SIŁY OBRONY TERYTORIALNEJ SOCJALISTYCZNEJ FEDERACYJNEJ REPUBLIKI JUGOSŁAWII – OBYWATELSKI WYMIAR SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA CZY ROZSADNIK FEDERACJI?

• Authors: Dziewiałtowski-Gintowt Bartosz

Title variants

EN

THE TERRITORIAL DEFENCE FORCES OF SOCIALIST FEDERAL REPUBLIC OF YUGOSLAVIA: CIVIC DIMENSION OF STATE SECURITY SYSTEM OR FEDERATION’S SEEDBED?

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Powyższe ujęcie tematu wskazuje na problematykę badawczą związaną z rolą i miejscem Sił Obrony Terytorialnej w systemie bezpieczeństwa Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii (SFRJ). Jednostki SOT utworzono pod wpływem interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 r. Władze w Belgradzie zinterpretowały stłumienie „praskiej wiosny” jako ostrzeżenie dla polityczno-militarnej pozycji Jugosławii w świecie. Jugosłowiańska doktryna wojskowa zakładała bowiem przygotowanie się na konflikt zbrojny wyłącznie z Zachodem (wojskami NATO). Zdając sobie sprawę, że SFRJ nie byłaby w stanie obronić się przed atakiem ze Wschodu, komunistyczne władze polityczno-wojskowe uznały, że jest to właściwy moment, aby wykorzystać doświadczenia z okresu walk partyzanckich w czasie II wojny światowej. W związku z tym opracowana została koncepcja wojenna zwana doktryną powszechnej obrony narodowej. Zgodnie z nowym ustawodawstwem system obrony terytorialnej powstał w republikach, gminach, społecznościach lokalnych i organizacjach pracowniczych. Odbiegał on w swojej postaci od klasycznej organizacji wojskowej, co wynikało z założenia jej twórców, że miał on stać się zalążkiem ruchu partyzanckiego na wypadek agresji z zewnątrz. Jednakże jednostki SOT posiadały elementy składowe typowej organizacji wojskowej, takie jak: struktury dowodzenia, system szkoleń, jednostki bojowe, kadry i uzbrojenie. Po decentralizacji politycznej, przyjętej w Konstytucji SFRJ z 1974 roku, oddziały te zostały przekształcone w siły zbrojne poszczególnych republik, ograniczając tym samym funkcjonalną legitymizację Jugosłowiańskiej Armii Ludowej. Istnienie dwóch, konkurencyjnych względem siebie, elementów systemu obrony państwa przyczyniło się do rozpadu federacji jugosłowiańskiej.

EN

This approach to the subject points to research issues related to the role and place of the Territorial Defence Forces (teritorijalne odbrane snage - TOS) in the security system of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (SFRY). TOS units were created under the influence of the Warsaw Pact intervention in Czechoslovakia in 1968. The authorities in Belgrade interpreted the suppression of the "Prague Spring" as a warning to the political-military positions of Yugoslavia in the world. Yugoslav military doctrine implied in fact prepare for armed conflict only with the West (NATO troops). Realizing that the SFRY would not be able to defend against an attack from the East, the top military and political establishment decided that the time is right to take advantage of experiences from the guerrilla during the Second World War. In this regard military doctrine called the "Doctrine of Total National Defence” was formed. In accordance to legislation a new system of Territorial Defence Forces was formed within republics, municipalities, local communities, and labour organisations. As a bearer of people's resistance the Territorial Defence Forces deviated in form from a classical military organisation. However it comprised elements of a military organisation, such as chain of command, system of training, combat units, cadres and arms. Following the political decentralisation, adopted in the Constitution of 1974, the Territorial Defence Forces were transformed into armed forces of particular republics thus affecting functional legitimacy of the Yugoslav People's Army. The existence of two competing elements of the state defence system leads to the hypothesis that the establishment of the TOS and convert them into republican armies, was one of the reasons for the disintegration of the Yugoslav federation.

Keywords

PL

Socjalistyczna Federalna Republika Jugosławii; Jugosłowiańska Armia Ludowa; Siły Obrony Terytorialnej

EN

Socialist Federal Republic of Yugoslavia; Yugoslav People's Army; Territorial Defence Forces

• Publisher: Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim
• Journal: Ante Portas – Studia nad Bezpieczeństwem
• Year: 2016
• Volume: 2(7) Obrona Terytorialna i jej rola we współczesnych systemach bezpieczeństwa
• Pages: 229-248

