„Кара Божья” и „Чудо Господнее” в рассказах об осквернении святынь в текстах современной украинской крестьянской традиции

• Authors: Буйских [Buĭskikh] Юлия [IUliia]

Title variants

EN

‘Lord’s punishment’ and ‘Lord’s miracle’ in the oral stories about the violation of sanctities in the texts of Contemporary Ukrainian Rural Tradition

PL

„Kara Boska” i „cud Boży” w narracjach o profanacji świątyń w tekstach współczesnej ukraińskiej tradycji chłopskiej

• Languages of publication: RU

Abstracts

EN

The article deals with the investigation of a concept of ‘Lord’s punishment’ and ‘Lord’s miracle’ in the folk oral stories about violation of the sanctities in modern Ukraine. It is based on a large amount of data collected in different Ukrainian regions in rural environment in 2007-2013. The most representative ninety texts were involved in the research. They could be divided in two main groups due to their plots: 1) the violation of a temple (church or chapel is turned into a grain, vegetables or techniques store, club-house, school; communist activists dance at the altar or defecate inside of the church); 2) the destroying or burning a temple itself. In the number of texts the motives of ‘Lord’s miracle’ and ‘Lord’s punishment’ act in a certain unity. Thus, in one case, the motive of the miracle precedes the motive of the punishment. In the other case, God shows His miracle some time after the punishment came. Anyway, the motive of Lord’s punishment is the main concept in the majority of the texts selected. It is separated in two plots: the punishment immediately gains upon the defiler (defiles) or it reaches them later. It this case it overtakes as a long agonizing death or can reflect the life of the defiler’s children and even grandchildren. The destroying of the church means the annihilating of the whole world order in the traditional worldview of the village-dwellers that influences their everyday life till nowadays.

PL

Artykuł podejmuje temat badań nad motywami „kary Boskiej” i „cudu Bożego”, występującymi w ludowych narracjach o pogwałceniu świętości na współczesnej Ukrainie. Opiera się na dużej ilości danych zebranych w różnych regionach Ukrainy w środowisku wiejskim w latach 2007-2013. Badaniami objęto 90 najbardziej reprezentatywnych tekstów. Można je podzielić na dwie główne grupy według ich fabuły mówiącej o: 1) naruszeniu miru świątyni (kościół lub kaplica staje się składem ziarna, warzyw bądź sklepem, klubem, szkołą; działacze komunistyczni tańczą przy ołtarzu lub załatwiają potrzeby fizjologiczne wewnątrz kościoła); 2) zburzeniu albo spaleniu samej świątyni. W niektórych tekstach motywy „cudu Bożego” i „kary Boskiej” współdziałają ze sobą. I tak, w jednym przypadku motyw cudu poprzedza motyw kary. W innym zaś przypadku Bóg dokonuje cudu dopiero po jakimś czasie od nałożenia kary. Tak czy inaczej, motyw „kary Boskiej” stanowi główny nurt większości wyselekcjonowanych testów i przejawia się dwuwątkowo: w jednym wątku kara bezpośrednio i niezwłocznie dotyka złoczyńcę (złoczyńców), w drugim spada na nich dopiero później. W tym ostatnim wypadku przedstawia się jako długa wyczerpująca agonia, która może też przechodzić na następne pokolenia – dzieci, a nawet wnuki złoczyńcy. Zburzenie kościoła oznacza anihilację całego ładu na świecie w myśl tradycyjnego światopoglądu wieśniaków a swym wpływem sięga do ich codziennego życia aż do dziś.

Keywords

EN

‘Lord’s punishment’; ‘Lord’s miracle’; violation of sanctities; church; Ukrainian rural tradition

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Acta Baltico-Slavica
• Year: 2014
• Volume: 38
• Pages: 263-278

Dates

published

2014-12-31

Contributors

author

Буйских [Buĭskikh] Юлия [IUliia]

• Інститут мистецтвознавства, фольклористики та етнології ім. М.Т.Рильського НАН України [M.T. Ryl'sky Institute of Art Studies, Folklore and Ethnology, The National Academy of Sciences of Ukraine], Київ [Kyїv], Ukraine

