Kategoria dyslokacji w analizie zmian zachodzących w polskim dyskursie publicznym po katastrofi e w Smoleńsku

• Authors: Maciej Witkowski

Title variants

EN

The Category of Dislocation in the Analysis of Changes in Polish Public Discourse after the Smolensk Catastrophe

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Według koncepcji hegemonii dyskursywnej Chantal Mouffe i Ernesta Laclau walka polityczna polega na przeciwstawianiu w publicznym dyskursie różnych sposobów opisu świata. W tym ujęciu wspólne projekty polityczne umożliwiające opanowanie większych fragmentów dyskursu pojmowane są jako ważne czynniki wyłaniania się nowego porządku społecznego. Zmiany społeczne i polityczne są wyjaśniane z wykorzystaniem pojęcia dyslokacji, która pojawia się wtedy, gdy zachodzą zdarzenia trudne do opisania w ramach dominującego systemu znaczeń. Katastrofa prezydenckiego samolotu w Smoleńsku w 2010 roku może być interpretowana jako taka dyslokacja. W niniejszym artykule podjęto próbę analizy, jak wyłania się nowy łady symboliczny. Podstawą analizy są artykuły opublikowane krótko po katastrofie w „Gazecie Wyborczej” i „Rzeczpospolitej”. Celem tekstu jest próba oceny przydatności koncepcji Mouffe i Laclau do interpretacji mechanizmów dynamicznego wyłaniania się nowej dyskursywnej kontrhegemonii.

EN

In theoretical model of discursive hegemony by Chantal Mouffe and Ernesto Laclau political antagonism is the competition between different ways of representing the world in public discourse. In this model shared political projects allowing domination over larger fragments of discourse are understood as important factors for the new social order emergence. Social and political changes are interpreted with the reference to the category of “dislocation”. One can speak of dislocation when the events that are difficult to describe in the framework of the dominant system of meanings unfold. They disrupt the existing symbolic order and lead to the changes in the hierarchy of hegemonic projects. It is held that the crash of the airplane carrying the Polish President and nearly a hundred state officials to Smolensk, where Katyn victims’ commemoration ceremony was to take place in 2010, referred to as Smolensk catastrophe, have caused the experience of crisis and can be interpreted as the dislocation. In the article the new symbolic order emergence in the aftermath of the catastrophe is studied by discourse analytical tools. The research material has been taken from “Gazeta Wyborcza” and “Rzeczpospolita”, the leading Polish daily quality newspapers. The article is aimed at evaluating whether the Mouffe and Laclau theoretical model is useful in analyzing the mechanisms of the new discursive counter-hegemony emergence.

Keywords

PL

analiza dyskursu; dyskurs polityczny; hegemonia; postmarksizm; katastrofa smoleńska

EN

discourse analysis; Smolensk catastrophe; hegemony; post-Marxism; political discourse

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2012
• Issue: 1(204)
• Pages: 131-147

Contributors

author

Maciej Witkowski

• Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej

References

• Austin, John. 1993. Mówienie i poznawanie: rozprawy i wykłady filozoficzne. Tłum. B. Chwedeńczuk. Warszawa: WN PWN.
• Barker, Chris. 2005. Studia kulturowe. Teoria i praktyka. Tłum. A. Sadza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Gąsior-Niemiec, Anna. 2008. Teoria dyskursu Laclau i Mouffe jako narzędzie analizy socjologicznej – przypadek dyskursu „osiedli grodzonych”. W: A. Horolets (red.). Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 291–316.
• Hastrup, Kirsten. 2008. Droga do antropologii: między doświadczeniem a teorią. Tłum. E. Klekot. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Herzfeld, Michael. 2004. Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie. Tłum. M. Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Howarth, David. 1997. Complexities of Identity/difference: The Ideology of Black Consciousness in South Africa. „Journal of Political Ideologies” 2: 51–78.
• Howarth, David. 2008. Dyskurs. Tłum. A. Gąsior-Niemiec. Warszawa: Oficyna Naukowa. Laclau, Ernesto. 2006. Emancypacje. Tłum. L. Koczanowicz. Wrocław: WN Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Laclau, Ernesto i Chantal Mouffe. 2005. Hegemonia i socjalistyczna strategia. Tłum. S. Królak. Wrocław: WN Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Laclau, Ernesto. 1990. New Reflection on The Revolution of Our Time. London: Verso.
• Laclau, Ernesto. 2005. Rozum populistyczny. Tłum.: zespół pod kierunkiem T. Szkudlarka, A. Alchimowicz i inni. Wrocław: WN Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Mouffe, Chantal. 2005. Paradoks demokracji. Tłum. W. Jach, M. Kamińska i A. Orzechowski. Wrocław: WN Dolnośląskiej Wyższej Szkoły Edukacji TWP.
• Mouffe, Chantal. 2008. Polityczność. Tłum. J. Erbel. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Norval, Aletta. 1996. Deconstructing Apartheid Discourse. London: Verso.
• Saussure, Ferdinand, de. 1991. Kurs językoznawstwa ogólnego. Tłum. K. Kasprzyk. Warszawa: PWN.
• Shi-xu. 2005. A Cultural Approach to Discourse. New York: Palgrave.
• Schweder, Richard. 2003. Why Do Men Barbecue? Recipes for Cultural Psychology. Cambridge: Harvard University Press.
• Torfing, Jacob. 1999. New Theories of Discourse: Laclau, Mouffe and Žižek. London: Blackwell Publishers.
• Wittgenstein, Ludwig. 2000. Tractatus logico-philosophicus. Tłum. B. Wolniewicz. Warszawa: WN PWN.