Contributors

author

Dziewiałtowski-Gintowt Bartosz

References

• Bebler A., O vojaškopolitičnih vidikih osamosvojitve Slovenije [w:] Slobodno vojaštvo in družba, red. A. Bebler, Lublana 2005
• Derdzinski J. L., „Vojnik i Narod”. The Soldier and the People. CivilMilitary relations in SFRY, Austin 1998
• Fraze D. A., The Yugoslav All-People's defense system: a pessimistic appraisal, Monterey 1981
• Gow J., The Serbian Project and its Adversaries. A Strategy of War Crimes, Londyn 2003
• Guštin D., Teritorialna obramba – vojaška potreba in politični projekt 1968 : 1988 [w:] Slovenija - Jugoslavija: krize in reforme 1968/1988, red. Z. Čepič, Lublana 2010
• Jelavich B., Historia Bałkanów. Tom drugi. Wiek XX, tłum. M. Chojnacki, J. Hunia, Kraków 2005
• Jelušič L., Legitimnost sodobnega vojaštva, Lublana 1997
• Kocbek A., Teritorialna obramba in njen komunikacijski sistem, Maribor 1990
• Krzak A., Słowenia – początek końca Jugosławii. Wojna dziesięciodniowa [w:] Bałkany Zachodnie między przeszłością a przyszłością, red. P. Chmielewski, S. L. Szczesio, Łódź 2013
• Kuczyński M., Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990-2000. Tło historyczne i stan obecny, Warszawa 2001
• Manojlović M., The Role of Military in Politics. Yugoslavia as a Case Study, Ottawa 1997
• Marković Z., Jugoslovanska ljudska armada, Ljubljana 2007
• Milivojević M., The Yugoslav People’s Army: The Military Dimension, Bradford 1988
• Mizerski E., Jugosłowiański system przedstawicielski 1918-1990, Toruń 1999
• Munda M., Beograjska spletka, Maribor 2001
• Omaljev J., Sistem opštenarodne odbrane SFRJ - nužan oblik odbrambenog organizovanija, Belgrad 1985
• Perić M., Teritorijalna odbrana u opštini sa posebnim osvrtom na opštine urbanog tipa, Beograd 1986
• Pirjevec J., Jugoslavija 1918–1992, Nastanek, razvoj ter razpad Karadjordjevićeve in Titove Jugoslavije, Koper 1995
• Repe B., Jutri je nov dan. Slovenci in razpad Jugoslavije, Lublana 2002
• Ross Johnson A., Total National Defense in Yugoslavia, Santa Monica 1971
• Ross Johnson A., The Role of the Military in Communist Yugoslavia: An Historical Sketch, Santa Monica 1978
• Rusinow D. I., The Yugoslav Experiment 1948-1974, London 1977
• Rycerska I., Rozpad Jugosławii. Przyczyny i przebieg, Kielce 2003
• Špegelj M., Siječanje vojnika, Zagreb 2001
• Tanty M., Bałkany w XX wieku. Dzieje polityczne, Warszawa 2003
• Waldenberg M., Rozbicie Jugosławii. Od separacji Słowenii do wojny kosowskiej, Warszawa 2003
• Zacharias M. J., Wewnętrzne i międzynarodowe aspekty zwycięstwa komunistów w Jugosławii. U źródeł jugosłowiańskiej odmiany systemu komunistycznego [w:] Czy Europa Środkowo-Wschodnia mogła się wybić na wolność?. Materiały z sesji naukowej, Olsztyn 26 października 1995, red. T. Kisielewski i N. Kasperek, Olsztyn 1996
• Zacharias M. J., Komunizm, federacja, nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943-1991. Powstanie, przekształcenia, rozkład, Warszawa 2004
• Zieliński E., System polityczny Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, Warszawa 1984,
• Živković M., Razvoj oružanih snaga SFRJ – Teritorijalna odbrana, Belgrad 1986
• Bebler A., Razvitak jugoslavenske vojne doktrine, „Politička misao” 1985, Vol. XXII, No. 4
• Deszczyński M. P., Wykluczenie Komunistycznej Partii Jugosławii z Biura Informacyjnego Partii Komunistycznych i Robotniczych, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, t. 28
• Franko I., Ob sprejemu novega zakona o narodni obrambi, „Naša obramba” 1969, nr 1 (3)
• Jantol T., Sistem ONO i sigurnost SFRJ, „Politička misao” 1983, Vol. XX, No. 4
• Kocijan L., Doktrina in strategija splošne ljudske obrambe, „Vojstvo” 1999, nr 5
• Korzeniewska-Wiszniewska M., Geneza konfliktu serbsko-albańskiego w latach 1968-1998 na tle wewnętrznej polityki Jugosławii - próba analizy, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2008, t. 43, nr 1
• Prijić S., Pojmovi narodna obrana i općenarodna obrana u ustavnom sistemu SFRJ, „Politička misao” 1988, Vol. XXV, No. 1
• Slapar J., Izkušnje razvoja TO in priprave na osamosvojitev ter vojna za samostojno Slovenijo, „Vojstvo”1999, nr 5
• Zacharias M. J., Chorwacka „wiosna” i serbski „liberalizm”. Konflikty polityczne w Jugosławii na początku lat siedemdziesiątych, „Dzieje Najnowsze” 2000, t. 32, nr 2
• Zorc M., Teritorialna obramba v letih njene dozorelosti, „Vojstvo” 1999, nr 5