ZE STUDIÓW NAD „SZTUKĄ ZWYRODNIAŁĄ” DWADZIEŚCIA LAT PO KONFERENCJI WASZYNGTOŃSKIEJ. PRZYPADEK SZCZECINA (MUSEUM DER STADT STETTIN)

• Authors: Kacprzak, Dariusz

Abstracts

PL

Zgodnie z poleceniem prezesa Izby Sztuk Pięknych Rzeszy (Reichskammer der bildenden Künste), 5 sierpnia 1937 r. w Muzeum Miejskim w Szczecinie zjawiła się komisja konfiskacyjna, która poleciła dyrektorowi instytucji przedstawić sobie zbiory muzealne do sprawdzenia pod kątem dzieł „sztuki zwyrodniałej”. Podczas „polowania” na awangardę i akcji „oczyszczania muzeów” łupem nazistów padły dzieła obejmujące m.in. ekspresjonizm, kubizm, bauhausowski konstruktywizm, reprezentujące estetykę Nowej Rzeczowości oraz inne społecznie i politycznie „podejrzane” dzieła ze schyłku belle époque, okresu Wielkiej Wojny, rewolucji listopadowej czy moderny Republiki Weimarskiej lat 20. i 30. Słynna monachijska wystawa „Entartete Kunst” przekształciła się w propagandową, wędrowną ekspozycję, prezentowaną w rozmaitych wariantach w różnych miejscach. Trzytygodniowy pokaz (11.01–5.02.1939) odbył się także w Stettinie, w gmachu Landeshausu (obecnie Urzędu Miasta Szczecina). Studia proweniencyjne – biografie dzieł istniejących, często przemieszczonych, zniszczonych lub uznanych za zaginione – stanowią interesujący przyczynek do trudnego rozdziału historii niemieckiej i europejskiej awangardy, szczecińskiego muzealnictwa oraz pomorskich zbiorów sztuki. Obok artystów tę pomorską historię współtworzyli muzealnicy i marszandzi. W Archiwum Państwowym w Szczecinie zachował się zespół akt dotyczący „sztuki zwyrodniałej”, ujawniający mechanizmy działania oraz przebieg akcji „oczyszczania muzeów” w odniesieniu do dzieł ze zbiorów szczecińskiego Stadtmuseum. W zasobach archiwalnych Muzeum Narodowego w Szczecinie fragmentarycznie zachowały się dawne księgi inwentarzowe oraz księgi wpływów, które stanowią szczególnie cenne źródło wiedzy. Opublikowany katalog dzieł „sztuki zwyrodniałej” ze zbiorów tego muzeum, obejmujący 1081 pozycji katalogowych, powstał na podstawie – po raz pierwszy zestawionych ze sobą i „krzyżowo” zweryfikowanych – archiwaliów wspomnianych już polskich i niemieckich zasobów. Wzajemnie dopełniające się ślady informacji z polskich i niemieckich archiwów stanowią punkt wyjścia do dalszych szczegółowych studiów.

Keywords

PL

„Entartete Kunst”; „sztuka zwyrodniała”; Museum der Stadt Stettin; Muzeum Miejskie w Szczecinie; Muzeum Narodowe w Szczecinie; badania proweniencyjne muzealiów; Konferencja Waszyngtońska

• Publisher: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
• Journal: Muzealnictwo
• Year: 2019
• Volume: 60
• Pages: 126-142

Dates

published

2019-07-11

Contributors

author

Kacprzak, Dariusz

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0013.2857