Pęsetka brązowa z cmentarzyska kultury oksywskiej w Wyczechowie, pow. kartuski

• Authors: Anna Strobin

Title variants

EN

Bronze tweezers from Oksywie Culture cemetery at Wyczechowo, distr. Kartuzy

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

A slightly disturbed urned grave of Oksywie Culture discovered by accident in 2004 at Wyczechowo site 9, comm. Somonino produced fragments of a destroyed urn, an iron brooch – J. Kostrzewski type I (1919), a biconical miniature vessel and a pair of bronze tweezers (Fig. 1). Sixty finds of tweezers are known from Oksywie Culture deposits, most of them made of iron (Figs. 3A, 4–6). Of these the majority correspond to J. Kostrzewski’s group I (1919, list 75, 76), mainly, types IB and C (Figs. 4:2–10, 5). Group II is represented by a smaller number of pieces characterised by narrow and straight arms, which expand only at their terminals to a triangular (Fig. 6:1–3) or rectangular shape (Fig. 6:4). A different form, defined as ‘rectangular’, known from Podwiesk belongs to group III (Fig. 6:5.6). Except for a single specimen from Nowe Dobra, grave 11/1905 (Fig. 4:4) all the other iron tweezers lack ornamentation. This is unlike bronze tweezers, which are mostly forms classified as type IB (Figs. 3B, 7:1–6) – all are ornamented on the loop and arms. Iron tweezers are dated generally to phases A2 and A3 whereas bronze forms tend to cluster in the later segment of phase A2, and chiefly in phase A3. Pieces recorded in Oksywie Culture deposits mostly occurred in urned graves containing ‘male’ grave goods. A small number of is recorded in grave assemblages of Jastorf Culture and its related cultures (Bornholm, Gotland, Oland, Poieneşti-Lukaševka). Tweezers are relatively frequent in Przeworsk C. deposits where they are noted in contexts dated to phase A1. During the Roman Period tweezers – mostly bronze specimens – are recorded in Wielbark Culture, both in male and in female graves. The purpose of tweezers is not entirely clear. It appears that next to their role of cosmetic or medial implements they may have been used also as ornaments, as suggested by the fine specimen from Wyczechowo.

Keywords

PL

pęseta; cmentarzysko; kultura oksywska

EN

tweezers; cemetery; Oksywie Culture

• Publisher: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
• Journal: Wiadomości Archeologiczne
• Year: 2006
• Volume: LVIII
• Issue: 58
• Pages: 127-143

Dates

published

2006-12-31

Contributors

author

Anna Strobin

• Instytut Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego, ul. Bielańska 5, 80-851 Gdańsk

