Co wiedziała retoryka o budowie tekstu?

• Authors: Gindin Siergiej I.
• Languages of publication: PL DE EN

Abstracts

PL

W artykule podejmowana jest próba odpowiedzi na pytanie, w jakiej mierze dokonania antycznej retoryki mogą być traktowane jako antycypacja badań nad strukturą spójnej wypowiedzi; badania takie wyodrębniły się jako osobna dyscyplina – teoria tekstu – w połowie XX wieku, a równolegle zaznaczył się renesans zainteresowań retoryką. Autor przedstawia współczesne relacje tych dyscyplin i przeprowadza systematyczną analizę koncepcji retorycznych w obrębie trzech działów: elocutio, dispositio i inventio. Historyczny przegląd kierunków nauczania sztuki wypowiedzi obejmuje antyczne traktaty greckie i rzymskie, jak też dzieła autorów indyjskich i chińskich, średniowieczną ars dictaminis oraz oryginalne rozwinięcie idei retorycznych w pismach M.W. Łomonosowa. Na postawione w tytule pytanie autor daje odpowiedź negatywną i dokładnie ją argumentuje, wskazując przede wszystkim na atomizujące podejście charakteryzujące retorykę na wszystkich poziomach tej teorii i odnotowując brak w niej ogólnej kategorii tekstu jako spójnej ponadzdaniowej jednostki komunikacyjnej o zasięgu ponadgatunkowym. Dostrzega jednak w kanonie retorycznym pierwowzory kategorii i konstrukcji teoriotekstowych – m.in. schematy kompozycyjne mów czy listów, które mogły się stać punktem wyjścia do stworzenia ogólnego pojęcia makrostruktury. Jako potwierdzenie wartości pewnych koncepcji retorycznych podaje przykłady zbieżności idei antycznych z niektórymi niezależnie wprowadzanymi współczesnymi metodami analizy tekstów.

Keywords

PL

historia nauki; retoryka; teoria tekstu; ars dictaminis; M.W. Łomonosow

• Publisher: Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: tekst i dyskurs - text und diskurs
• Year: 2017
• Issue: 10
• Pages: 9-39

Dates

published

2017

Contributors

author

Gindin Siergiej I.