O reformowaniu szkolnictwa wyższego w Polsce w latach 1989–2009 i towarzyszącej temu debacie publicznej

• Authors: Agnieszka Dziedziczak-Foltyn

Title variants

EN

On reforming higher education in Poland in the period 1989–2009

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest reformowaniu szkolnictwa wyższego w Polsce w latach 1989–2009 a ściślej mówiąc regulacjom prawnym, które bądź to weszły w życie, bądź jako projekty nowelizacji prawa wskazywały propozycje zmian w funkcjonowaniu szkolnictwa wyższego na przestrzeni ostatnich 20 lat. Zarysowane w ten sposób zostały dzieje reform pozwalających na stopniowe modelowanie systemu szkół wyższych równolegle do zmian gospodarczych, społecznych i politycznych w Polsce, a także na realizację Procesu Bolońskiego i umiejscowienie się w europejskiej przestrzeni edukacyjnej. Celem artykułu jest zilustrowanie procesu reformowania szkolnictwa wyższego także z perspektywy debaty publicznej, która towarzyszyła stanowieniu prawa w tym obszarze. Głosy bezpośrednio zainteresowanych reformami reprezentantów środowiska akademickiego, zazwyczaj krytyczne, dotyczą nie tylko zasadności wielu z proponowanych zmian, ale przede wszystkim dowodzą słabości samej reformy – kolejności podejmowanych w kierunku przygotowania reformy działań, wadliwego przygotowania dokumentów rządowych, sposobu przeprowadzania konsultacji społecznych. W szerszym kontekście wskazuje się na słabość polityki edukacyjnej państwa w odniesieniu do szkolnictwa wyższego

EN

The article critically examines the modernization of the Higher Education (HE) sector from the perspective of reflexive modernization. The source of radical change of HE in Poland was the neoliberal institutional solution, opening HE institutions to privatization, competition and marketization and freeing them from the heteronomic bureaucratic structure legitimized by the conditions of the previous system. To explain the nature of the changes in Higher Education, three analytical categories of reflexive modernization are used as heuristic tools: individualization, risk and reflexivity.

Keywords

PL

szkolnictwo wyższe; reformy; debata publiczna

EN

reflexive modernization; individualization; social risk; Higher Education

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2009
• Volume: 58
• Issue: 3
• Pages: 51-75

