Spuścizna intelektualna galicyjskich profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w twórczości Adama Heydla

• Authors: Szulczewski Grzegorz

Title variants

EN

The intellectual legacy of Galician professors at the Jagiellonian University in the works by Adam Heydel

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule dokonano analizy twórczości Adama Heydla, polskiego ekonomisty czasu niepodległościowego przełomu. Głosił on postulaty liberalizmu gospodarczego, lecz oparł się pokusie radykalizacji sprowadzającej się do dogmatycznego zamykania w leseferystycznej wersji liberalizmu. Tezą główną artykułu jest stwierdzenie, że Adam Heydel mógł stworzyć odrębną koncepcję liberalną, zwaną przez niego liberalizmem racjonalnym, dzięki wpływowi, jaki miała na jego rozwój intelektualny myśl profesorów galicyjskich Uniwersytetu Jagiellońskiego i środowiska krakowskich intelektualistów końca epoki rozbiorowej. Szczególną rolę odegrali w przypadku Adama Heydla tej klasy myśliciele, co: Julian Dunajewski, Michał Bobrzyński oraz Włodzimierz Czerkawski. Nie przypadkiem też było, że z tą duchową, galicyjską spuścizną intelektualną Adamowi Heydlowi dane było zapoznać się pod okiem swojego mentora Adama Krzyżanowskiego. Był on pomostem, jego twórczość łączyła tradycję galicyjskiej szkoły ekonomicznej z problematyką związaną z uzyskaniem niepodległego bytu państwowego. Dzięki temu Adam Heydel nie tylko był odporny na intelektualne oczarowanie prymitywnym leseferyzmem, ale też dostrzegał z ostrością potrzebę szerszego spojrzenia na sprawy gospodarcze, a mianowicie w pespektywie społeczno-narodowo-kulturowej. W ten sposób w Polsce, która świeżo zdobyła niepodległość, powstała oryginalna, reprezentująca wysoki poziom, myśl ekonomiczna warta przypomnienia. Jest to ważne szczególnie obecnie, gdy leseferystyczna wersja liberalizmu zwana neoliberalizmem poczyniła tyle szkód i przyczyniła się do zubożenia perspektywy prowadzonej nad życiem gospodarczym refleksji, a część młodzieży pozostaje pod urokiem libertarian.

EN

The article analyzes the work of Adam Heydel, a Polish economist, living in the years 1893–1941. He graduated from school at the time when Krakow was subordinated to Austria. When Poland regained its independence, he promoted views of economic liberalism, being a hardened opponent of laissez-faire. The study provides reasons why Adam Heydel was not its supporter. The main thesis of the article is as follows: Adam Heydel was not an advocate of laissez-faireism as a result of the influence exerted by Julian Dunajewski (1821–1907), Michał Bobrzyński (1849–1935) and Włodzimierz Czerkawski (1868–1913). Their intellectual achievements were created in Galicia at the Jagiellonian University and in the circles of Cracow intellectuals. Adam Heydel learnt their ideas thanks to Adam Krzyżanowski (1873-1963). Adam Krzyżanowski's teachers were: Michał Bobrzyński and Włodzimierz Czerkawski. Adam Heydel himself wrote about Julian Dunajeski, saw the limitations of the liberal point of view and felt the burning need for a broader view of economic matters, namely in the socio-national-cultural perspective. He created original and high-level economic thought. His concept of rational liberalism is an antidote to neoliberalism and libertarianism.

Keywords

PL

Adam Heydel; liberalizm; Galicja; Kraków; Uniwersytet Jagielloński; szkoł austriacka

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Galicja. Studia i materiały
• Year: 2019
• Issue: 5: "Filozofia w Galicji II"
• Pages: 290-307

Dates

printed

2019-12-02

Contributors

author

Szulczewski Grzegorz

• Szkoła Główna Handlowa, Warszawa

References

• Bobrzyński M., Szkice i studia historyczne, Kraków 1922.
• Heidegger M., List o „humanizmie” [w:] M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć, Warszawa 1977.
• Heydel A., Czy i jak wprowadzić liberalizm ekonomiczny? [w:] tegoż, Dzieła zebrane, t. II, Warszawa 2012.
• Heydel A., Gospodarcze granice liberalizmu i etatyzmu, „Przegląd Współczesny” 1929, nr 82 [toż w:] tegoż, Dzieła zebrane, t. I, Warszawa 2012.
• Heydel A., Polityka i etyka [w:] tegoż, Dzieła zebrane, t. II, Warszawa 2012.
• Heydel A., Stosunek państwa do przedsiębiorstwa prywatnego [w:] tegoż, Dzieła zebrane, t. I, Warszawa 2012.
• Heydel A., Świadomość narodowa i przyszłość narodu polskiego [w:] tegoż, Dzieła zebrane, t. II, Warszawa 2012.
• Hockuba Z., Między ekonomią i sztuką – o życiu i twórczości Adama Heydla [w:] A. Heydel, Dzieła zebrane, Warszawa 2012.
• Krzyżanowski A., Założenia ekonomiki, Kraków 1919.
• Paryna W., Adam Heydel: polski „Austriak” w metodologicznym boju [w:] M. Machaj, Pod prąd głównego nurtu ekonomii, Warszawa 2011.
• Taylor E., Twórczość naukowa Adama Krzyżanowskiego, „Ruch Prawniczy i Ekonomiczny” 1958, z. 3.
• Zabieglik S., Adam Smith, Warszawa 2003.
• Zweig F., Liberalizm polskiej myśli ekonomicznej, Kraków 1937.

Identifiers

DOI

10.15584/galisim.2019.5.19