References

• Anger, S., Das Gräberfeld zu Rondsen im Kreise Graudenz, Graudenz, 1890, reed. [w:] Rondsen-Rządz. Gräberfeld und Fürstengräber (red. R. Hachmann, F. Stein), Bonn 1972, s. [1]–[70].
• Andrzejowski, J., Martens, J., The Wielbark Cemetery. Information on Unpublished Material from the Personal Files of Carl-Axel Moberg, Studia Gothica I, Lublin, 1996, s. 18–72.
• Babeş, M., Die Poieneşti-Lukaševka-Kultur. Ein Beitrag zur Kulturgeschichte im Raum östlich der Karpaten in den letzten Jahrhunderten vor Christi Geburt, Saarbrücker Beiträge zur Altertumskunde 30, Bonn, 1993.
• Becker, C. J., Nørre Sandegård. Arkœologiske undersøgelser på Bornholm 1948–1952, Historisk-filosofiske Skrifter 13, Copenhagen, 1990.
• Beilke-Voigt, I., Frühgeschichtliche Miniaturobjekte mit Amulettecharakter zwischen Britischen Inseln und Schwarzem Meer, Universitätsforschungen zur Prähistorischen Archäologie 51, Bonn, 1998.
• Blume, E., Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, część I, Mannus-Bibliothek 8, Würzburg, 1912.
• Bohnsack, D., Die Burgunden in Ostdeutschland und Polen während des letzten Jahrhunderts v. Chr., Quellenschriften zur ostdeutschen Vor- und Frühgeschichte 4, Leipzig, 1938.
• Bohnsack, D., Die Burgunden, [w:] Vorgeschichte der deutschen Stämme, tom III (red. H. Reinerth), Berlin, 1940, s. 1033–1148.
• Bokiniec, E., Podwiesk, Fundstelle 2. Ein Gräberfeld der Oksywie-Kultur im Kulmer Land, Monumenta Archaeologica Barbarica XI, Warszawa-Toruń, 2005.
• Cofta-Broniewska, A., Bednarczyk, J., Miejsce obrzędowe z doby neolitu i schyłku starożytności w Inowrocławiu, st. 58, Studia i Materiały do Dziejów Kujaw 9, Poznań, 1998.
• Dąbrowska, T., Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia – zasięg – powiązania, Warszawa, 1988.
• Dąbrowska, T., Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica III, Kraków, 1997.
• Dąbrowska, T., Oksywie-Kultur, Reallexikon der germanischen Altertumskunde 22, Berlin-New York, 2002, s. 45-54.
• Domański, G., Studia z dziejów Środkowego Nadodrza w III-I wieku p.n.e., Wrocław, 1975.
• Domański, G., Grupa gubińska, [w:] J. Wielowiejski (red.) Prahistoria ziem polskich V: Późny okres lateński i okres rzymski, Wrocław, 1981, s. 198-200.
• Eggers, H. J., Stary, P. F., Funde der Vorrömischen Eisenzeit, der Römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit in Pommern, Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mecklenburg-Vorpommerns 38, Lübstorf, 2001.
• Engel, C., La Baume, W., Kulturen und Völker der Frühzeit im Preußenlande, Königsberg, 1937.
• Gedl, M., Die Toilettegeräte in Polen, Prähistorische Bronzefunde XV/1, München, 1988.
• Gładykowska-Rzeczycka, J., Antropologiczna analiza materiałów kostnych, [w:] Rumia. Cmentarzysko z młodszego okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich, Gdańsk 1987, 1988, s. 213-265.
• Hachmann, R., Das Gräberfeld von Rondsen (Rządz), Kreis Graudenz (Grudziądz) und die Chronologie der Spätlatènezeit im östlichen Mitteleuropa, Archaeologia Geographica 2, 1951, s. 79–96. Reed. [w:] Rondsen-Rządz. Gräberfeld und Fürstengräber (red. R. Hachmann, F. Stein), Bonn 1972, s. [85]–[102].
• Hachmann, R., Die Chronologie der jüngeren vorrömischen Eisenzeit. Studien zum Stand der Forschung im nördlichen Mitteleuropa und in Skandinavien, Bericht der Römisch-Germanischen Kommission 41 (1960), 1961, s. 1–76.
