Problemy prawne likwidacji Funduszu Kościelnego

• Authors: Paweł Kaleta

Title variants

EN

LIQUIDATION OF THE CHURCH FUND: SELECTED LEGAL PROBLEMS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Fundusz Kościelny ustanowiony na mocy ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, miał stanowić masę majątkową utworzoną z dochodów z dóbr kościelnych, przejętych przez państwo od kościołów i innych związków wyznaniowych. Jednakże Fundusz ten do dziś jest finansowany z budżetu państwa, co w kontekście rozwiązań przyjętych w innych państwach europejskich stanowi pewien anachronizm finansowania instytucji kościelnych. Chcąc rozwiązać Fundusz Kościelny należy zachować zasadę bilateralności, wynikającej z art. 25 ust. 4 i 5 obowiązującej Konstytucji oraz art. 22 ust. 2 Konkordatu. Jako potencjalny wzorzec wskazuje się model włoski, z zachowaniem odpowiednich zmian dostosowując do warunków polskich. Jednak do czasu wypracowania rzetelnego i kompletnego modelu finansowania instytucji kościelnych w Polsce, należy zachować dotychczasowe działanie omawianego funduszu, ponieważ jest on formą rekompensaty za zabrane i niezwrócone dobra. Ponadto próba wypracowania całościowego systemu finansowania instytucji kościelnych w Polsce winna doprowadzić do przyjęcia regulacji prawnych odpowiadających w szczególności ustrojowym zasadom: poszanowania autonomii, niezależności, sprawiedliwości społecznej oraz współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.

EN

The Church Fund was established under the act of the 20th of March 1950, to acquire the property from dead hands. It had a mass of property made up of income from church property acquired by the state, from churches and from other religious associations. Today however, the Fund is financed from the state budget which in the context of the solutions adopted from other European countries is an anachronism of financing ecclesiastical institutions. In order to solve the Church Fund, it is necessary to retain the principle bilateral resulting from the article. paragraph 25. 4 and 5 of the existing Constitution and art. paragraph 22. 2 Concordat. Potentially a good example is the Italian model with appropriate changes and adapted to polish conditions. However, until a fair and comprehensive financing model of ecclesiastical institutions is put in operation in Poland the current operation of the fund should be kept because it is compensation for goods received and not taken. In addition, an attempt to develop a comprehensive financing system of ecclesiastical institutions in Poland should lead to the adoption of the corresponding legal regulations and in particular the systemic principles: respect for autonomy, independence, social justice, and cooperation for the individual and the common good.

Keywords

PL

Fundusz Kościelny; kościoły i inne związki wyznaniowe; finanse publiczne; prawo wyznaniowe; PRL; relacje państwo - kościół

EN

LAW ON RELIGION; CHURCH-STATE RELATIONS (POLAND); CHURCH FUND; CHURCHES AND OTHER RELIGIOUS DENOMINATIONS; CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF POLAND

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2012
• Volume: 15
• Pages: 255-274

Contributors

author

Paweł Kaleta

• Katedra Kościelnego Prawa Majątkowego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, Poland

References

• Borecki P., Pietrzak M., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 kwietnia 2003 r. (sygn. Akt K 13/02), „Przegląd Sejmowy” 2003, nr 5.
• Czohara A., Podstawy prawne zadań Funduszu Kościelnego w III RP, w: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
• Czohara A., Stosunki państwo – Kościół. Belgia, Francja, Hiszpania, Włochy, Warszawa 1994.
• Feliciani G., Finansowanie instytucji kościelnych i utrzymanie duchowieństwa. Doświadczenia włoskie, w: Systemy finansowania instytucji kościelnych w Europie. Materiały Międzynarodowej Konferencji Sandomierz, 13-14 września 1999, red. J. Krukowski, Lublin 2000.
• Górowska B., Rydlewski G., Regulacje prawne stosunków wyznaniowych w Polsce, Warszawa 1992.
• Januchowski A., Forma regulacji stosunków prawnych między państwem a związkami wyznaniowymi w Konstytucji RP, „Przegląd Prawa Publicznego” 2009, nr 3.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. V, Warszawa 2007.
• Kosek M., Podatek kościelny w niemieckim systemie prawnym, Płock 2004.
• Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, wyd. 4, Warszawa 2008.
• Leszczyński P.A., Implementacja art.. 25 ust. 5 Konstytucji RP – przegląd wybranych problemów, w: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
• Leszczyński P.A., Zagadnienia wyznaniowe w Konstytucji RP, Warszawa 2001.
• Mazurkiewicz P., Finanse Kościoła w państwach Unii Europejskiej, „Więź” 1999.
• Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, wyd. 3, Warszawa 2011.
• Olszówka M., Ustawy wyznaniowe. Art. 25 ust. 5 Konstytucji RP – próba interpretacji, Warszawa 2010.
• Patyk J., Opodatkowanie Kościoła katolickiego i jego osób duchownych, Toruń 2008.
• Piszcz-Czapla M., Kryteria wydatkowania środków Funduszu Kościelnego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2009, t. 12, s. 341-352.
• Sobański R., Baza finansowa kościołów w perspektywie zintegrowanej Europy, „Prawo Kanoniczne” 39(1996), nr 3-4.
• Stanisławski T., Finansowanie instytucji wyznaniowych ze środków publicznych w Polsce, Lublin 2011.
• Stanisz P., Perspektywy zmiany systemu finansowania Kościołów i innych związków wyznaniowych w Polsce, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2009, t. 12, s. 5-33.
• Stanisz P., Porozumienia w sprawie regulacji stosunków między państwem i niekatolickimi związkami wyznaniowymi we włoskim porządku prawnym, Lublin 2007.
• Stanisz P., Źródła prawa wyznaniowego, w: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny 14-16 stycznia 2003 r.), red. A. Mezglewski, Lublin 2004.
• Stanisz P., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych a finansowanie związków wyznaniowych, w: Bezstronność religijna, światopoglądowa i filozoficzna władz Rzeczypospolitej Polskiej, red. T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
• Walencik D., Konsensualna regulacja stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w Rzeczypospolitej Polskiej, w: Kościół a polityka, red. M. Worbs, Opole 2011, s. 97-112.
• Walencik D., Nowelizacja ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w kontekście zasady bilateralności, „Forum Prawnicze” 2011, nr 2.
• Walencik D., Realizacja art. 25 ust 5 Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 2010, nr 6.
• Walencik D., Regulacja spraw majątkowych związków wyznaniowych jako przejaw zasady bilateralności, w: Bilateralizm w stosunkach państwowo-kościelnych, red. M. Bielecki, Lublin 2011.
• Walencik D., Rewindykacja nieruchomości Kościoła katolickiego w postępowaniu przed Komisją Majątkową, Lublin 2008.
• Winiarczyk-Kossakowska M., Przejęcie przez państwo dóbr martwej ręki, „Państwo i Prawo” 2000, z. 4.
• Zawiślak M., Prawne i finansowe aspekty działalności Funduszu Kościelnego w latach 1989-2009, w: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. D. Walencik, Katowice – Bielsko-Biała 2009.
• Zawiślak M., Wydatkowanie środków Funduszu Kościelnego w latach 1950-1989, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2009, t. 12, s. 241-266.
• Zieliński T.J., Regulacja stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w trybie art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 2003, nr 7.
• Żaryn J., Kościół a władza w Polsce (1945-1950), Warszawa 1997.