References

• Antonov, D. I. (2013). U sviatykh ochi vertel? «Osleplennye» figury na drevnerusskikh miniatiurakh. «Sila vzgliada: Glaza v mifologii i ikonografii»: kruglyĭ stol v RGGU. 02.10.2013. Retrieved November 20, 2013, from http://sreda.org/2013/sila-vzglyada-glaza-v-mifologii-i-ikonografii-kruglyiy-stol-v-rggu/29765
• Belova, O. V. (2005). Ėtnokul’turnye stereotypy v slavianskoĭ kul’turnoĭ traditsii. Moskva: Izdatel’stvo "Indrik".
• Buĭskikh, IU. (2013). «Esli est’ ėtot Bog na svete, to pust’ mienia nakazhet»: predstavlenie o Bozh’eĭ kare v rasskazakh o poruganii sviatyn’ v Ukraine. In Mifologicheskie modeli i ritual’noe povedenie v sovetskuiu i postsovetskuiu ėpokhu (pp. 200–209). Moskva.
• Diakiv, V. (2008). «Fol’klor chudes» u pidradians’kiĭ Ukraїni 1920-kh rokiv. L’viv: Instytut narodoznavstva NAN.
• Dobrovol’skaia, V. E. (1997). Neskazochnaia proza o razrushenii tserkveĭ. In Slavianskaia traditsionnaia kul’tura i sovremennyĭ mir: Sb. materialov nauch.-prakt. konf. (Vyp. 2, pp. 76–88). Moskva.
• Dobrovol’skaia, V. E. (1999). Neskazochnaia proza o razrushenii tserkveĭ. In Russkiĭ fol’klor: materialy i issledovaniia (Vol. 30, pp. 500–512). Sankt-Peterburg. Retrieved June 19, 2013, from http://ru.convdocs.org/docs/index-118666.html
• Fadeeva, L. V. (2003). Rasskazy o razorenii sviatyni v sovremennoĭ ustnoĭ traditsii Pinezh’ia (K probleme spetsifiki siuzheta i zhanra). In Riabininskie chteniia – 2003. Muzeĭ-zapovednik «Kizhi». Petrozavodsk. Retrieved July 24, 2013, from http://kizhi.karelia.ru/library/ryabinin-2003/29.html
• Il’ina, T. S. (n.d.). Iz materialov ėkspeditsiĭ v Vytegorskiĭ raĭon Vologodskoĭ oblasti. Retrieved October 17, 2013, from http://cmb.rsuh.ru/article.html?id=84824
• Ivanova, A. V. (2008). Razrushenie khramov i gonenie na pravoslavie v kontekste ustnoĭ istorii Kenozer’ia. In Narodnye kul’tury Evropeĭskogo Severa. Respublikanskaia nauchnaia konferentsiia (Arkhangel’sk, 15-17 oktiabria 2007 goda). Arkhangel’sk. Retrieved October 17, 2013, from http://folk.pomorsu.ru/index.php?book=9&book_sub=9_16&page=booksopen
• Maĭzul’s, M. R. (2012). Vsesil’nye obrazy i bessil’nye obrazy: zachem vykalyvali glaza besam? In Fol’kloristika i kul’turnaia antropologiia segodnia: tezisy i materialy Mezhdunarodnoĭ shkoly-konferentsii-2012 (pp. 397–408). Moskva.
• Moroz, A. B. (2000). Ustnaia istoriia russkoĭ tserkvi v sovetskiĭ period (narodnye predaniia o razrushenii tserkveĭ). Uchenye zapiski Rossiĭskogo pravoslavnogo universiteta ap. Ioanna Bogoslova [tekst v formate dokumenta Microsoft Word], 6, 177–185.
• Panchenko, A. (2013). O pol’ze sviatotatstva, ili Pussy Riot glazami antropologa. Retrieved November 25, 2013, from http://www.strana-oz.ru/2013/1/o-polze-svyatotatstva-ili-pussy-riot-glazami-antropologa
• Romanyna, I. R. (2012). Dialektni teksty pro karu iak movne vidobrazhennia svidomosti ukraїntsiv. Visnyk Kharkivs’koho natsional’noho universytetu imeni V.N. Karazina. Seriia filolohiia, (№ 1021, vyp. 66), 81–83.
• Shtyrkov, S. A. (2001). Nakazanie sviatotattsev: fol’klornyĭ motiv i narrativnaia skhema. In Trudy fakul’teta ėtnologii (Vyp. 1: Fol’kloristika, pp. 198–210). Sankt-Peterburg: Izdatel’stvo Evropeĭskogo universiteta v Sankt-Peterburge.
• Shtyrkov, S. A. (Comp.). (2006). Rasskazy ob oskvernenii sviatyn’. In Traditsionnyĭ fol’klor Novgorodskoĭ oblasti (Vyp. 3, pp. 208–230). Sankt-Peterburg.
• Smilianskaia, E. B. (2003). Volshebniki. Bogokhul’niki. Eretiki. Narodnaia religioznost’ i «dukhovnye prestupleniia» v Rossii XVIII v. Moskva: Indrik.
• Vodinichar, E. (2013). «Mirskie» и «veruiushchie» - spetsifika vzaimodeĭstviia ėtnicheskogo nachala i religioznoĭ prinadlezhnosti (na primere s. Vasilevka Bolgradskogo raĭona Odesskoĭ oblasti, Ukraina). Postfaktum: istoryko-antropolohichni studiї. Konfesiĭnist’ v etnichnosti ta etnichnist’ u konfesiĭnosti: etnorelehiĭni aspekty polifoniї, 1, 29–36.

Identifiers

DOI

10.11649/abs.2014.014