Romantyzm i New Age: kontynuacje, podobieństwa, inspiracje

• Authors: Andrzej Kasperek

Title variants

EN

Romaticism and the New Age. Continuities, Analogies, Inspirations

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto problematykę obecności centralnych dla romantyzmu idei w New Age: idei organicyzmu, imaginacji i temporalizmu. Autor traktuje ich obecność w romantyzmie jako kontynuację oraz reinterpretację idei charakterystycznych dla zachodniego ezoteryzmu. New Age jest definiowany natomiast jako kontynuacja tradycji ezoterycznej, poddanej romantycznej reinterpretacji, a zarazem jako odpowiedź na krytykę odczarowanej współczesnej cywilizacji. Jakkolwiek New Age przybiera różne formy (niskie i wysokie New Age), źródłem – z którego wyrasta – są analizowane tutaj idee. Wątki samorealizacji, samopoznania, oryginalności czy autoekspresji charakterystyczne dla New Age mają romantyczne korzenie i wiążą się z analizowanymi trzema ideami.

EN

What the article explores is the presence in New Age of ideas central for romanticism: the ideas of organicism, imagination, and temporalism. The author treats their presence in Romanticism as continuation and reinterpretation of ideas characteristic of Western esoterism. Yet, New Age is defined as a continuation of the esoteric tradition subjected to a Romantic reinterpretation and, at the same time, as a response to the criticism of the disenchanted modern civilization. Although New Age takes many different forms (low and high New Age), the source from which it originates are the ideas analyzed in the article. The themes of self-fulfillment, self- cognition, originality, or self-expression, typical for New Age, have Romantic roots and relate to the three analyzed core ideas.

Keywords

PL

socjologia religii; New Age; romantyzm; underground; idee ezoteryczne

EN

sociology of religion; New Age; Romanticism; underground culture; esoterism

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2012
• Issue: 4(207)
• Pages: 65-85

