Badania archeobotaniczne na wielokulturowym stanowisku 2 w Zagórzu, gm. Niepołomice, woj. małopolskie

• Authors: Lityńska-Zając Maria , Cywa Katarzyna , Tomczyńska Zofia , Wasylikowa Krystyna , Madeyska Ewa , Koziarska Agnieszka

Title variants

EN

Archaeobotanical studies at the multicultural site at Zagórze (site 2), Niepołomice commune, the Małopolskie Voivodeship

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Plant remains collected on the multicultural archaeological site 2 at Zagórze, originated from features of the Linear Pottery, Lengyel and Malice Cultures dated to the Neolithic, the Lusatian Culture from the III or IV period of the Bronze Age, the Tyniec Culture from the La Tène period, and the Puchov Culture from the Roman period. For several features chronology and/or culture were not recognized. The recovered material included charred and uncharred fruits/seeds, wood charcoal and rare impressions in daub. Uncharred diaspores were considered intrusions from younger layers and were ignored in the interpretation of the results. The results obtained for features from different time were of uneven value. Plant remains found in the Linear Pottery culture features included single grains of barley, emmer wheat, bread wheat, and rye and numerous grains of common millet. Wild herbs (about 17 species) belonged to field and ruderal weeds. Anthracological spectrum was dominated by oak and pine, birch, alder, and hazel were relatively frequent, while hornbeam, fir, beech and maple were represented by single specimens. Possible contamination of the samples by the younger intrusions including bread wheat, rye, and common millet as well as hornbeam and beech was discussed. Plant material recovered from features of the early phase of the Lusatian culture dated to the Bronze Age (Table 5) was of special interest because hitherto only very scanty archaeobotanical data were available for that period in Poland. Among the cereals, common millet grains were the most abundant, single grains belonged to barley, emmer and bread wheat. Millet was often found in large quantities on the Lusatian culture sites dated to the Hallstatt period, the now available data support the view that the spread of millet cultivation began already in the Bronze Age and this species became one of the most important cereals at the transition to the Iron Age. The richest plant material was found in the Puchov culture features dated to the Roman Period. People of this culture cultivated different cereals, among which millet and emmer were the most common, less abundant were barley, rye, bread wheat, oat, and spelt wheat.

Keywords

EN

archaeobotany; anthracology; cereal; weeds; prehistory; Zagórze

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Raport
• Year: 2015
• Volume: 10
• Pages: 161-186

Contributors

author

Lityńska-Zając Maria

• Ośrodek Archeologii Gór i Wyżyn, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Kraków

