa 2004.
• Potz R., Państwo i kościół w Austrii, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Robbers G., Państwo i kościół w Niemczech, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Ryguła P., Podstawowe pryncypia hiszpańskiego prawa wyznaniowego, w: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16 stycznia 2003), red. A. Mezglewski, Lublin 2004.
• Stanisz P., Źródła prawa wyznaniowego, w: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16 stycznia 2003 r.), red A. Mezglewski, Lublin 2004.
• Šturm L., Państwo i kościół w Słowenii, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Szymanek J., Konstytucyjna regulacja stosunków państwo–kościół (ujęcie komparatystyczne), „Państwo i Prawo” 2000, nr 4.
• Szymanek J., Stosunki państwa ze związkami wyznaniowymi w świetle postanowień Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., w: Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych. Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin, red. B. Górowska, Warszawa 2004.
• Torfs R., Państwo i kościół w Belgii, w: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.
• Tretera J.R., Religia a edukacja w Europie Środkowo-Wschodniej, w: Kultura i prawo. Religia i wolność religijna w Unii Europejskiej, red. J. Krukowski, O. Theisen, Lublin 2003.
• Warchałowski K., Fakultatywna forma nauczania religii w konkordatach z państwami europejskimi, „Państwo i Prawo” 1998, nr 7.
• Warchałowski K., Prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, „Annales Canonici” 2010, nr 6.
• Warchałowski K., Szkolnictwo katolickie i nauczanie religii w szkołach publicznych w Konkordacie polskim z 1993 roku, w: Konkordat Polski w 10 lat po ratyfikacji. Materiały z konferencji, red. J. Wroceński, H. Pietrzak, Warszawa 2008.
• Winiarczyk-Kossakowska M., Państwowe prawo wyznaniowe w praktyce administracyjnej, Warszawa 1999.
• Zieliński T.J., Konstytucyjne granice obecności religii w polskiej szkole publicznej, w: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009.