W poszukiwaniu społecznej koncepcji depresji

• Authors: Dorota Rancew-Sikora

Title variants

EN

Explorations in the Social Mechanisms of Depression

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje na rosnącą w wielu krajach liczbę osób skarżących się na depresyjne zaburzenia nastroju i przyjmujących leki antydepresyjne. Autorka dokonuje przeglądu istniejących socjologicznych wyjaśnień tego zjawiska i proponuje własną koncepcję teoretyczną. Zaczyna od fenomenologicznego opisu, prezentuje wkład teorii krytycznych, w świetle których depresja jest głównie zjawiskiem dyskursywnym i jednym ze sposobów medykalizowania i prywatyzowania ważnych problemów społecznych. Pokazu- je, jak rosnąca częstość depresji jest w socjologii wyjaśniana w odniesieniu do cech kultury indywidualistycznej, z jej trudnym do spełnienia wymaganiem autentycznej samorealizacji (Petersen 2011) oraz anomią i osłabieniem więzi społecznych (Karp 1996; Blazer 2005). Przy- tacza także koncepcję „uciszania siebie” Dany Jack (1991), która tłumaczy większą podatność kobiet na depresję. Propozycja autorki czerpie inspirację z koncepcji embededdnes Marka Granovettera (1985) i koncepcji energii emocjonalnej Durkheima–Collinsa (2011). Zawiera przypuszczenie, że rozpowszechnienie nastrojów depresyjnych może wiązać się z działaniem społecznych mechanizmów blokujących działanie, oraz że członkowie różnych kategorii społecznych mogą być w różnym stopniu narażeni na zaburzenia depresyjne ze względu na poddanie specyficznym mechanizmom prowadzącym do utraty odpowiedniego „nastroju do działania” (Silver 2011) i współpracy innych.

EN

In recent years World Health Organization’s (WHO) statistics reveal the growing number of people complaining of depression and taking antidepressants. In the article the author presents an overview of the current sociological explanations of this phenomenon and offers her own theoretical conceptualization of the problem. Departing from a phenomenological description of melancholy, she then reviews some critical theorists’ suggestions pertaining that depression is an effect of medicalization and privatization of important social problems. The author ponders on the concepts of depression as a result of individualistic culture with its pressure on authentic self-realization (Petersen 2011), social anomy and disconnection (Karp 1996; Blazer 2005). She also reviews an important concept of „silencing the self” by Dona Jack (1991), which provides a partial explanation of gender differences in depression statistics. The author’s own proposal is based on Mark Granovetter’s (1985) concept of „embeddedness” and Emile Durkheim - Randall Collins (2011) concept of „emotional energy”. The author assumes depression risk is distributed unevenly among the members of various social categories because of situationally differentiated „moodiness to act” (Silver 2011) and prospects for cooperative action.

Keywords

PL

depresja; energia emocjonalna; zdrowie psychiczne; mechanizm społeczny; gender

EN

depression; emotional energy; mental health; social mechanism; gender

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2012
• Issue: 3(206)
• Pages: 81-104

