Założenia i problemy semantyki obiektywistycznej

• Authors: Muszyński Zbysław

Title variants

EN

The assumptions and issues of objectivist semantics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Relacje semantyczne zachodzą między znakiem a przedmiotem. Z zależności od rodzaju teorii referencji (odniesienia przedmiotowego) jednym argumentem tej relacji mogą być znaki, symbole czy też język, drugim zaś rzeczy (zbiory rzeczy), stan rzeczy i inne elementy rzeczywistości pozajęzykowej, a także pojęcia, mentalne reprezentacje, systemy konceptualne, modele, reprezentacje świata. W zależności od rozstrzygnięcia kwestii odniesienia znaków, symboli i ogólniej – języka, od określenia, czy odnoszą się one do istniejących obiektywnie elementów rzeczywistości, czy też do mentalnych reprezentacji rzeczywistości, do obiektów poznawczych, modelowanych przez podmiot poznający świat – mamy do czynienia z jedną z dwu opozycyjnych grup teorii semantycznych. Pierwszą stanowią teorie semantyczne, zgodnie z którymi odniesieniem wyrażeń językowych są elementy samej rzeczywistości; można je nazwać „obiektywistycznymi”, „realistycznymi”. Drugą grupę stanowią teorie, według których odniesieniem przedmiotowym są różne postacie reprezentacji świata; można je nazwać „kognitywistycznymi”, „doświadczeniowymi”. Autor dokonuje szczegółowej analizy pierwszej grupy, a mianowicie teorii obiektywistycznych, realistycznych. Przedstawia filozoficzne założenia semantyk obiektywistycznych oraz omawia dokładniej niektóre problemy i próby ich rozwiązania (np. problem analityczności w semantyce obiektywistycznej), jak też możliwości teoretyczne semantyki tworzonej w obrębie przyczynowej teorii odniesienia.

EN

Semantic relations hold between the sign and the object. Depending on the type of reference theory (object reference), one of the arguments for this relation may be signs, symbols, or language, while the other one may be objects (sets of objects), the situation, and other elements of extra-linguistic reality, as well as concepts, mental representations, conceptual systems, models, or representations of the world. Depending on the findings in reference to signs, symbols – and more broadly – language, whether they refer to elements of reality that exist objectively, or else to mental representations of reality, to perceptual objects modelled by the experiencer, one deals with one of the two opposing groups of semantic theories. The first group comprises semantic theories according to which the reference of linguistic expressions are elements of reality per se. These theories can be dubbed ‘objectivist’, or ‘realist’. The second group constitute theories, according to which the reference to the object are different forms of world representations. These theories can be called ‘cognitive, or ‘experiential’. The author analyses, in detail, the first group of theories, i.e. objectivist or realist theories. He presents philosophical assumptions of objectivist semantics and discusses, in more detail, some of the problems and possible solutions for these problems (e.g. the problem of analyticity in objectivist semantics), as well as theoretical capabilities of semantics created within the causal theory of reference.

Keywords

PL

semantyka subiektywistyczna vs. semantyka kognitywistyczna (doświadczeniowa); problem analityczności sądów

EN

subjectivist semantics vs cognitive (experiential) semantics; the problem of the analytical nature of judgements

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1994
• Volume: 6
• Pages: 13–27

Contributors

author

Muszyński Zbysław

References

• Devitt Michael, 1981, Designation, New York.
• Donnellan Keith Sedgwick, 1993, Nazwy własne i deskrypcje identyfikujące, [w:] Filozofia języka, red. Barbara Stanosz, Warszawa, s. 203–225.
• Gawroński Alfred, 1980, U podstaw ontologii i semantyki Kripkego: Teoria „sztywnych desygnatów” i ich korelatów przedmiotowych, „Summarium. Sprawozdania Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, nr 9 (29), s. 81–95.
• Kripke Saul, 1972, Naming and neccesity, [w:] Semantics of natural language, red. Donald Davidson, Gilbert Harman, Dordrecht, s. 253–355.
• Kripke Saul, 1988, Nazywanie a konieczność, przeł. Bohdan Chwedeńczuk, Warszawa.
• Lakoff George, 1987, Women, fire, and dangerous things. What categories reval about the mind, część II, Chicago and London.
• Lakoff George, Johnson Mark, 1988, Metafory w naszym życiu, tłum. Tomasz Krzeszowski, Warszawa [oryg. Metaphors we Live by, Chicago-London 1980].
• Muszyński Zbysław, 1991, Semantyczne koncepcje Hilarego Putnama, [w:] Język, znaczenie, rozumienie i relatywizm, red. Zbysław Muszyński, Warszawa, s. 31–46.
• Muszyński Zbysław, 1993, O podmiotowym, społecznym i formalnym wymiarze języka, czyli o trzech aspektach znaczenia komunikacyjnego, [w:] O definicjach i definiowaniu, red. Jerzy Bartmiński, Ryszard Tokarski, Lublin, s. 181–194.
• Pulman Stephen Guy, 1983, Word, meaning and belief, London.
• Putnam Hilary, 1975, Mind, language and reality: Philosophical Papers, vol. 2, Cambridge.
• Putnam Hilary, 1993, Znaczenie i referencja, [w:] Filozofia języka, red. Barbara Stanosz, Warszawa, s. 246–257.