Contributors

author

Andrzej Kasperek

• Uniwersytet Śląski

References

• Abrams, Meyer H. 1973. Natural Supernaturalism: Tradition and Revolution in Romantic Lite- rature. New York–London: W. W. Norton & Company.
• Alisauskiene, Milda. 2004. „New Age Milieu in Lithuania: The Case of The Academy of Pa- rapsychology”. Referat przedstawiony podczas konferencji CESNUR 2004 International Conference: Religious Movements, Conflict and Democracy: International Perspectives, 17–20 czerwca 2004, Texas: Baylor University, Waco (http://www.cesnur.org/2004/waco_ alisauskiene.htm, dostęp 30.01.12).
• Bell, Emma i Scott Taylor. 2003. The Elevation of Work: Pastoral Power and the New Age Work Ethic. „Organization” 2 (10): 329–349.
• Bellah, Robert N., Richard Madsen, William M. Sullivan, Ann Swidler i Steven M. Tipton. 2007. Skłonności serca. Indywidualizm i zaangażowanie po amerykańsku. Tłum. Dorota Stasiak, Piotr Skurowski i Tomasz Żyro. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Campbell, Colin. 1972. The Cult, the Cultic Milieu and Secularization. „A Sociological Year- book of Religion in Britain” 5: 119–136.
• Campbell, Colin. 2001. A ‘New Age’ Theodicy for a New Age. W: L. Woodhead, P. Heelas i D. Martin (red.). Peter Berger and the Study of Religion. London–New York: Routledge, s. 73–84.
• Campbell, Colin. 2005. The Romantic Ethic and the Spirit of Modern Consumerism. London: Alcuin Academics.
• Campbell Colin. 2007. The Easternization of the West. A Thematic Account of Cultural Change in the Modern Era. Boulder–London: Paradigm Publishers.
• Champion, Françoise. 1990. La nébuleuse mystique-ésotérique. Orientations psycho-religieuses des courants mystiques et ésotériques contemporains. W: F. Champion i D. Hervieu-Léger (red.). De l’émotion en religion. Renouveaux et traditions. Paris: Centurion, s. 17–69.
• Champion, Françoise. 1994. La „nébuleuse mystique-ésotérique”: une décomposition du religieux entre humanisme revisité, magique, psychologique. W: J.-B. Martin i F. Laplantine (red.). Le défi magique. Esotérisme, occultisme, spiritisme, tom I. Lyon: Presses universitaires de Lyon, s. 315–326.
• Cieśla-Korytowska, Maria. 1997. O romantycznym poznaniu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Dobroczyński, Bartłomiej. 2000. New Age. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Dowling, Eva S. 2007. Introduction. W: L. H. Dowling. The Aquarian Gospel of Jesus the Christ. New York: Cosimo, s. 5–14.
• Faivre, Antoine. 1998. Renaissance Hermeticism and the Concept of Western Esotericism. W: R. van den Broek i W. J. Hanegraaff (red.). Gnosis and Hermeticism from Antiquity to Modern Times. Albany, NY: State University of New York Press, New York, s. 109–123.
• Flanagan, Kieran i Peter C. Jupp (red.). 2007. A Sociology of Spirituality. Aldershot: Ashgate. Giordan, Giuseppe. 2009. The Body between Religion and Spirituality. „Social Compass” 2 (56): 226–236.
• Hall, Dorota. 2007. New Age w Polsce. Lokalny wymiar globalnego zjawiska. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Hall, Dorota. 2008. Duchowość uprzedmiotowiająca jako trzecia opcja? Spojrzenie z polskiej perspektywy. W: K. Leszczyńska i Z. Pasek (red.). Nowa duchowość w społeczeństwach monokulturowych i pluralistycznych. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, s. 86–100. Hanegraaff, Wouter J. 1996. New Age Religion and Western Culture. Esotericism in the Mirror
• of Secular Thought. Leiden: E. J. Brill.
• Hanegraaff, Wouter J. 1998a. New Age Religion and Western Culture. Esotericism in the Mirror of Secular Thought. Albany, NY: State University of New York Press.
• Hanegraaff, Wouter J. 1998b. Romanticism and the Esoteric Connection. W: R. van den Broek i W. J. Hanegraaff (red.). Gnosis and Hermeticism from Antiquity to Modern Times. Albany, NY: State University of New York Press, New York, s. 237–268.
• Hanegraaff, Wouter J. 1998c. The New Age Movement and the Esoteric Tradition. W: R. van den Broek i W. J. Hanegraaff (red.). Gnosis and Hermeticism from Antiquity to Modern Times. Albany, NY: State University of New York Press, New York, s. 359–382.
• Hanegraaff, Wouter J. 1999. New Age Spiritualities as Secular Religion: a Historian’s Perspective. „Social Compass” 2(46): 145–160.
• Hanegraaff, Wouter J. 2005. Spectral Evidence of New Age Religion: On the substance of ghosts and the use of concepts. „Journal of Alternative Spiritualities and New Age Studies” 1: 35–58 (http://www.asanas.org.uk/files/001Hanegraaff.pdf, dostęp 01.01.12).
• Heelas, Paul. 1996. The New Age Movement. The Celebration of the Self and the Sacralization of Modernity. Oxford: Blackwell Publishers.
• Heelas, Paul. 2008. Spiritualities of Life. New Age Romanticism and Consumptive Capitalism. Oxford: Blackwell Publishing.
