Co starego w fotografii? Czyli kilka uwag o hamulcach praktyk wizualnych

• Authors: Maciej Frąckowiak , Łukasz Rogowski

Title variants

EN

What Is Old in Photography? Several Thought on the Limits of Visual Arts

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The paper is based on two research and artistic projects focusing on social aspects of photography. It describes “conservatism of photography” – habits opposing new usages and interpretations of pictures – in two ways. First, it applies to everyday amateur practices – using cameras, creating, sharing, watching and archiving pictures. Second, it refers to the conservatism of scholars and some research trends in visual sociology and anthropology.

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu
• Journal: DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu
• Year: 2013
• Volume: 15
• Pages: 166-179

Contributors

author

Maciej Frąckowiak

author

Łukasz Rogowski

References

• 1 Za co lubię fotografię?, organizacja: Instytut Socjologii UAM i Fundacja SPOT, kuratorzy: Maciej Frąckowiak i Monika Rosińska, Poznań, 2009. Internetowa strona projektu – http:// spotmag.pl/?tag=za-co-lubie-fotografie (Dostęp: 17 września 2010).
• 2 Por. A. Schütz, Społeczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, przeł. A. Jasińska-Kania, [w:] Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski (red.) Współczesne teorie socjologiczne, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006, s. 867–893.
• 3 Określenie Johna Grady’ego, zob. J. Grady, Visual sociology [w:] C. D. Bryant, D. L. Peck (red.) 21st Century Sociology. Specialty Fields, Sage, Thousand Oaks 2007, s. 64.
• 4 Zob. G. Rose, Interpretacja materiałów
• wizualnych, przeł. E. Klekot, PWN,
• Warszawa 2010.
• 5 Zob. np. D. Miller, Why some things matter, [w:] tegoż (red.) Material Cultures. Why Some Things Matter?, Taylor & Francis Group, London 1998, s. 3–21.
• 6 Na dowód przywołać można jeden z ostatnich tekstów Rafała Drozdowskiego, o symptomatycznym tytule Radykalny program socjologii wizualnej: wszystko tylko nie obrazy! [w:] M. Michałowska i P. Wołyński (red.) Społeczne dyskursy sztuki fotografii, ASP, Poznań 2010, s. 45-60; czy napisaną wspólnie z Markiem Krajewskim książkę Za fotografię (w druku).
• 7 Zob. np. K. Olechnicki, Fotoblogi, pamiętniki z opcją przekazu. Fotografia i fotoblogerzy w kulturze konsumpcyjnej, WAiP, Warszawa 2009.
• 8 W. J. Mitchell, The Reconfigured Eye:
• Visual Truth in the Post-photographic Era,
• MiT Press, Cambridge-London 1994.
• 9 Filozof przypomina, że postmodernism nie tyle sięgałby do negacji modernizmu, co korzystał i rozwijał pewne utopie poprzedzających go formacji dyskursywnych (zob. tegoż Postmodernizm dla dzieci, przeł. J. Migasiński, Aletheia, Warszawa 1998, s. 101–108); które zresztą – jak przypomina Habermas – częściowo realizował również modernizm, zob. np. tegoż Interesy konstytuujące poznanie, przeł. L. Witkowski [w:] J. Pawlak (red.) Kierunki filozofii współczesnej. Cz. II, UMK, Toruń 1995. Ten trop myślenia jest dla nas o tyle istotny, że pozwala dostrzec w logice współczesnej fotografii nie tyle radykalne zaprzeczenie jej wczorajszym użytkom, co – umożliwiony przez technologię – rozwój pragnień, które wiązano z nią od początków, również tych dotyczących, interesujących nas tutaj, więziotwórczych potencji fotografii. Nie wyprzedzajmy jednak
• rozwoju wypadków.
• 10 M. Augé, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, PWN: Warszawa 2010, s. 51–79.
• 11 Cytowane wypowiedzi oznaczone są symbolami odnoszącymi się do płci i wieku respondentów.
• 12 W.J.T. Mitchell, What Do Pictures Want? The Lives and Loves of Images, The University of Chicago Press, Chicago- London 2005, s. 28-56.
• 13 W. Benjamin, Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej, przeł. H. Orłowski [w:] W. Benjamin, Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1996, s. 201–239.
• 14 Zob. np. P. Bourdieu, Photography: A Middle-Brow Art, przeł. S. Whiteside, Stanford University Press, Stanford 1990; J. Berger Understanding a Photograph [w:] Selected Essays and Articles: The Look of Things, Penguin Books, London 1972; tegoż, O patrzeniu, przeł. S. Sikora, Aletheia, Warszawa 1999, s. 71–90; J. Bartuszek, Między reprezentacją a „martwym papierem”. Znaczenie chłopskiej fotografii rodzinnej, Neriton, Warszawa 2005; M. Krajewski, Fotografie jako przedmioty [w:] J. Kaczmarek (red.) Do zobaczenia. Socjologia wizualna w praktyce badawczej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2008, s. 119-132.
• 15 Na temat tych drugich zob. np.T. Szlendak, Socjologia rodziny, PWN: Warszawa 2010, s. 457–506.
• 16 Na ten temat zob. np. M. Filiciak i in., Młodzi i Media. Nowe media a uczestnictwo w kulturze, SWPS, Warszawa 2010, http:// www.mim.swps.pl/ (Dostęp: 19 września 2010).
• 17 Por. M. Michael, Reconnecting Culture, Technology and Nature: From Society to Heterogeneity, Routledge, London 2000.
• 18 Sytuacja, o której mówimy, może więc być doskonałą ilustracją dla teorii strukturacji A. Giddensa, kładącej nacisk na wzajemne relacje – a tym samym potencjał wzajemnego wpływu – pomiędzy elementami makrostrukturalnymi i interakcyjnymi. Zob. A. Giddens, Stanowienie społeczeństwa. Przeł. S. Amsterdamski, Zysk i S-ka. Poznań 2003.
• 19 Por. np. J. Urry, Socjologia mobilności, przeł. J. Stawiński, PWN, Warszawa
• 2009.
• 20 M. Krajewski, Uczestnictwo w kulturze jako proces uspołecznienia, w druku.
• 21 Jak przypomina H. Belting, może nim być nie tylko papier fotograficzny, ale i ludzka pamięć, por. H. Belting, Antropologia obrazu, przeł. M. Bryl, Universitas, Kraków 2007.
• 22 E. Elizabeth i J. Hart, Introduction: Photographs As Objects [w:] tychże (red.) Photographs Objects Histories. On the Materiality of Images, Routledge, New York-London 2004, s. 1–15.
• 23 A.F. Gell, Art and Agency. An Anthropological Theory, Claredon Press, Oxford 1998.
• 24 B. Latour, We Have Never Been Modern, przeł. C. Porter, Harvard University Press, Cambridge 1993.
• 25 Więcej na temat tak pojętych różnic, analizowanych przez pryzmat roli, którą pełnią ręce w opartej na obrazie technicznym pracy policyjnych laboratorantów, zob. M. Frąckowiak, Obrazy z manufaktur kryminalistyki [w:] M. Krajewski (red.) Handmade. Praca rąk w postindustrialnej rzeczywistości, Fundacja Bęc Zmiana, Poznań – Warszawa 2010.
• 26 W.J.T. Mitchell (1984) What is an Image?, “New Literary Theory” (1984) nr 3, s. 503–537; także w: W.J.T. Mitchell, Iconology. Image, Text, Ideology, The University of Chicago Press 1986, s. 7–46.