author

Cywa Katarzyna

• Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków

author

Tomczyńska Zofia

• Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków

author

Wasylikowa Krystyna

• Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków

author

Madeyska Ewa

• Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków

author

Koziarska Agnieszka

• Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków

References

• Badura M. 2011. Rośliny użytkowe w dawnym Gdańsku. Studium archeobotaniczne. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Bieniek A. 2007. Neolithic plant husbandry in the Kujawy region of central Poland. W: S. Colledge, J. Conolly (red.), The Origins and Spread of Domestic Plants in Southwest Asia and Europe. (=University College London Institute of Archaeology Publications). London: Left Coast Press, 327-342.
• Bieniek A., Lityńska-Zając M. 2001. New finds of Malus sylvestris Mill. (wild apple) from Neolithic sites in Poland. Vegetation History and Archaeobotany 10, 105-106.
• Cappers R. T. J., Bekker R. M., Jans J. E. A. 2006. Digital Seed Atlas of the Netherlands. (= Groningen Archaeological Studies 4). Groningen: Barkhuis & Groningen University Library.
• Cappers R. T. J., Neef R., Bekker R. M. 2009. Digital Atlas of Economic Plants. vol. 1, 2a, 2b. (= Groningen Archaeological Studies 9). Groningen: Barkhuis & Groningen University Library.
• Dobrzańska H., Kalicki T., Calderoni G., Lityńska-Zając M. 2004. Pottery and environment: The Roman Period production centre at Zofipole (Cracow, Southern Poland) (= British Archaeological Reports. International Series 1271). Oxford: Archaeopress, 83-90.
• Dreslerová D., Kočár P. 2013. Trends in cereal cultivation in the Czech Republic from the Neolithic to the Migration period (5500 B.C.–A.D. 580). Vegetation History and Archaeobotany 22, 257–268.
• Gluza I. 1984. Neolithic cereals and weeds from the locality of the Lengyel Culture at Nowa Huta-Mogiła near Cracow. Acta Palaeobotanica 23, 123-184.
• Gluza I., Gancarski J. 2003. Szczątki roślinne z początków epoki brązu z grodziska „Wały” w Trzcinicy, gm. Jasło. W: J. Gancarski (red.), Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach Polskich. Krosno: Muzeum Podkarpackie w Krośnie, 165-170.
• Hajnalova M. 2012. Archeobotanica doby bronzovej na Slovensku. Nitra: Univerzita Konštantína Filozofa v Nitre, Filozofická Fakulta.
• Kornaś J. 1972. Wpływ człowieka i jego gospodarki na szatę roślinną Polski - flora synantropijna W: W. Szafer, K. Zarzycki (red.), Szata roślinna Polski 1. Warszawa: PWN, 95-126.
• Latałowa M. 1998. Botanical analysis of a bundle of flax (Linum usitatissimum L.) from an early medieval site in northern Poland; a contribution to the history of flax cultivation and its field weeds. Vegetation History and Archaeobotany 7, 97-107.
• Latałowa M. 2003. Holocen. W: S. Dybova-Jachowicz, A. Sadowska (red.), Palinologia. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 273-307.
• Latałowa M., Ralska-Jasiewiczowa M., Miotk-Szpiganowicz G., Zachowicz J., Nalepka D. 2004. Fagus sylvatica L. – eech. W: M. Ralska-Jasiewiczowa (red.), Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. Kraków: W. Szafer Institute of Botany Polish Academy of Sciences, 95-104.
• Lityńska M. 1986. Nowe znalezisko owoców dzikiej jabłoni Malus silvestris (L.) Mill. z neolitu Polski. Sprawozdania Archeologiczne 38, 49-55.
• Lityńska-Zając M. 1997. Roślinność i gospodarka rolna w okresie rzymskim. Studium archeobotaniczne. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
• Lityńska-Zając M. 2001. Makroskopowe szczątki roślinne ze stan. 3 w Kryspinowie i stan. 2 w Krakowie-Pychowicach. W: S. Kadrow (red.), Przyroda i człowiek. Materiały do studiów. (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 93-130.
• Lityńska-Zając M. 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
• Lityńska-Zając M. 2007. Early Neolithic agriculture in south Poland reconstructed from archaeobotanical plant remains. W: S. Colledge, J. Conolly (red.), The Origins and Spread of Domestic Plants in Southwest Asia and Europe. (= University College London Institute of Archaeology Publications). London: Left Coast Press, 315-326.
• Lityńska-Zając M. 2014. Badania archeobotaniczne odcisków roślinnych na ceramice i węgli drzewnych ze stanowisk 1 i 2 w Maciejowicach, woj. mazowieckie. W: M. Mogielnicka-Urban (red.), Zespół osadniczy kultury łużyckiej w Maciejowicach, pow. garwoliński, woj. mazowieckie. (= Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały 5). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN. Aneks 4, płyta CD, 401-410.
• Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z. 2003. Archeobotaniczne badania na stanowiskach w Krakowie-Bieżanowie (stan. 27) i Krakowie-Rżące (stan. 1). W: S. Kadrow (red.), Kraków-Bieżanów, stanowisko 27 i Kraków-Rżąka, stanowisko 1 osada kultury łużyckiej. (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do badań Autostrad, 253-268.
• Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z., Moskal-del Hoyo M. 2010. Wyniki badań archeobotanicznych z wielokulturowego stanowiska w Wojniczu, stan. 48, gm. loco, woj. małopolskie. W: J. Chochorowski (red.), Wojnicz 18 i 48, powiat Tarnów osady z epoki brązu, żelaza i średniowiecza. (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 177-196.
• Lityńska-Zając M., Wasylikowa K. 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych. (= Vademecum Geobotanicum). Poznań: Sorus.
• Lityńska-Zając M., Wasylikowa K., Cywa K., Tomczyńska Z., Madeyska M., Koziarska A., Skawińska-Wieser K. 2014a. Brzezie, stan. 17, gm. Kłaj. Materiały archeobotaniczne z obiektów kultury ceramiki wstęgowej rytej. W: A. Czekaj-Zastawny (red.), Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej. (Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 405-436.
• Lityńska-Zając M., Wasylikowa K., Cywa K., Madeyska E., Tomczyńska Z. 2014b. Badania archeobotaniczne na stanowiskach 10, 11 i 12 w Targowisku, gm. Kłaj, woj. małopolskie. W: J. Górski (red.), Kompleks osadniczy kultury łużyckiej w Targowisku, stan. 10-12, pow. wielicki. (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 243-275.
• Łuczaj Ł. 2004. Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy, Krosno: Chemigrafia.
• Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. (= Vademecum Geobotanicum 3). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mirek Z., Piękoś-Mirek H., Zając A., Zając M., 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. (= Biodiversity of Poland 1). Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences.
• Moreno-Larrazabal A., Teira-Brio´n A., Sopelana-Salcedo I., Arranz-Otaegui A., Zapata L. 2015. Ethnobotany of millet cultivation in the north of the Iberian Peninsula. Vegatation History and Archaeobotany 24, 541–554.
• Moskal-del Hoyo M., Lityńska-Zając M., Korczyńska M., Cywa K., Kienlin T. L., Cappenberg K. 2015. Plants and environment: results of archaeobotanical research of the Bronze Age settlements in the Carpathian Foothills in Poland. Journal of Archaeological Sciences 53, 426-444.
• Mueller-Bieniek A. 2012. Rośliny w życiu codziennym mieszkańców średniowiecznego Krakowa. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk.
• Manowita K., Okonski J. 2012. Katalog obiektów z okresu lateńskiego i okresu wpływów rzymskich na stanowisku 2 w Zagórzu, gm. Niepołomice. W: Opracowanie wyników ratowniczych badań wykopaliskowych na terenie kompleksu stanowisk Zagórze 2 – Staniątki 26, gm. Niepołomice, pow. wielicki. Numer stanowisk na autostradzie A 4 128 i 203. Okres lateński i okres wpływów rzymskich 4. Kraków (maszynopis w archiwum NID).
• Pelling R., Campbell G., Carruthers W., Hunter K., Marshall P. 2015. Exploring contamination (intrusion and residuality) in the archaeobotanical record: case studies from central and southern England. Vegetation History and Archaeobotany 24, 85-99.
• Polcyn M. 2000. Archaeobotanical finds from the West Baltic Barrow Culture Lake Dwelling in Pieczarki (Great Masurian Lakeland). An Attempt at the Reconstruction of Plant Economy. W: A. Kola (red), Studies in Lake Dwellings of the West Baltic Barrow Culture. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 131-190.
• Podbielkowski Z. 1985. Słownik roślin użytkowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne.
• Ralska-Jasiewiczowa M., Miotk-Szpiganowicz G., Zachowicz J., Latałowa M., Nalepka D. 2004. Carpinus betulus L. – hornbeam. W: M. Ralska-Jasiewiczowa, red., Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. Kraków: W. Szafer Institute of Botany Polish Academy of Sciences, 69-87.
• Schweingruber F. H. 1978. Makroskopische Holzanatomie. (= Eidgenössische Anstalt für das Forstliche Versuchswesen). Birmensdorf: Kommissionsverlag Zürcher AG, Zug.
• Schweingruber F. H. 1990. Anatomie europäischer Hölzer. Ein Atlas zur Bestimmung europäischer Baum-, Strauch, und Zwergstrauchhölzer. Bern-Stuttgart: Verlag Paul Haupt.
• Stika H.-P., Heiss A. G. 2013. Plant Cultivation in the Bronze Age. W: H. Fokkens, A. Harding (red.), The Oxford Handbook of the European Bronze Age, Oxford: Oxford University Press, 348-369.
• Wasylikowa K., Lityńska-Zając M., Bieniek A., Gluza I. 2002. Archeobotaniczne badania nad trawami. W: L. Frey (red.), Polska księga traw. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 39-52.
• Wasylikowa K., Tomczyńska Z., Polcyn M., Bieniek A. 2003. Użytkowanie roślin przez ludność osady kultury łużyckiej. W: R. Grygiel (red.), Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 6-7 w Kowalewicach, pow. Zgierz, woj. łódzkie (trasa autostrady A-2). (= Via Archaeologica Lodziensis 1). Łódź: Fundacja Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, 339-359.