• Heelas, Paul i Linda Woodhead. 2001. Homeless Minds Today. W: L. Woodhead, P. Heelas i D. Martin (red.). Peter Berger and the Study of Religion. London–New York: Routledge, s. 43–72.
• Heelas, Paul, Linda Woodhead, Benjamin Seel, Bronislaw Szerszynski i Karin Tusting. 2007. The Spiritual Revolution: Why Religion Is Giving Way to Spirituality. Oxford: Blackwell Publishing.
• Herrick, James A. 2003. The Making of the New Spirituality. The Eclipse of the Western Reli- gious Tradition. Downers Grove, Illinois: InterVarsity Press.
• Hove van, Hildegard. 1999. L’émergence d’un „marché spirituel”. „Social Compass” 2 (46): 161–172.
• Introvigne, Massimo. 2001. After the New Age: Is There a Next Age? W: M. Rothstein (red.). New Age Religion and Globalization. Aarhus: Aarhus University Press, s. 58–69.
• Iwersen, Julia. 2007. The Epistemological Foundations of Esoteric Thought and Practice. „Jo- urnal of Alternative Spiritualities and New Age Studies” 3: 3–44 (http://www.asanas.org.uk/ files/jasanas003.pdf, dostęp 30.03.2012).
• Kemp, Daren. 2004. New Age. A Guide. Alternative Spiritualities from Aquarian Conspiracy to Next Age. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Kitson, Peter J. 2007. Beyond the Enlightenment: The Philosophical, Scientific, and Religious Inheritance. W: D. Wu (red.). A Companion to Romanticism. Oxford: Blackwell Publishing, s. 35–47.
• Kubiak, Anna E. 1999. Le Nouvel Age, conspiration postmoderne. „Social Compass” 2(46): 135–143.
• Kubiak, Anna E. 2005. Jednak New Age. Warszawa: Jacek Santorski & Co Agencja Wydawni- cza Sp. z o.o.
• Lee, Raymond L. M. 2009. The Re-enchantment of Time. Death and Alternative Temporality. „Time & Society” 2–3(18): 387–408.
• Lovejoy, Arthur O. 1914. Bergson and Romantic Evolutionism: Two Lectures Delivered Before the Union September 5 and 12, 1913. Berkeley: University of California Press (Reprint: Kessinger Publishing 2009).
• Lovejoy, Arthur O. 1941. The Meaning of Romanticism for the Historian of Ideas. „Journal of the History of Ideas” 3, vol. II: 257–278.
• Lovejoy, Arthur O. 1975. On the Discrimination of Romanticisms. W: M. H. Abrams (red.). English Romantic Poets. Modern Essays in Criticism. New York: Oxford University Press, s. 3–24.
• Melton, J. Gordon, Jerome Clark i Aidan A. Kelly. 1991. New Age Almanac. Detroit: Visible Ink. Paley, Morton D. 2007. Apocalypse and Millennium. W: D. Wu (red.). A Companion to Roman-
• ticism. Oxford: Blackwell Publishing, s. 470–485.
• Peckham, Morse. 1974. Toward a Theory of Romanticism. W: R. F. Gleckner i G. E. Enscoe (red.).
• Romanticism: Points of View. Detroit, Michigan: Wayne State University Press, s. 231–257. Quispel, Gilles. 2008. Gnosis and Culture. W: J. van Oort (red.). Gnostica, Judaica, Catholica. Collected Essays of Gilles Quispel. Leiden: Brill, s. 141–153.
• Roof, Wade Clark. 1999. Spiritual Marketplace. Baby Boomers and the Remaking of American Religion. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
• Sayre, Robert i Michael Löwy. 2005. Romanticism and Capitalism. W: M. Ferber (red.). A Companion to European Romanticism. Oxford: Blackwell Publishing, s. 433–449.
• Sebald, Hans. 1984. New-Age Romanticism: The Quest for an Alternative Lifestyle as a Force of Social Change. „Humboldt Journal of Social Relations” 2(11): 106–127.
• Talmon, Yonina. 1968. Millenarism. W: D. L. Sills (red.). International Encyclopedia of the So- cial Sciences, Volume 10. New York: The Macmillian Company, The Free Press, s. 349–362.
• Taylor, Charles. 1991. The Ethics of Authenticity. Cambridge, MA: Harvard University Press. Taylor, Charles. 1996. Etyka autentyczności. Tłum. Andrzej Pawelec. Kraków–Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak–Fundacja im. Stefana Batorego.
• Taylor, Charles. 2007. A Secular Age. Cambridge–Massachusetts–London: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Tingay, Kevin. 2000. Madame Blavatsky’s Children: Theosophy and Its Heirs. W: S. Sutcliffe i M. Bowman (red.). Beyond New Age. Exploring Alternative Spirituality. Edinburgh: Edinburgh University Press, s. 37–50.
• Voas, David i Steve Bruce. 2007. The Spiritual Revolution: Another False Dawn for the Sacred. W: K. Flanagan i P. C. Jupp (red.). A Sociology of Spirituality. Aldershot: Ashgate, s. 43–61. Walicki, Andrzej. 1983. Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu. Warszawa: PIW.
• Wellek, René. 1974. The Concept of Romanticism in Literary History. W: R. F. Gleckner i G. E. Enscoe (red.). Romanticism: Points of View. Detroit, Michigan: Wayne State University Press, s. 181–206.
• Wuthnow, Robert. 1998. After Heaven. Spirituality in America since the 1950s. University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London 1998.
• York, Michael. 1999. Le supermarché religieux: ancrages locaux du Nouvel Age au sein du réseau mondial. „Social Compass” 2(46): 173–179.