Contributors

author

Dorota Rancew-Sikora

• Uniwersytet Gdański

References

• Al-Krenawi, Allean i John R. Graham. 2000. Culturally Sensitive Social Work Practice with Arab Clients in Mental Health Settings. National Associations of Social Workers publications, http://www.socialworkers.org/pressroom/events/911/alkrenawi.asp (dostęp: 11.10.2011).
• ABS. 2007. Australian Bureau of Statistics, http://www.abs.gov.au (dostęp: 12.09.2011). Bałus, Wojciech. 1994. Melancholia a nihilizm. „Znak” 469: 67–75.
• Bałus, Wojciech. 1996 Mundus melancholicus. Melancholiczny świat w zwierciadle sztuki. Kraków: Universitas.
• Bergmann, Jörg. 1995. Veiled Morality: Notes on Discretion in Psychiatry. W: P. Drew i J. Heritage (red.). Talk at Work. Cambridge: Cambridge University Press, s. 137–162.
• Blanchflower, David i Andrew J. Oswald. 2011. Antidepressants and Age, www2.warwick.ac.uk/fac/soc/economics/staff/academic/oswald (dostęp: 3.03.2012).
• Blazer, Dan. 2005. The Age of Melancholy: „Major Depression” and its Social Origins. London: Routledge.
• Boltanski, Luc i Eve Chiapello. 2005. The New Spirit of Capitalism. London: Verso Books. Castillo, Michel del. 1989. Hiszpańskie czary. Tłum. D. Knysz-Rudzka. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Chodorow, Nancy. 2006. Osobowość płci a reprodukcja macierzyństwa. Tłum. B. Baran. W: Współczesne teorie socjologiczne. A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki i M. Ziółkowski (red.). Warszawa: Scholar, s. 1206–1209.
• Cioran, Emil. 1992. Na szczytach rozpaczy. Tłum. I. Kania. Kraków: Oficyna Literacka.
• Collins, Randall. 1990. Stratification, Emotional Energy and the Transient Emotions. W: T. Kemper (red.). Research Agendas in the Sociology of Emotions. Albany: State University of New York Press, s. 27–57.
• Collins, Randall. 2008. Violence. A Micro-sociological Theory. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
• Collins, Randall. 2011. Łańcuchy rytuałów interakcyjnych. Tłum. K. Suwada. Kraków: Nomos. Durkheim, Emile. 1990 [1912]. Elementarne formy życia religijnego. Tłum. A. Zadrożyńska. Warszawa: PWN.
• Durkheim, Emile. 2006 [1897]. Samobójstwo. Studium z socjologii. Tłum. K. Wakar. Warszawa, Oficyna Naukowa.
• Ehrenberg, Alain. 2010. The Weariness of the Self: Diagnosing the History of Depression in the
• Contemporary Age. Montreal and London: McGill-Quin’s University Press.
• Elias, Norbert. 1980. Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu. Tłum. T. Zabłudowski. Warszawa: PIW.
• Emerson, Richard M. 1992. Stosunki wymiany i struktury sieci wymian. W: M. Kempny i J. Szmatka (red.). Współczesne teorie wymiany społecznej. Warszawa: PWN, s. 396–438.
• Fenton, Steve. 1996. Culture, Relativism and the Expression of Mental Distress: South Asian
• Women in Britain. „Sociology of Health and Illness” 18: 66–85.
• Foucault, Michel. 1987. Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu. Tłum. H. Kęszycka. Warszawa: PIW.
• Frąckowiak-Sochańska, Monika. 2011. Czas wolny kobiet i mężczyzn. Ilość i jakość czasu wolnego jako wymiary nierówności społecznych. W: D. Mroczkowska (red.). Czas wolny. Refleksje, dylematy, perspektywy. Warszawa: Difin, s. 190–210.
• Fromm, Erich. 1997. Mieć czy być? Tłum. J. Karłowski. Poznań: Rebis.
• Fullerton, Catherine, Alisa Busch, Sharon-Lise Normand, Thomas McGuire i Arnold Epstein. 2011. Ten-Year Trends in Quality of Care and Spending for Depression: 1996 Through 2005.
• „Archives of General Psychiatry” 68: 1218–1226.
• Garfinkel, Harold. 2007. Studia z etnometodologii. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Gauchet, Marcel. 2002. Nowy wiek osobowości. Próba psychologii współczesnej. „Res Publica
• Nowa” 12.
• Gilroy, Paul. 2006. Multiculture in Times of War: an Inaugural Lecture Given at the London School of Economics and Political Science. „Critical Quarterly” 48: 27–45.
• Granovetter, Mark. 1985. Economic Action and Social Structures: The Problem of Embeddedness. „American Journal of Sociology” 91, 3: 481–510.
