„CUDOWNE LATA. MUZYKA, POEZJA, MALARSTWO. LATA 70. , 80.” Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, kwiecień-wrzesień 2009

• Authors: Kossowski, Łukasz

Abstracts

PL

Wystawa została przygotowana przez Muzeum Literatury w Warszawie w ramach obchodów 20. rocznicy odzyskania w Polsce wolności. W jej skład wchodziło ok. 300 eksponatów: dokumentalnych fotogramów, malarstwa, grafiki i rzeźby, które wypożyczono z wielu polskich muzeów i prywatnych kolekcji.W jaki sposób stworzyć wystawę o tamtych czasach? Jak oddać ich smak i koloryt? Podejmowano już takie próby. Opisywano banalność codzienności PRL-u, bary mleczne, kolejki, groteskowe partyjne obrzędy. Odwoływano się do osobistych wspomnień publiczności, tęsknoty za czasami młodości. Ale ukazana szarość tamtych lat przykrywała szczelnie trwającą pod nią zbrodniczość systemu, jego okrucieństwo i represyjność. Z drugiej strony tworząc ekspozycje o komunistycznych zbrodniach popadano niejednokrotnie w ton patetyczny sugerując mimowolnie, że zniewolony naród nigdy nie załamał się i nie zniechęcił, nie splamił zdradą ani konformizmem, lecz niezłomnie walczył z narzuconym mu przemocą komunistycznym porządkiem. Tymczasem, jak w wierszu Zbigniewa Herberta, Potwór pana Cogito, komunizm postrzegany z perspektywy codzienności przypominał niewidzialnego potwora, o którego obecności świadczyły jedynie jego ofiary, a główny front walki przebiegał przez ludzkie sumienia. Bohaterami wystawy nie są żadne znane osobistości czy też przedstawiciele jakiejkolwiek z elit, lecz anonimowi mieszkańcy wsi i małych miasteczek, przypadkowi przechodnie, robotnicy, chłopi, hipizująca młodzież. To oni w 1980 r. powstali z kolan i upomnieli się o swoją godność i to oni wywalczyli wolność. Ponad 100 prezentowanych na wystawie fotogramów ujmuje fragmenty ich życia: banalne, dramatyczne, radosne, nostalgiczne, zawieszone między konformizmem a bohaterstwem. Te same twarze odnajdujemy na weselach, potańcówkach, pielgrzymkach, nabożeństwach majowych, na autobusowych przystankach, w zimowej szarudze na ulicach miast, w stojącej w błocie kolejce po parówki, i w kolejce cierpliwie czekającej na autograf pisarza, w tłumie maszerującym w pierwszomajowej manifestacji i tłumie walczącym z ZOMO w chmurze łzawiących gazów. To fotografie dokumentalne, pozyskane z różnych źródeł, więc od mistrzów fotografików ale też z muzeów, kolekcji prywatnych i z wielu rodzinnych albumów. Na wystawie kontrapunkt dla nich stanowi malarstwo współczesnych polskich malarzy.Obraz „cudownych lat” byłby niepełny bez towarzyszącej ekspozycji ścieżki dźwiękowej – muzyki stanowiącej dla ówczesnego młodego pokolenia swoistą enklawę wolności i nadziei, ale będącej też przestrzenią przyjaźni i kulturowej identyfikacji. Nadal brzmi w niej młodzieńcza nonszalancja i odwaga, a przede wszystkim nieśmiertelne pragnienie budowania kolejnej republiki marzeń, wbrew rozsądkowi i mizerii codzienności kolejnych „cudownych lat” . Autor wystawy – Łukasz Kossowski, komisarz – Aleksandra Kaiper-Miszułowicz, ścieżka dźwiękowa – Marek Gaszyński.

• Publisher: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
• Journal: Muzealnictwo
• Year: 2009
• Volume: 2009(50)
• Pages: 223-232

Contributors

author

Kossowski, Łukasz