Regionalne osobliwości postrzegania i podtrzymywania tradycji postszlacheckich przez studentów polskich

• Authors: Jerzyński Tomasz , Smoczyński Rafał , Zarycki Tomasz

Title variants

EN

Regional peculiarities in the functioning and perception ofold noble traditions among Polish students

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje próbę wstępnej analizy natężenia i regionalnego zróżnicowania funkcjonowania tradycji szlacheckich oraz społecznego ich odbioru. Został oparty o badania ankietowe przeprowadzone na reprezentatywnych grupach studentów aglomeracji krakowskiej, poznańskiej i warszawskiej. Badania miały odpowiedzieć na pytanie, jaka jest liczebność środowisk uważających się za bezpośrednich spadkobierców elit ziemiańskich i arystokratycznych w głównych miastach Polski, a także, jaki jest odbiór społeczny tych środowisk. Jak udało się ustalić, ich obecność wydaje się być największa w stolicy, co może być interpretowane jako wynik paradoksalny, jeśli weźmie się pod uwagę obraz Warszawy jako najbardziej otwartego miasta w Polsce, dającego szczególne szanse na awans społeczny. Artykuł proponuje dwie interpretacje tego zjawiska, wiążąc je z rolą kapitału kulturowego w dawnym zaborze rosyjskim i integracją środowisk postziemiańskich i arystokratycznych z elitą inteligencką.

EN

The paper attempts to analyze the intensity and regional differentiation of uses of the noble heritage and its social reception. It is based on a survey conducted on representative groups of students in the Kraków, Poznań, and Warsaw urban areas. The key question of the study was the scale and reception of the milieu of the direct heirs of the landowning and aristocratic elites in the three main Polish cities. The results point to the largest presence of that group in Warsaw, which may be seen as a paradoxical finding given the image of Warsaw as the most socially open city, with the highest rate of social advance based on meritocratic principles. The paper proposes two interpretations of that phenomenon, in particular one based on the crucial role of the cultural capital in the former Russian zone of the 19th-century Poland. It is also related to the fact that the results point to successful integration of the old feudal elites in the modern intelligentsia elite.

Keywords

PL

szlachta; arystokracja; ziemiaństwo; inteligencja; kapitał kulturowy; kapitał społeczny

EN

nobility; aristocracy; landowners; intelligentsia; cultural capital; social capital

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2016
• Issue: 1(63)
• Pages: 129-154

