O BADANIU I MUZEALNYCH PREZENTACJACH TWÓRCZOŚCI CZASÓW ZWYRODNIAŁYCH NA MARGINESIE KRAKOWSKIEJ WYSTAWY „POLOWANIE NA AWANGARDĘ. ZAKAZANA SZTUKA W TRZECIEJ RZESZY”

• Authors: Kubiak, Szymon Piotr

Abstracts

PL

Ważna z perspektywy polskiego wystawiennictwa ekspozycja krakowskiego Międzynarodowego Centrum Kultury „Polowanie na awangardę. Zakazana sztuka w Trzeciej Rzeszy” zachęca do spojrzenia na dzieje polityki kulturalnej nazistowskiego państwa. Jest to także okazja do przedstawienia historii pokazów sztuki organizowanych w czasie rządów Hitlera, ale i ich późniejszych opracowań literatury naukowej oraz rewizji podejmowanych podczas krytycznych, a zarazem oddziałujących na szerszą publiczność ekspozycji muzealnych. W tekście omówione zostają najważniejsze wypadki antycypujące kluczowe dla omawianego tematu wydarzenia 1937 r., czyli otwarcie dwóch monachijskich wystaw: tzw. „sztuki zwyrodniałej” (Entartete Kunst) w budynkach Hofgartenu oraz sztuki popieranej przez reżim w nowo wybudowanym Domu Sztuki Niemieckiej (Haus Deutscher Kunst). Wyjaśniona jest geneza pojęcia „sztuka zwyrodniała”, pochodzącego z pism syjonistycznego działacza końca XIX w. Maksa Nordaua. Wspomniane są dzieje „oczyszczania” przestrzeni publicznej z dzieł sztuki awangardowej, od profanacji Krucyfiksu Ludwiga Giesa w lubeckiej katedrze (1923), przez zniszczenie dekoracji w weimarskim gmachu Bauhausu (1923, 1928, 1930) oraz usunięcie nowoczesnych prac z tamtejszej kolekcji Schlossmuseum (1930), po programowe – inwentarzowe i personalne – czystki w kolejnych publicznych zbiorach niemieckich. Krakowską wystawę 2011/2012 r. ukazano w perspektywie podobnych inicjatyw naszego zachodniego sąsiada, prezentującego ostatnio w kontekście historyczno-politycznym zarówno dzieła awangardy, jak i zachowawczych formalnie nurtów sztuki światowej lat 30. XX wieku. Owe najnowsze rewizje pozwalają zerwać ze schematycznym przyporządkowaniem stylistyk do systemów ideowych (awangarda – socjalizm, ariergarda – nazizm), ukazują nie tylko tragiczne losy wiernych modernizmowi twórców, ale i odchodzenie od swych modernistycznych ideałów innej grupy artystów, czy wreszcie ograniczone wykorzystywanie modernistycznych strategii przez samo państwo Hitlera. Rola Międzynarodowego Centrum Kultury i wystawy „Polowanie na awangardę” polega na zaprezentowaniu polskiemu widzowi – ilustrowanej oryginalnymi pracami niemieckiej awangardy – historii barbarzyństwa kulturalnego lat 1933–1945 oraz na wprowadzeniu do międzynarodowej refleksji nad „sztuką zwyrodniałą” dzieł polskich artystów.

• Publisher: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
• Journal: Muzealnictwo
• Year: 2012
• Volume: 53
• Pages: 65-76

Contributors

author

Kubiak, Szymon Piotr