Przekraczając granice. Problem przekładu wulgaryzmów i przekleństw

• Authors: Pycia Paulina

Title variants

HR

Prekoračajući granice Pitanje prijevoda psovki i vulgarizama

EN

Crossing the borders Problems of curses and vulgarisms translation

• Languages of publication: PL

Abstracts

HR

U radu se analizira problem tabu riječi koje se definiraju kao psovke i vulgarizmi te njihova upotreba i prijevod. Izvor analiziranih tabu riječi je roman Vedrane Rudan "Uho, grlo, nož" i njegov poljski prijevod "Ucho, gardło, nóż". Istraživani diskurs je zapravo idiolekt glavnog lika — žene, što je jako iznenađujuće i interesantno. Analiza opisuje vrste tabu riječi i izraza te različite metode njihovog prevođenja. Istraživanje dokazuje da se vulgarizmi upotrebljavaju puno češće u hrvatskom tekstu, dok su u poljskom prijevodu, u većini primjera, eufemizirani ili ignorirani.

EN

In this article the problem of taboo words, defined as curses and vulgarisms, appearing and translating is analysed. The source of investigated taboo words is Vedrana Rudan’s novel titled "Uho, grlo, nož" and its Polish translation "Ucho, gardło, nóż". It’s surprising and interesting that the investigated discourse is basically character’s idiolect — woman’s idiolect. The analysis describes the types of taboo words and expressions and presents various methods of their translation. It proves that vulgarisms occur in the Croatian text more frequently and in the Polish one they are in most cases euphemized or ignored.

Keywords

PL

wulgaryzmy; tabu; przekład; ekwiwalencja; Vedrana Rudan

HR

vulgarizam; tabu; prijevod; ekvivalencija; Vedrana Rudan

EN

vulgarism; taboo; translation; equivalence; Vedrana Rudan

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2012
• Volume: 3
• Issue: 1
• Pages: 135-148