• Haevernick, T. E., Die Glasarmringe und Ringperlen der Mittel- und Spätlatènezeit auf dem europäischen Festland, Bonn, 1960.
• Heym, W., Drei Spätlatènegäberfelder aus Westpreussen, Offa, 17/18 (1959/1961), 1961, s. 143–170.
• Jacobi, G., Werkzeug und Gerät aus dem Oppidum von Manching, Die Ausgrabungen in Manching 5, Wiesbaden, 1974.
• Jahn, M., Die Bewaffnung der Germanen in der älteren Eisenzeit etwa von 700 v. Chr. bis 200 n. Chr., Mannus-Bibliothek 16, Würzburg, 1916.
• Janikowski, J., Z badań na stanowisku 2 w Podwiesku, pow. Chełmno, Sprawozdania Archeologiczne XXIII, 1971, s. 117–160.
• Jasnosz, S., Cmentarzysko z okresu późnolateńskiego i rzymskiego w Wymysłowie, pow. Gostyń, Fontes Archaeologici Posnanienses II, 1952, s. 1-282.
• Jasnosz, S., Ocalałe materiały z cmentarzyska w Oksywiu, Fontes Archaeologici Posnanienses XXI (1970), 1972, s. 148-167.
• Kasiski, F. W., Bericht über die im Jahre 1874 fortgesetzten Untersuchungen von Alterthümern in der Umgegend von Neustettin, Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig NF III/4, 1875, s. 1–19.
• Kasiski, F. W., Bericht über die im Jahre 1876 fortgesetzten Untersuchungen von vaterländischen Alterthümern in der Umgegend von Neustettin, Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig NF IV/3, 1878, s. 125–142.
• Kasiski, F. W., Beschreibung der vaterländischen Alterthümer im Neustettiner und Schlochauer Kreise, Danzig, 1881.
• Kaszewska, E., Cmentarzysko kultury wenedzkiej w Piotrkowie Kujawskim, powiat Radziejów, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archeologiczna 8, 1962, s. 5–77.
• Keiling, H., Die vorrömische Eisenzeit im Elde-Karthane-Gebiet (Kreis Perleberg und Kreis Ludwigslust), Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte der Bezirke Rostock, Schwerin und Neubrandenburg 3, Schwerin, 1969.
• Kleist, D., Die urgeschichtlichen Funde des Kreises Schlawe, 3. Beiheft zum Atlas der Urgeschichte, Hamburg, 1955.
• Kmieciński, J. (red.), Odry. Cmentarzysko kurhanowe z okresu rzymskiego w powiecie chojnickim, Acta Archaeologica Lodziensia 15, Łódź, 1968.
• Kokowski, A., Miejsce praktyk żałobnych ze schyłku starożytności, [w:] Miejsce pradziejowych i średniowiecznych praktyk kultowych w Kruszy Zamkowej województwo bydgoskie, stanowisko 13 (red. A. Cofta-Broniewska), Poznań, 1989, s. 65–124.
• Kostrzewski, J., Die ostgermanische Kultur der Spätlatènezeit, Mannus-Bibliothek 18–19, Leipzig-Würzburg, 1919.
• Kunkel, O., Pommersche Urgeschichte in Bildern, Stettin, 1931.
• La Baume, W., Ausgrabungen bei Praust, Kreis Danziger Höhe (1925 und 1926), Blätter für deutsche Vorgeschichte 4, 1926, s. 1–9.
• La Baume, W., Urgeschichte der Ostgermanen, Danzig, 1934.
• Lewczuk, J., Kultura przeworska na środkowym Nadodrzu w okresie lateńskim, Poznań, 1997.
• Lissauer, A., Die prähistorischen Denkmäler der Provinz Westpreussen und der angrenzenden Gebiete, Leipzig, 1887.
• Lissauer, A., Schück, R., Führer durch die anthropologische Sammlung der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig NF IV/3, 1878, s. 143–200.
• Łaszkiewicz, T., Cmentarzysko ludności kultury jastorfskiej w Kunowie, pow. Stargard Szczeciński, Materiały Zachodniopomorskie XVII, 1971, s. 17–75.
• Łęga, W., Cmentarzysko lateńsko-rzymskie z Chełmna, Toruń, 1938.
