POLISEMIA KRZYŻA W PRAKTYKACH SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO Semiotyczne i lingwistyczne znaczenie krzyża

• Authors: Uspienski, Boris

Abstracts

PL

Autor przeprowadził analizę dwóch tytułów prasowych reprezentujących różne opcje światopoglądowe i polityczne: „Gazety Polskiej” i „Nie”, wydawanych podczas tzw. konfliktu o krzyż smoleński przed Pałacem Prezydenckim w dniach od 15 kwietnia 2010 roku do 16 września tegoż roku, kiedy krzyż został przeniesiony do kaplicy w Pałacu Prezydenckim. Zastosowano jakościową analizę treści, połączoną z analizą dyskursu. Badanie to stanowi punkt wyjścia do odtworzenia tzw. repertuarów interpretacyjnych związanych z postrzeganiem krzyża i konfliktu wobec krzyża, zwolenników oraz przeciwników zostawienia i przeniesienia krzyża. Zachowania broniących i czuwających przy krzyżu według interpretacji „GP” mają charakter patriotyczno-heroiczny, a charakter komentarza jest patetyczny. Krzyż to symbol chrześcijaństwa i narodu polskiego, upamiętniający ofiary katastrofysmoleńskiej. Zupełnie inne jest zdanie redakcji „Nie” – to kawałek drewna, symbol popkulturowy, miejsce upamiętnienia prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Krzyż smoleński interpretowany jest jako obiekt śmieszny i anachroniczny, a komentarz redakcji ma charakter satyryczno-ironiczny. Broniący krzyża i czuwający przy nim przez „Gazetę Polską” opisywani byli jako patrioci i świadomi obywatele, tygodnik „Nie” natomiast widział w nich przede wszystkim „dziwnych” ludzi. „Gazeta Polska” interpretowała krzyż jako uniwersalny symbol Polski, natomiast w repertuarze „Nie” przeważała interpretacja krzyża jako symbolu partykularnego (w domyśle katolików i zwolenników PiS oraz Jarosława Kaczyńskiego). Inny motyw z repertuaru interpretacyjnego „GP”, to „krzyż – powód do dumy”. Przeciwstawny motyw pojawiał się w „Nie” – „krzyż – kłopot, powód wstydu”. Przedstawiona powyżej analiza, a zwłaszcza jej wnioski, odpowiadają pojęciu „idiomatycznej całości dyskursywnej”. Pojawia się ona w ramach publicznych sporów, wyznaczając ich kulturową organizację. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji natężenia konfliktu politycznego. Dyskurs społeczeństwa obywatelskiego przyjmuje wówczas dwutorowy binarny charakter. Obie strony przypisują sobie wzajemnie kod obywatelski, a przeciwnikom antyobywatelski (tak jak „Gazeta Polska” i „Nie”). Autor wątpi, czy konflikt wokół krzyża jest (albo był w analizowanym okresie) centrum symbolicznym społeczeństwa polskiego. Pewne dowody wskazują, że może być postrzegany jako centrum symbolicznego i kulturowego sporu.

Keywords

PL

Semiotyczne; lingwistyczne

• Publisher: Uniwersytet Gdański
• Journal: Miscellanea Anthropologica et Sociologica
• Year: 2012
• Volume: 13(1)

Contributors

author

Uspienski, Boris