• Gross, Neil. 2009. A Pragmatist Theory of Social Mechanisms. „American Sociological Review” 74: 358–379.
• Harrod, Wendy. 2009. The Impact of Wrong’s „Oversocialized Conception of Man in Modern
• Sociology”: A Citation Analysis. Referat zaprezentowany na American Sociological Asso- ciation Annual Meeting, San Francisco, http://www.allacademic.com/meta/p307974_index. html (dostęp: 10.03.2011).
• Hochschild, Arlie Russell. 2009. Zarządzanie emocjami. Komercjalizacja ludzkich uczuć. Tłum. J. Konieczny. Warszawa: WN PWN.
• Hofstede, Geert. 2000. Kultury i organizacje. Tłum. M. Durska. Warszawa: Polskie Wydawnic- two Ekonomiczne.
• Horney, Karen. 1982. Neurotyczna osobowość naszych czasów. Tłum. H. Grzegołowska. Warszawa: PWN.
• Horwitz, Allan i Jerome Wakefield. 2005. The Age of Depression. „Public Interest” 158: 39–58.
• Hausmann, Ricardo, Laura D. Tyson i Saadia Zahidi, 2010. Global Gender Gap report. Genewa: World Economic Forum, http://www.eowa.gov.au/Pay_Equity/Pay_Equity_Information/ WEF_GenderGap_Report_2010%5B1%5D.pdf (dostęp: 17.07.2012).
• Jack, Dana. 1991. Silencing the Self: Women and Depression. New York: Harvard University Press.
• Jack, Dana. 1999. Silencing the Self: Inner Dialogues and Outer Realities.W: T. Jopiner i J. Coyne (red.). The Interactional Nature of Depression. Washington: APA.
• Jack, Dana i Diana Dill. 1992. The Silencing the Self Scale. Schemas of Intimacy Associated with Depression in Women. „Psychology of Women Quarterly” 16: 97–106.
• Jacyno, Małgorzata. 2007. Kultura indywidualizmu. Warszawa: WN PWN.
• James, William. 1958. Doświadczenia religijne. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Jankowski, Kazimierz. 1972. Hipisi w poszukiwaniu ziemi obiecanej. Warszawa: Książka i Wiedza. Jankowski, Kazimierz. 1975. Od psychiatrii biologicznej do psychiatrii humanistycznej. Warszawa: PIW.
• Jawłowska, Aldona. 1975. Drogi kontrkultury. Warszawa: PIW.
• Karp, David. 1993. Taking Anti-depressant Medications: Resistance, Trial Commitment, Conversion, Disenchantment. „Qualitative Sociology” 16, 4: 337–359.
• Karp, David. 1996. Speaking of Sadness. Depression, Disconnection, and the Meanings of Illness. Oxford University Press.
• Karp, David i Lara Birk. 2004. Searching for Authenticity: Mental Illness, Medication, and Identity. Referat wygłoszony na dorocznej konferencji American Sociological Association, San Francisco CA; http://www.allacademic.com (dostęp: 08.08.2012).
• Kaye, Howard L. 2003. Rieff’s Freud and the Tyranny of Psychology. „Journal of Classical Sociology” 3: 263–277.
• Kemper, Theodore. 1978. A Social Interactional Theory of Emotions. New York: Wiley. Kępiński, Antoni. 1979. Melancholia. Warszawa: PZWL.
• Kierkegaard, Søren. 1982. Albo – albo. T1. Tłum. J. Iwaszkiewicz. Warszawa: PWN.
• Klein, Melanie. 2007. Pisma. Tom 1. Miłość, poczucie winy i reparacja. Tłum. D. Golec. Gdańsk: GWP.
• Kleinman, Arthur i Byron Good (red.). 1985. Culture and Depression: Studies in the Anthropology and Cross-cultural Psychiatry of Affect and Disorder. Los Angeles: University oCalifornia Press.
• Kristeva, Julia. 2007. Czarne słońce. Depresja i melancholia. Tłum. M.P. Markowski i R. Ryziński. Kraków: Universitas
• Krzemiński, Ireneusz. 2010. Solidarność – doświadczenie i pamięć. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.
• Lovaglia, Michael i inni. 1995. Negotiated Exchanges in Social Networks. „Social Forces” 74, 1: 123–155.
• Marcus, Steven C. i Mark Olfson. 2010. National Trends in the Treatment for Depression from 1998 to 2007. „Archives of General Psychiatry” 67: 1265–1273.
• Marcuse, Herbert. 1991. Człowiek jednowymiarowy. Tłum. S. Konopacki. Warszawa: PWN. Melosik, Zbyszko. 2006. Kryzys męskości w kulturze współczesnej. Kraków: Impuls.
• MHS. 2007. Mental Health Statistics, www.mentalhealth.org.uk/ (dostęp: 2.11.2011).
• Miller, Jacque-Alain. 2008. Depression. Tłum. T. Sowley. „lacanian ink” 31: 78–85.
• Mitarski, Jan. 1979. Z dziejów melancholii. W: A. Kępiński. Melancholia. Warszawa: PZWL, s. 279–323.