• Machajewski, H., Stosunki kulturowe w dorzeczu Parsęty w młodszym okresie przedrzymskim, [w:] J. Andrzejowski (red.), COMHLAN. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, Warszawa, 1999, s. 233–245.
• Machajewski, H., W kwestii grobów jamowych z resztkami stosu na cmentarzyskach ludności kultury oksywskiej, [w:] Popiół i kości. Funeralia Lednickie 4 (red. J. Wrzesiński), Sobótka-Wrocław, 2002, s. 271–283.
• Madyda, R., Sprzączki i okucia końca pasa na ziemiach polskich w okresie rzymskim, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne IV, 1977, s. 351-411.
• Marciniak, J., Cmentarzysko ciałopalne z okresu późnolateńskiego w Wilanowie koło Warszawy, Materiały Starożytne II, 1957, s. 7–174.
• Martyniak, G., Pastwiński, R., Pazda, S., Cmentarzysko kultury przeworskiej w Ciecierzynie, gmina Byczyna, woj. opolskie, Wrocław, 1997.
• Mączyńska, M., Dudek, A., Badania cmentarzyska z wczesnego okresu żelaza i z okresu rzymskiego w Babim Dole-Borczu, powiat Kartuzy, stanowisko 2, [w:] XIII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do okresu rzymskiego (red. M. Fudziński, H. Paner), Gdańsk, 2003, s. 271–275.
• Mączyńska, M., Urbaniak, A., Babi Dół-Borcz, pow. Kartuzy, stan. 2. Badania cmentarzyska z okresu rzymskiego w latach 1993–2003, [w:] Okres rzymski i wędrówek ludów w północnej Polsce. Materiały z konferencji Cmentarzyska z okresu rzymskiego jako miejsca kultu Białe Błota, 17–19 maja 2000 r. (red. M. Mączyńska, A. Urbaniak), Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 25, Łódź, 2007, s. 25–52.
• Müller, R., Die Grabfunde der Jastorf- und Latènezeit an unterer Saale und Mittelelbe, Veröffentlichungen des Landesmuseums für Vorgeschichte in Halle 38, Berlin, 1985.
• Müller, R., Jastorf-Kultur, Reallexikon der germanischen Altertumskunde 16, Berlin-New York, 2000, s. 43–55.
• Nylén, E., Die jüngere vorrömische Eisenzeit Gotlands. Funde, Chronologie, Formenkunde, Uppsala, 1955.
• Pietrzak, M., Badania wykopaliskowe w Pruszczu Gdańskim, pow. Gdańsk, na cmentarzysku z okresu późnolateńskiego i wpływów rzymskich, Sprawozdania Archeologiczne XXIV, 1972, s. 73–80.
• Pietrzak, M., Cmentarzysko z młodszego okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich w Rumi, woj. gdańskie, [w:] Rumia. Cmentarzysko z młodszego okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich, Gdańsk 1988, s. 1–210.
• Pietrzak, M., Starożytne centrum handlowe u ujścia Wisły, Archeologia Żywa 1/1, 1996, s. 16–17.
• Pietrzak, M., Pruszcz Gdański, Fundstelle 10. Ein Gräberfeld der Oksywie- und Wielbark- Kultur in Ostpommern, Monumenta Archaeologica Barbarica IV, Kraków, 1997.
• Raddatz, K., Der Thorsberger Moorfund. Gürtelteile und Körperschmuck, Offa-Bücher 13, Neumünster, 1957.
• Rasch, M., Vorrömische Waffentypen und Waffenkombinationen auf den Inseln Öland und Gotland in der südöstlichen Ostsee und ihre chronologische Stellung im Licht der kontinentalen Waffenfunde, [w:] Bewaffnung der Germanen und ihrer Nachbarn in den letzten Jahrhunderten vor Christi Geburt. Akten der Internationalen Tagung in Nałęczów, 23. bis 25 September 1999 (red. C. von. Carnap-Bornheim, J. Ilkjær, A. Kokowski, P. Łuczkiewicz), Lublin, 2002, s. 279–294.
• Schultze, H., Högsrums socken, [w:] Ölands järnåldersgravfält II (red. U. E. Hagberg, B. Stjernquist, M. Rasch), Kalmar, 1991, s. 9–38.