Dates

published

2012-10-01

Contributors

author

Pycia Paulina

• Instytut Filologii Słowiańskiej, Uniwersytet Śląski

References

• Anusiewicz, Janusz. „Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX wieku.” Językowy obraz świata. Red. Jerzy Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1990. 277—309.
• Bajerowa, Irena. „Problemy stylistyczno-leksykalne współczesnego języka religijnego.” Współczesna polszczyzna. Wybór opracowań 2. Warianty języka. Red. Jerzy Bartmiński, Joanna Szadura. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2003. 214—221.
• Bratanić, Maja. „Bok, gospođo profesor (O nesigurnosti u porabi pozdravnih formula u suvremenom hrvatskom jeziku).” Teorija i mogućnosti primjene pragmalingvistike. Zbornik radova. Ur. L. Badurina, N. Ivanetić, B. Pritchard, D. Stolac. Zagreb 1999. 103—114.
• Crawford, M.E. Talking difference: on gender and language. London 1995.
• Dąbrowska, Anna. „Eufemizmy mowy potocznej.” Język a Kultura. T. 5. Potoczność w języku i kulturze. Red. Janusz Anusiewicz, Franciszek Nieckula. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1992. 117—178.
• Dąbrowska, Anna. „Kwalifikowanie eufemizmów przez niektóre współczesne słowniki języka polskiego.” Język a Kultura. T. 1. Podstawowe pojęcia i problemy. Red. Janusz Anusiewicz, Jerzy Bartmiński. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1991.
• Dąbrowska, Anna. „Zmiany obszarów podlegających tabu we współczesnej kulturze.” Język a kultura. T. 20: Tom jubileuszowy. Red. Anna Dąbrowska. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2008. 173—197.
• Dąbrowska, Anna. Eufemizmy współczesnego języka polskiego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1993.
• Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Red. Kazimierz Polański. Wrocław—Warszawa—Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1999.
• Gambier, Yves. „Les censures dans la traduction audiovisuelle.” Censure et traduction dans le monde occidental. Ed. D. Merkle. (TTR) Vol. 15, No 2.
• Tomaszkiewicz, Teresa. Przekład audiowizualny. Warszawa: PWN, 2008.
• Garcarz, Michał. „Wulgaryzmy a przekład, czyli życie wulgaryzmów od oryginału do przekładu.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica 2 (2006).
• Graupmann, Jurgen. Leksykon tematów tabu. Tłum. Mieczysław Dutkiewicz. Warszawa: „Klub dla Ciebie”, 2007.
• Grybosiowa, Antonina. „Liberalizacja współczesnej oceny wulgaryzmów.” Grybosiowa, Antonina. Język wtopiony w rzeczywistość. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003.
• Handke, Kwiryna. Socjologia języka. Warszawa: PWN, 2008.
• Język a Kultura. T. 21. Tabu w języku i kulturze. Red. Anna Dąbrowska, Alicja Nowakowska. Wrocław: Wydawnicywo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009.
• Kloch, Zbigniew. „Język i płeć: różne podejścia badawcze.” Pamiętnik Literacki 1 (2000).
• Kociemba-Żulicka, Justyna. „Medycznie, wulgarnie czy metaforycznie? O męskich narządach płciowych we współczesnej prozie.” Język — Stereotyp — Przekład. Red. Elżbieta Skibińska, Marcin Cieński. Wrocław: Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, 2002.
• Kowalikowa, Jadwiga. „O wulgaryzacji i dewulgaryzacji we współczesnej polszczyźnie.” Język a kultura. Vol. 20: Tom jubileuszowy. Red. Anna Dąbrowska. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2008. 81—88.
• Krawczyk-Tyrpa, Anna. Tabu w dialektach polskich. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, 2001.
• Lakoff, Robin. „Język a sytuacja kobiety.” Tłum. Urszula Niklas. Język w świetle nauki. Red. Barbara Stanosz. Warszawa: Czytelnik, 1980.
• Leszczyński, Zenon. „O eufemizmach i quasi-eufemizmach w Trylogii (szczególnie w wypowiedziach Zagłoby).” Tabu językowe i eufemizacja w dialektach słowiańskich. Red. Feliks Czyżewski, Anna Tyrpa. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2008.
• Leszczyński, Zenon. Szkice o tabu językowym. Lublin: Wydawnictwo KUL, 1988.
• Lipiński, Krzysztof. Vademecum tłumacza. Kraków: Idea, 2000.
• Majkiewicz, Anna. „Tabu w pracy tłumacza.” Tabu w przekładzie. Red. Piotr Fast, Natalia Strzelecka. Katowice—Częstochow: Śląsk, 2007.
• Maliszewski, Julian. „Wulgaryzmy — tabu w pracy tłumacza (na przykładzie angielskich tłumaczeń intralingwalnych).” Tabu w przekładzie. Red. Piotr Fast, Natalia Strzelecka. Katowice—Częstochow: Śląsk, 2007.
• Orłowski, Hubert. „Przemoc, tabu, trauma ofiar: wokół najnowszej opowieści Güntera Grassa.” Zeszyty Instytutu Zachodniego 30 (2002).
• Pearson, J.C., L.H. Turner, R.L. West. Gender & Communication. Chicago 1995.
• Sawicka, Grażyna. Język a konwencja. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2006.
• Sieradzka-Baziur, Bożena. Między błogosławieństwem a przekleństwem. Zagadnienia języka religijnego w twórczości Jana Kasprowicza. Kraków: Wydawnictwo Lexis, 2006.
• Tabu językowe i eufemizacja w dialektach słowiańskich. Red. Feliks Czyżewski, Anna Tyrpa. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2008.
• Tabu teme u književnosti za djecu i mladež. Ur. Ranka Javor. Zagreb: Knjižnice grada Zagreba, 2002.
• Tabu w przekładzie. Red. Piotr Fast, Natalia Strzelecka. Katowice—Częstochowa: Śląsk, 2007.
• Tannen, D. Gender and discourse. New York 1994.
• Tkaczewski, Dariusz. Mechanizmy wpływu społecznego i manipulacja językowa — czeskie przypadki. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.
• Tomaszkiewicz, Teresa. Terminologia tłumaczenia. Red. Jean Delisle, Hannelore Lee-Jahnke, Monique C. Cormier. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2004.
• Tyrpa, Anna. „Losy słowa tabu w Polsce (od encyklopedii Orgelbranda do prasy popularnej).” Język a Kultura. T. 21. Tabu w języku i kulturze. Red. Anna Dąbrowska, Alicja Nowakowska. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009. 13—23.
• Wasilewski, Jerzy Sławomir. Tabu. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010.
• Wierzbicka, Anna. Co Jezus mówi? Objaśnianie przypowieści ewangelicznych w słowach prostych i uniwersalnych. Tłum. Izabela Duraj-Nowosielska. Warszawa: PWN, 2002.
• Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych. T. 7: Pieśni Izraela. Red. ks. A. Strus, ks. J. Warzecha, ks. J. Frankowski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 1988.
• Yaguello, Marina. Les mots et les femmes. Essai d’approche sociolinguistique de la condition feminine. Paris 1978.

Identifiers

ISSN

1899-9417