• NIMH. 2008. National Institute of Mental Health; http://www.nimh.nih.gov/statistics/1MDD_DULT.shtml (dostęp: 17.07.2012).
• ONS. 2011. Office for National Statistics, General Practice Research Database, www.statistics. gov.uk (dostęp: 2.11.2011).
• O’Neill, John. 2001. Psychoanalysis and Sociology: From Freudo-Marxism to Freudo-Femi- nism. W: G. Ritzer i B. Smart (red.). Handbook of Social Theory. London: Sage, s. 112–124.
• Pagura, Jina, Laurence Katz, Ramin Mojtabai, Benjamin Druss, Brian Cox, Jitender Sareen. 2011. Antidepressant Use in the Absence of Common Mental Disorders in the General Population. „Journal of Clinical Psychiatry” 72: 494–501.
• Pamuk, Orhan. 2008. Stambuł. Wspomnienia i miasto. Tłum. A. Polat. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Parsons, Talcott. 1969. Struktura społeczna i osobowość. Tłum. M. Tabin. Warszawa: PWE. Petersen, Anders. 2011. Authentic Self-realization and Depression. „International Sociology”
• 26: 5–24.
• Pratt, Laura, Debra Brody i Qiuping Gu. 2011. Antidepressant Use in Persons Aged 12 and Over: United States, 2005–2008. NCHS Data Brief No. 7, Hyattsville, MD: National Center for Health Statistics. http://www.cdc.gov/nchs/data/databriefs/db76.pdf (dostęp: 3.03.2012).
• Przybył, Iwona. 2011. Czas wolny zamężnych kobiet i żonatych mężczyzn z perspektywy polskiej socjologii rodziny. W: D. Mroczkowska (red.), Czas wolny. Refleksje, dylematy, perspektywy. Warszawa: Difin, s. 211–223.
• Sachs-Ericsson, E. Ashby Plant i Dan G. Blazer. 2005. Racial Differences in the Frequency of Depressive Symptoms among Community Dwelling Elders: The Role of Socioeconomic Factors. „Aging and Mental Health” 9, 3: 201–209.
• Segal, Hanna. 2005. Wprowadzenie do teorii Melanie Klein. Tłum. Ł. Penderecki. Gdańsk: GWP.
• Silver, Daniel. 2011. The Moodiness of Action. „Sociological Theory” 29, 3: 199–222.
• Simon, Robin i Kathryn Lively. 2010. Sex, Anger and Depression. „Social Forces” 4: 1543–1568. Sitek, Wojciech. 1997. Wspólnota i zagrożenie. Wrocławianie wobec wielkiej powodzi. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, .
• Stordal, Eystein i inni. 2001. Depression in Relation to Age and Gender in the General Population: The Nord-Trøndelag Health Study (HUNT). „Acta Psychiatrica Scandinavica” 104 (3): 210–216.
• Stowarzyszenie „Aktywnie Przeciwko Depresji”. 2012. http://www.depresja.org (dostęp 08.08.2012).
• Summers-Effler, Erika. 2002. The Micro-Potential for Social Change: Emotion, Consciousness and Social Movement Formation. „Sociological Theory” 20, 1: 41–60.
• Tannen, Deborah. 1994. Ty nic nie rozumiesz! Kobieta i mężczyzna w rozmowie. Tłum. A. Sylwanowicz. Warszawa: W.A.B.
• Taylor, Charles. 2002. Etyka autentyczności. Tłum. A. Pawelec. Kraków: Znak.
• Tilbury, Farida. 2007. „I feel I am a bird without wings”. Discourses of Sadness and Loss among East Africans in Western Australia. „Identities: Global Studies in Culture and Power” 14: 433–458.
• Titkow, Anna, Danuta Duch-Krzysztoszek i Bogusława Budrowska. 2004. Nieodpłatna praca kobiet. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Turner, Ralph H. 2006. Koncepcja siebie w interakcji społecznej. Tłum. M. Marody. W: Współczesne teorie socjologiczne. A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki i M. Ziółkowski (red.). Warszawa: Scholar, s. 272–284.
• Wrong, Dennis. 1984. Przesocjalizowana koncepcja człowieka w socjologii współczesnej. W: E. Mokrzycki (red.). Kryzys i schizma. T. 1. Warszawa: PIW.
• WHO. 2012. http://www.who.int/mental_health/management/depression/definition/en/ (dostęp 08.08.2012)
• WHO. 2011. Mental Health Gap Action Programme, styczeń, http://www.who.int/mental_he- alth/mhGAP_newsletter_jan2011.pdf (dostęp 08.08.2012).
• WHO. 2010. Michelle Funk (i in.). Mental Health and Development, http://whqlibdoc.who.int/ publications/2010/9789241563949_eng.pdf (dostęp 08.08.2012).
• Zakrzewska, Elżbieta. 2004. Niepełnosprawnopodobni. Role społeczne rodziców dzieci upośle- dzonych. W: M. Kempny, K. Kiciński i E. Zakrzewska (red.). Od kontestacji do konsumpcji. Warszawa: ISNS UW, s. 43–56.