Rządy prawa a gospodarka: uwagi socjologa prawa

• Authors: Skąpska Grażyna

Title variants

EN

Rule of law and the economy. Reflections of a sociologist of law

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem tego artykułu jest analiza realizacji zasady rządów prawa oraz nieformalnych ram funkcjonowania gospodarki wolnorynkowej w Polsce. Punkt wyjścia dla analizy stanowi teza Maksa Webera o znaczeniu rządów prawa dla sukcesu obrotu gospodarczego. Teza ta jest podstawą dla krytycznej analizy procesów tworzenia prawa, jego stosowania oraz faktycznego funkcjonowania prawa w szeroko rozumianym obrocie gospodarczym w sytuacji dogłębnych przemian ustrojowych. W jego pierwszej części pokrótce zajmę się klasycznym, utrwalonym w socjologii twierdzeniem na temat związków pomiędzy prawem a efektywną gospodarką. Dokonam analizy krytycznej owego klasycznego twierdzenia. W części drugiej i trzeciej przejdę do analizy problemów związanych z tworzeniem prawa oraz jego stosowaniem i przestrzeganiem w kontekście powstawania gospodarki wolnorynkowej na gruzach gospodarki państwowej, centralnie sterowanej, w oparciu o wyniki badań empirycznych, którymi kierowałam. Scharakteryzuję pokrótce kluczowe kwestie relacji pomiędzy organami państwa a aktorami gospodarczymi. W podsumowaniu zajmę się współczesną krytyką formalistycznie pojmowanej zasady rządów prawa w odniesieniu do przemian politycznych i gospodarczych w E uropie Środkowo-Wschodniej w nawiązaniu do idei, jakie towarzyszyły tym przemianom i spróbuję sformułować taka koncepcje państwa prawa, która uzgadniałaby socjologiczne aspekty tworzenia i stosowania prawa.

EN

The aim of this paper is to analyze the realization of the rule of law principle and the functioning of the informal market economy framework in Poland. The starting point for this analysis is Max Weber’s thesis on the importance of the rule of law for economic success. In the context of Poland’s deep political systemic transformation, this thesis forms the foundation for a critical analysis of the creation, application, and actual functioning of law in economic relations, as broadly understood. In the first part of the paper I discuss and critically analyze the classic thesis – broadly accepted in sociology – regarding the interrelationship between law and an effective economy. In the second and the third parts of the paper, I analyze the matter of law’s creation, application, and observance against the backdrop of a market economy emerging from the ruins of a central, state command economy. The analysis herein is based on empirical data from research conducted under my supervision. Next follows a brief review of the crucial issues concerning the relationship between state agencies and economic actors. The final part of this paper investigates contemporary criticism of the formalistic rule of law principle with regard to the social and economic transformations in Central Eastern Europe. I refer to ideas which were key to these transformations, and propose a rule of law concept which would consider the sociological aspects of law’s creation and application.

Keywords

PL

rządy prawa; państwo prawa; prawo formalnie racjonalne; samoregulacja „nowy dylemat Hobbesowski”; prawo refleksyjne

EN

rule of law; government of laws; formally rational law; self-regulation; living law; reflexive law; the ‘new Hobbesian dilemma’

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2016
• Volume: LXV (65)
• Issue: 3
• Pages: 23-40

Dates

published

2016

Contributors

author

Skąpska Grażyna

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Buchanan Patrick, J.M. Tullock. 1962. The Calculus of Consent. Legal Foundations of Constitutional Democracy. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
• Bugarić Bojan. 2015. “The Rule of Law Derailed: Lessons from the Post-Communist”. World Hague Journal of the Rule of Law 7(2): 175–197.
• Bukowski Andrzej, Kaja Gadowska, Paulina Polak. 2014. “Formal and Informal Rules of Doing Business in Poland in the Context of Accession to the European Union. An Analysis of the Institutional Changes”. Polish Sociological Review 4(188): 475–508.
• Dezalay Yves, Garth Bryanth (red.). 2002. Global Prescriptions. The Production, Exportation, and Importation of a New Legal Orthodoxy. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
• Doing Business in Poland (2004–2014).
• Czarna Lista Barier. Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan. 2004–2014.
• Gray John. 2003. „Potrzebny wam łut szczęścia i ... olej w głowie”. Wywiad z Beatą Polanowską-Sygulską. W: Oblicza liberalizmu. Isaiah Berlin, John Gray, Steven Lukes i John Raz w rozmowie z Beatą Polanowską-Sygulską. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Grzymała-Busse Alina. 2004 (Marzec). The New Dysfunctionalism? Paradoxes of EU Enlargement and the Postcommunist Candidate Countries, niepublikowany referat przygotowany na konferencję europeistów. Chicago.
• Haggard Stephen, Andrew MacIntyre, Lydia Tiede. 2008. “The Rule of Law and Economic Development”. Annual Review of Political Science 11: 205–234.
• Podgórecki Adam. 1987. Społeczeństwo polskie. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Skąpska Grażyna. 2002. O zasobach indywidualnych, społecznych oraz kulturowych w procesie tworzenia kapitalistycznej gospodarki. W: Buddenbrokowie czy piraci? Polscy przedsiębiorcy okresu głębokich przemian, G. Skąpska (red.), 13–35. Kraków: Uniwersitas.
• Skąpska Grażyna. 2009. “The Rule of Law, Economic Transformation and Corruption after the Fall of the Berlin Wall”. The Hague Journal of the Rule of Law 1(2): 284–306.
• Skąpska Grażyna. 2011. From “Civil Society” to “Europe”. A Sociological Study of Constitu­tionalism after Communism. Boston-Leyden: Brill.
• Skąpska Grażyna. 2013. Wzorce uczestnictwa polskich przedsiębiorców w Unii Europejskiej: uwarunkowania społeczno-kulturowe oraz instytucjonalne, niepublikowany raport z badań.
• Trubek David M. 2006. The “Rule of Law” in Development Assistance. Past, Present and Future. In: The New Law and Development. A Critical Appraisal, D.M. Trubek, A. Santos (red.). Cambridge: Cambridge University Press.
• Uszyński Daniel. 2010. Niejasne przepisy, legislacyjne pułapki i luki w systemie prawa podatkowego. W: W świecie finansów i prawa finansowego: działalność dydaktyczna profesora Jana Głuchowskiego, B. Kołosowska i P. Prewysz-Kwinto (red.), 143–160. Toruń: Wyższa Szkoła Bankowa.

Identifiers

ISSN

0033-2356