Contributors

author

Jerzyński Tomasz

• Uniwersytet Warszawski, Instytut Studiów Społecznych

author

Smoczyński Rafał

• Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii i Socjologii

author

Zarycki Tomasz

• Uniwersytet Warszawski, Instytut Studiów Społecznych

References

• Bartecka M., Ledóchowski F., 2015, „’Hrabia i chłopka’ kłócą się o Polskę. Rozmowa Bożeny Aksamit”, Duży Format. Gazeta Wyborcza, 23 lipca 2015, s. 8–10, http://wyborcza.pl/duzyformat/1,146229,18404552,hrabia-i-chlopka-kloca-sie-o--polske-rozmowa-o-fimie-niepamiec.html (dostęp: 12.02.2016).
• Bartkowski J., 2003, Tradycja i polityka. Wpływ tradycji kulturowych polskich regionów na współczesne zachowania społeczne i polityczne, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
• Beauvois D., 2011, „Nowoczesne manipulowanie sarmatyzmem – czy szlachcic na zagrodzie był obywatelem”, w: P. Czapliński (red.), Nowoczesność i sarmatyzm. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, s. 121–140.
• Bonusiak W., Buszko J., 1994, Galicja i jej dziedzictwo, t. 1: Historia i polityka, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Bourdieu P., 1986, „The forms ofcapital”, w: J.G. Richardson (red.), Handbook of Theory and Research for Sociology of Education, New York, Westport, Connecticut, London: Greenwood Press, s. 241–258
• Bourdieu P., 2006, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. P. Biłos, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bourdieu P., Wacquant L.J.D., 2001, Zaproszenie do socjologii reflksyjnej, tłum. A. Sawisz, Warszawa: Ofiyna Naukowa.
• Chałasiński J., 1946, Społeczna genealogia inteligencji polskiej, Warszawa: Czytelnik.
• ChwalbaA., 2004, Dzieje Krakowa. Kraków w latach 1945 – 1989, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Czech A., 2012, „Chłop potęgą jest, nie miasta”, Gazeta Wyborcza. Magazyn Świąteczny, 29 sierpnia 2012, http://wyborcza.pl/magazyn/1,128592,12387387,Chlop_potega_jest__nie_miasta.html (dostęp: 12.02.2016).
• Dajnowicz M., 2002, Drobna szlachta ziemi łomżyńskiej na przełomie XIX i XX wieku, Łomża: Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów.
• Dronkers J., 2003, „Has the Dutch nobility retained its social relevance during the 20th century?”, European Sociological Review, t. 19, nr 1, s. 81–96.
• Eyal G., Szelényi I., Townsley E.R., 1998, Making Capitalism Without Capitalists. Class Formation and Elite Struggles in Post-communist Central Europe, London, New York: Verso.
• Majmurek J., 2015, „Być szlachcicem w III RR. Jakub Majmurek rozmawia z Henrykiem Grocholskim i Adamem Pszczółkowskim”, Dziennik Opinii. Krytyka Polityczna, 3 marca 2015, http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20150503/zwiazekszlachty-polskiej-nie-broni-panszczyzny-rozmowa (dostęp: 12.02.2016).
• Grzelak J., Zarycki T., 2004, Społeczna mapa Warszawy: interdyscyplinarne studium metropolii warszawskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Herbst M., 2009, „Tworzenie i absorpcja kapitału ludzkiego przez miasta akademickie w Polsce”, Studia Regionalne i Lokalne, nr 4, s. 21–38.
• Jakubowska L., 2012, Patrons of History: Nobility, Capital and Political Transitions in Poland, Farnham: Ashgate.
• Jałowiecki B., 1996, Oblicza polskich regionów, Warszawa: Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego.
• Kowalski M., 2000, Geografia wyborcza Polski. Przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych Polaków w latach 1989–1998, Warszawa: IGiPZ PAN.
• Kowalski M., 2013, Księstwa Rzeczypospolitej. Państwo magnackie jako region polityczny, Warszawa: IGiPZ PAN.
• Łuczewski M., 2012, Odwieczny naród: Polak i katolik w Żiącej, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Molik W., 2005, „Etos Wielkopolan w historycznym rozwoju i oglądzie społecznym”, w: W. Molik (red.), Etos Wielkopolan. Antologia tekstów o społeczeństwie Wielkopolski z drugiej połowy XIX i XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 9–42.
• Myśliwski W., 2003, Kres kultury chłopskiej, Warszawa: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza.
• Nowak S. (red.), 1991, Studenci Warszawy: Studium długofalowych przemian postaw i wartości, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Ochał M., 2011, Styl życia potomków rodzin ziemiańskich Lubelszczyzny, rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Stanisława Cieśli w Instytucie Socjologii Wydziału Nauk Społecznych KUL, Lublin.
• Rogowska-Augustynowicz A., 2008, Świadomość odrębności stanowej w relacjach przedstawicieli drobnej szlachty w ziemi łomżyńskiej, Warszawa: Takt.
• Siisiäinen M., 2003, „Two concepts of social capital: Bourdieu vs. Putnam”, International Journal of Contemporary Sociology, t. 40, nr 2, s. 183–204.
• Smoczyński R., Zarycki T., 2012, „Współczesne polskie elity postszlacheckie w kontekście europejskim”, Kultura i Społeczeństwo, nr 1, s. 261–292.
• Sowa J., 2011, Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Kraków: Universitas.
• Staniłko J.F., 2008, „Dlaczego Polska potrzebuje neosarmackiego republikanizmu?”, w: J. Szomburg (red.), Modernizacja Polski. Kody kulturowe i mity, Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, s. 41–58.
• Tazbir J., 1979, Kultura szlachecka w Polsce: rozkwit, upadek, relikty, Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Wajda K., 1990, „Uwarunkowania polskiej myśli politycznej i społecznej na Ziemiach Polskich pod panowaniem pruskim 1864–1914”, w: S. Kalembka (red.), Studia
• z Dziejów Polskiej Myśli Politycznej. II – Polska Myśl Polityczna w Dzielnicy Pruskiej w XIX w., Toruń: Wydawnictwa UMK, s. 55–66
• Walicki A., 2005, „Polish conception of the intelligentsia and its calling”, w: F. Bjorling, A. Pereswetoff-Morath (red.), Words, Deeds and Values. The Intelligentsias in Russia and Poland During the Nineteenth and Twentieth Centuries, Slavica Lundensia, Lund: Department of East and Central European Studies, Lund University, s. 1–22.
• Wodecka D., 2012, „Nie wstydź się swojego chłopa. Ile w Polakach szlachcica, a ile wieśniaka? Z Prof. Jackiem Wasilewskim rozmawia Dorota Wodecka”, Gazeta Wyborcza, 30.06–1.07., s. 16–17, http://wyborcza.pl/magazyn/1,126963,12024998,Polaki_to_wiesniaki.html (dostęp: 12.02.2016).
• Zarycki T., 2009, „Kapitał kulturowy – założenia i perspektywy zastosowań teorii Pierra Bourdieu”, Psychologia Społeczna, nr 4, s. 12–25.
• Zarycki T., 2015, „The electoral geography of Poland: between stable spatial structures and their changing interpretations”, Erdkunde, t. 69, nr 2, s. 107–124.
• Zarycki T., Warczok T., 2014, „Hegemonia inteligencka: Kapitał kulturowy we współczesnym polskim polu władzy – perspektywa ‘długiego trwania’”, Kultura i Społeczeństwo, nr 4, s. 27–49.

Identifiers

DOI

10.7366/1509499516306