„Zbytnio nie ulegać tej pozornej zmianie atmosfery”. Relacje państwo–Kościół 1979–1980 z perspektywy Episkopatu Polski

• Authors: Łatka Rafał

Title variants

EN

“Do Not Yield to This Illusory Change of Atmosphere Too Much”. Church–State Relations of 1979–1980 from the Perspective of the Episcopate of Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

From the Polish bishop’s perspective, the breakthrough came with the first pilgrimage of John Paul II to Poland, when the decision was made to undertake action aimed at normalising the Church–state relations. What was crucial in this regard was the debate on the forum of the Main Council of the Episcopate of Poland that involved the Holy Father. The above analysis discusses the perspective of the Episcopate of Poland on Church–state relations in the period between the end of the 1979 pilgrimage and the outbreak of strikes in July 1980. The first section of the article discusses the unknown background to the decision of John Paul II and Primate Wyszyński to normalise relations with the government; the next section presents an assessments of the outcome of the 1979 pilgrimage and its impact on the religious policy of the Polish People’s Republic; the third section presents the Episcopate’s approach to the normalisation and the related ecclesiastical priorities. The Church has a specific vision of the normalisation of the relations with the government and, after the first pilgrimage, made the decision to strengthen the pressure aimed at forcing the secular authorities to make concessions in key areas: regulation of legal personality, construction of religious buildings (including priestly seminars), establishment of the Joint Commission, and the enrolment of seminarians. With the exception of the latter, the bishops failed to win any concessions. Another issue is the resolution of the dispute related to the construction of a high-speed road in Częstochowa, which was partially dealt with in line with the Episcopate’s opinion, as there was no intention to cause a conflict, and then wholly abandoned in 1981. It ought to be stated that the Episcopate adopted a reasonable tactic that gradually yield the desired results, although certainly not at a rate that would satisfy the bishops.

Keywords

PL

normalizacja; Kościół; władze; prymas Wyszyński

EN

normalisation; Church,; government; Primate Wyszyński

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2018
• Issue: 31
• Pages: 405-428