• Schumann, H., Urnenfriedhöfe in Pommern, Baltische Studien NF XXXIX, 1889, s. 81–255.
• Skowron, J., Kultura przeworska w dorzeczu środkowej i dolnej Bzury. Monografia osadnictwa, Poznań, 2006.
• Steuer, H., Pinzette, Reallexikon der germanischen Altertumskunde 23, Berlin-New York, 2003, s. 178–182.
• Undset, I., Das erste Auftreten des Eisens in Nord-Europa, Hamburg, 1882.
• Völling, Th., Studien zu Fibelformen der jüngeren vorrömischen Eisenzeit und ältesten römischen Kaiserzeit, Bericht der Römisch-Germanischen Kommission 75 (1994), 1995, s. 147–282.
• Walenta, K., Obrządek pogrzebowy na Pomorzu w okresie późnolateńskim i rzymskim, Archaeologia Baltica V, Polonia 80/81, Łódź [1981].
• Wiloch, R., Klamry do pasa kultury oksywskiej, Pomorania Antiqua XVI, 1995, s. 9–60.
• Wiśniewska, A., Sprawozdanie z badań archeologicznych na stanowisku fazy wielkowiejskiej w Babim Dole-Borczu, pow. Kartuzy w sezonie 2003, [w:] XIV Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do okresu rzymskiego (red. M. Fudziński, H. Paner), Gdańsk, 2005, s. 415–424.
• Witt, W., Urgeschichte des Stadt- und Landkreises Stolp, Beiträge zur Heimatkunde Hinterpommerns 8, Stolp i. Pom., 1934.
• Witt, W., Übersicht über urgeschichtliche Epochen des Kreises Stolp, [w:] Pommersche Funde und Ausgrabungen aus den 30er und 40er Jahren (red. H. J. Eggers), 11. Beiheft zum Atlas der Urgeschichte, Hamburg, 1969, s. 105–119.
• Wołągiewicz, R., Cmentarzysko z okresu późnolateńskiego i rzymskiego w Niemicy, pow. Sławno, Materiały Zachodniopomorskie X (1964) 1965, s. 105–138.
• Wołągiewicz, R., Cmentarzysko z okresu późnolateńskiego i rzymskiego w Warszkowie, pow. Sławno, Materiały Zachodniopomorskie XI (1965), 1966, s. 179–280.
• Wołągiewicz, R., Kultura pomorska a kultura oksywska, [w:] Problemy kultury pomorskiej (red. T. Malinowski), Koszalin, 1979, s. 33–69.
• Wołągiewicz, R., Kultura oksywska i wielbarska, [w:] J. Wielowiejski (red.) Prahistoria ziem polskich V: Późny okres lateński i okres rzymski, Wrocław, 1981, s. 135–191.
• Wołągiewicz, R., Grupa nadodrzańska, [w:] J. Wielowiejski (red.) Prahistoria ziem polskich V: Późny okres lateński i okres rzymski, Wrocław, 1981, s. 192–196.
• Wołągiewicz, R., Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem a Morzem Czarnym, Szczecin, 1993.
• Wołągiewicz, R., Lubowidz. Ein birituelles Gräberfeld der Wielbark-Kultur aus der Zeit vom Ende des 1. Jhs. v.Chr. bis zum Anfang des 3. Jhs. n.Chr., Monumenta Archaeologica Barbarica I, Kraków, 1995.
• Wołągiewicz, R., Lubieszewo. Materiały do studiów nad kulturą społeczności Pomorza Zachodniego w okresie od IV w. p.n.e. do I w. n.e., Szczecin, 1997.
• Wołągiewiczowie, M. D. i R., Uzbrojenie ludności Pomorza Zachodniego u progu naszej ery, Materiały Zachodniopomorskie IX (1963), 1964, s. 9–166.
• Ziemlińska-Odojowa, W., Niedanowo. Ein Gräberfeld der Przeworsk- und Wielbark-Kultur in Nordmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica VII, Kraków, 1999.
• Zaborowski, J., Uwagi o cmentarzysku w Gdyni-Oksywiu, Wiadomości Archeologiczne LII/1 (1991–1992), 1992, s. 87–90.
• Żórawska, A., Ocalałe i niepublikowane materiały z badań Waldemara Heyma w Bystrzu, powiat kwidzyński (Weißhof, Kr. Marienwerder), Wiadomości Archeologiczne LVI (2002–2003), 2003, s. 229–281.