POLISEMIA KRZYŻA W PRAKTYKACH SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO Religia i formy partycypacji społeczno-politycznej: empiryczne przyczynki do konstrukcji modelu religii obywatelskiej w Polsce

• Authors: Zarzecki, Marcin

Abstracts

PL

Wiek XX zaowocował wieloma próbami ponownego „zaczarowania świata” religiami politycznymi. Socjolog i historyk idei Raymond Aron w pracy pt. Opium intelektualistów przekonywująco opisał ideologię marksistowsko-leninowską oraz partię komunistyczną w kategoriach religijnych, a właściwie quasi-religijnych, zaś rozprzestrzenianie się idei marksistowskich wśród elit intelektualnych jako formę religijnego prozelityzmu. Istnienie ruchów „Moralnej Większości” w demokracjach zachodnich dowodzi, że systemy religijne włączają się w nurt życia politycznego. Huntingtonowska koncepcja „zderzenia cywilizacji” opiera się na uznaniu religii za fundamentalny element cywilizacyjnej tożsamości, a współpracownik Samuela Huntingtona, Bassam Tibi, postuluje utworzenie odrębnej dziedziny wiedzy – socjologicznej islamologii, która wyjaśniałaby procesy społeczne, kulturowe i polityczne zachodzące w świecie islamu. Także w Polsce transformacja ustrojowa zainicjowała debatę o roli Kościoła w konstruowaniu systemu demokratycznego i w budowaniu etosu społeczeństwa obywatelskiego. Okres ideologicznego wykluczenia problematyki religijnej z dyskursu politycznego dobiegł końca. Zatem zarysowanie tematu dotyczącego oddziaływania religii na politykę wydaje się być usprawiedliwione. Religia republiki (the religion of the republic), religia demokracji (the religion of demokracy), religia amerykańskiego stylu życia (the religion of the American way of life), religia społeczna (social religion), wiara wspólnoty (a common faith), publiczna pobożność, publiczna teokracja, gnoza polityczna, nacjonalizm religijny, mistycyzm polityczny, świecka religia czy wreszcie religia obywatelska to tylko niektóre terminy, przy pomocy których reprezentanci nauk społecznych ujawniają zjawisko amalgamacji sfery władzy politycznej i sfery doświadczeń religijnych w społeczeństwie obywatelskim. Posługiwanie się nader twórczymi kategoriami politycznymi jest usprawiedliwione przy odwoływaniu się do filozoficznych i teologicznych interpretacji. Korzystając z koncepcji J. J. Rousseau, J. Hoene Wrońskiego, C. Schmitta, J. B. Metza, E. Voegelina, A. Besancona czy R. Bellaha próbuje się zdiagnozować zjawisko, wymykające się precyzyjnym analizom. Zasadniczym celem prelekcji jest zatem zarysowanie pól problemowych związanych z kategoriami o źródłach filozoficznych obecnymi jednak w socjologicznych analizach. W tekście pragnę bardziej przedstawić niż interpretować wyimkowe dane ogólnopolskiego badania serii Polski Pomiar Postaw i Wartości 2009 (n=1346) oraz Polskiego Pomiaru Postaw i Wartości 2010, które intencjonalnie stanowiły złożony miernik wiązki zachodzących równolegle procesów w obrębie religii i życia publicznego.

Keywords

PL

religia

• Publisher: Uniwersytet Gdański
• Journal: Miscellanea Anthropologica et Sociologica
• Year: 2012
• Volume: 13(1)

Contributors

author

Zarzecki, Marcin

Identifiers

DOI

10.5604/20842937.1093882