Contributors

author

Łatka Rafał

• Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

References

• Łatka R., Polityka władz PRL wobec Kościoła katolickiego w województwie krakowskim 1980–1989, Kraków 2016.
• Łatka R., Problemy metodologiczne w prowadzeniu badań na temat historii Kościoła katolickiego w Polsce ,,ludowej”. Przegląd badań, postulaty badawcze, ,,Dzieje Najnowsze” 2016, nr 1.
• Musiał F., Stan badań nad dziejami komunistycznego aparatu represji za lata 2000–2013, ,,Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2015, nr 1.
• Obchody Millenium na uchodźstwie w 50. rocznicę, red. R. Łatka, J. Żaryn, Warszawa 2016.
• Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.
• Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce 1945–1989, Kraków 2006.
• Zieliński Z., S. Bober, Kościół w Polsce 1944–2007, Poznań 2009.
• Michalski K., Działalność Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski 1980–1989, Warszawa 2012.
• Łatka R., Krakowski etap I Pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny z perspektywy władz PRL. Próba syntetycznego spojrzenia, ,,Res Historica” 2016, nr 42.
• Raina P., Kardynał Wyszyński. Czasy prymasowskie 1979, Biała Podlaska–Warszawa 2010.
• Kindziuk M., Kardynał Józef Glemp. Ostatni taki prymas, Warszawa 2010.
• Komisja Wspólna Przedstawicieli Rządu Rzeczypospolitej Polskiej i Konferencji Episkopatu Polski w archiwaliach z lat 1989–2010, Warszawa 2011.
• Krzysztofek K., Pozycja prawna Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Stosunki państwo–Kościół w Polsce w latach 1944–2010. Studia i materiały, red. R. Łatka, Kraków 2013.
• Łatka R., Droga do ustawowego uregulowania osobowości prawnej Kościoła katolickiego w Polsce ,,ludowej”, ,,Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych” 2015, nr 4, s. 99–127.
• Łatka R., Priorytety polityki wyznaniowej władz PRL w latach osiemdziesiątych [w:] Priorytety polityki wyznaniowej władz Polski ,,ludowej”, red. R. Łatka, ,,Glaukopis” 2016, nr 33.
• Łatka R., Zmienna amplituda stosunków państwo–Kościół katolicki w PRL w latach 80. XX w., ,,Res Historica” 2015, nr 39.
• Człowiek niezwykłej miary, red. M. Plaskacz, A. Rastawicka, W. Wojdecki, Warszawa 1984.
• Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945–2000, oprac. J. Żaryn, Poznań 2006.
• Wizyta Jana Pawła II w Polsce 1979. Dokumenty KC PZPR i MSW, wstęp i oprac. A. Friszke, M. Zaremba, Warszawa 2000.
• Łatka R., Obraz opozycji w czasie rozmów Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski w latach 1980–1983 [w:] Miejsce i rola opozycji w systemach autorytarnych i demokratycznych, red. K. Kowalik, M. Kluzik, Kraków 2013.
• Żaryn J., Jan Paweł II – pogromca żelaznej kurtyny [w:] Solidarność z Błoń. Wokół nauczania społecznego Jana Pawła II, red. M. Drzonek, M. Siedziako, Szczecin 2011.
• Żaryn J., Kościół w PRL, Warszawa 2004.
• Musiał F., Operacja ,,Lato-79”. Zadania Służby Bezpieczeństwa w czasie pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, ,,Zeszyty Historyczne WiN-u” 2012, nr 35.
• Żaryn J., Bp Ignacy Tokarczuk [w:] Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–1989, t. 2, Warszawa 2002.
• Bober S., Persona non grata. Biskup Ignacy Tokarczuk i władze PRL, Lublin 2005.
• Bober S., Krytyka PRL w kazaniach biskupa Ignacego Tokarczuka, ,,Dzieje Najnowsze” 2006, nr 1.
• Garbarz A., Działalność duszpastersko-społeczna arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, Rzeszów 2006.
• Chmielowiec P., Krzysztofiński M., Abp Ignacy Tokarczuk. Trzeba oprzeć wszystko na prawdzie [w:] Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich, red. J. Marecki, F. Musiał, Kraków 2007.
• Chmielowiec P., Działania operacyjne Służby Bezpieczeństwa wobec biskupa Ignacego Tokarczuka i kurii biskupiej w Przemyślu [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009.
• Nie można zdradzić Ewangelii. Rozmowy z abp. Ignacym Tokarczukiem, oprac. M. Krzysztofiński, Rzeszów–Kraków 2013.
• Iwaneczko D., Zmierzch dekady Gierka. Polska Południowo-Wschodnia 1975–1980, Rzeszów 2016.
• Raina P., Kardynał Wyszyński. Czasy prymasowskie 1980, Biała Podlaska – Warszawa 2010.
• Raina P., Rozmowy z władzami PRL. Arcybiskup Dąbrowski w służbie Kościoła i Narodu, t. 1: 1970–1981, Warszawa 1995.
• Setlak A., Służba wojskowa alumnów WSD w PRL i jej ocena w wypowiedziach alumnów i kapłanów rezerwistów, Olsztyn 2002.
• Pawlicka K., Polityka władz wobec Kościoła katolickiego (grudzień 1970 – październik 1978), Warszawa 2004.
• Gabański S., Dobrze! Zapiski kleryka-żołnierza (1965–1967), oprac. J. Marecki, Kraków 2013.
• Raina P., Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 3: Lata 1975–1989, Poznań 1996.
• Ruch pielgrzymkowy na Jasną Górę w latach 1945–1989, oprac. W.P. Wlaźlak, A. Sznajder, Katowice–Częstochowa 2009.
• Tajne dokumenty Państwo–Kościół 1960–1980, Londyn 1996.
• Arcybiskup Dąbrowski – rozmowy watykańskie, oprac. P. Raina, Warszawa 2001.
• Gryz, Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971–1980, Kielce 2007.