Dates

published

2009

Contributors

author

Agnieszka Dziedziczak-Foltyn

• Katedra Socjologii Edukacji Uniwersytet Łódzki

References

• Bendyk E., Akcja habilitacja, „Polityka”, (http://www.polityka.pl/akcja-habilitacja/Lead30,936,253399,18/).
• Bendyk E., Żakowski J., Nauka i nauczka, „Polityka” (http://www.polityka.pl/nauka-i-nauczka/Text01,936,251937,18/).
• Białecki I. [2008], Międzynarodowe badania, debata i polityka edukacyjna, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” nr 1/31.
• Błażejowski J. [2007], Nowelizacja jest potrzebna, „Forum Akademickie” Nr 4/2007 (http://www.forumakad.pl).
• Bukowiec M., Growiec J., Marć Ł. [2008], Strategia Lizbońska Unii Europejskiej i wyzwania konwergencji nowych krajów członkowskich – perspektywa polska, Warszawa: Instytut Badań Strukturalnych (http://ibs.org.pl/site/upload/publikacje/SL_Raport.pdf).
• Drozdowicz Z. [2009], Dyskutujemy o reformie szkolnictwa, „Forum Akademickie”, Nr 6/2009 (http://www.forumakad.pl).
• Eurybase The Information Database on Education Systems in Europe (http://eacea.ec.europa.eu/ressources/eurydice/eurybase/pdf/section/PL_PL_C11_5_3.pdf).
• Góral M., Walczak D. [2005], Debata publiczna nad ustawą „Prawo o szkolnictwie wyższym” – sprawozdanie i próba analizy, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” nr 2/26.
• Jabłecka J. [2007], Planowanie, zarządzanie i regulacja w systemie szkolnictwa wyższego, [w:] M. Dabrowa-Szefler, Jabłecka J. (red.), Szkolnictwo wyższe w Polsce. Raport dla OECD, Warszawa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
• Jabłecka J., Kochanowski J. [2008], Uwagi Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego Uniwersytetu Warszawskiego do założeń reformy nauki i szkolnictwa wyższego, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, Nr 1/31/2008.
• Karpiński A. [2008], Dialog wokół wyzwań przyszłości, „Dialog. Pismo Dialogu Społecznego” nr 4 (www.cpsdialog.pl).
• Kwiek M. [2009], Polskie szkolnictwo wyższe w 2020. Elementy diagnozy i ekonomia polityczna refom, streszczenie wystąpienia na IV Kongresie Obywatelskim, Warszawa 17 października 2009 (www.uczelnie2020.pl/docs/Kwiek_Kongres_Obywatelski.pdf).
• Lizut J. [2008], Debata o debacie, „Dialog. Pismo Dialogu Społecznego” nr 3 (www.cpsdialog.pl).
• Opinia na temat projektów reform w ramach pakietu „Partnerstwo dla wiedzy”, (praca zbiorowa), Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa 9 czerwca 2009 r. (http://www.instytut.info/images/stories/badania/Opinia_4.pdf).
• Opinia Niezależnego Zrzeszenia Studentów dotycząca założeń do nowelizacji ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, NZS, Warszawa 8 lipca 2009 r., s. 2 (http://www.nzs.org.pl/images/opinia_nzs_mnisw_2009.pdf).
• Pachociński R. [2004], Kierunki reform szkolnictwa wyższego na świecie, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych
• Partnerstwo dla wiedzy – Nowy model kariery akademickiej, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2009, (http://www.nauka.gov.pl/mn/_gAllery/46/75/46753/20090212_Model_kariery_2_.pdf).
• Partnerstwo dla wiedzy – Reforma studiów i praw studenckich, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2009 (http://www.nauka.gov.pl/mn/_gAllery/48/75/48750/2.reforma_studiów.pdf).
• Piech K. [2005], Nowa Ustawa o szkolnictwie wyższym a Proces Boloński oraz konkurencyjność i rozwój polskiej gospodarki, [w:] M.Rocki (red.), Nowe prawo – szanse i zagrożenia dla szkolnictwa wyższego, Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych (http://www.fudnacja.edu.pl/pliki/pdf/nowe_prawo.pdf).
• Stanowisko Komitetu Nauk Demograficznych w sprawie „Projektu założeń reformy systemu nauki i reformy systemu szkolnictwa wyższego” z dnia 16.04.2008, (http://www. knd.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=66&Itemid=50).
• Stanowisko Rady Szkolnictwa Wyższego i Nauki Związku Nauczycielstwa Polskiego w sprawie “Projektu założeń reformy szkolnictwa wyższego w Polsce”, Warszawa, 22 czerwca 2008 r. (http:// www.rszwin.znp.edu.pl/uchwaly/stanowisko.html).
• Stanowisko Rady Szkolnictwa Wyższego i Nauki Związku Nauczycielstwa Polskiego w sprawie „Założeń do nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz ustawy o stopniach naukowych i tytule”, (http://www.rswin.znp.edu.pl/uchwaly/stanowisko_05.07.2009.html)
• Surdej A. [2008], Władza informacji – polityki publiczne w świetle nowoczesnych funkcji państwa, „Dialog. Pismo Dialogu Społecznego” nr 4 (www.cpsdialog.pl).
• Szczepański J [1999], Reformy, rewolucje, transformacje, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Thieme J. K. [2009], Szkolnictwo wyższe. Wyzwania XXI wieku. Polska – Europa – USA, Warszawa: Difin SA.
• Turski Ł. [2005], Czy potrzebna nam jest Ustawa o szkolnictwie wyższym, a jeżeli tak, to po co?, [w:] M.Rocki (red.), Nowe prawo – szanse i zagrożenia dla szkolnictwa wyższego, Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych (http://www.fudnacja.edu.pl/pliki/pdf/nowe_prawo.pdf).
• Uwagi do Projektu Założeń Reformy Systemu Nauki (16.04.2008) i Strategii Rozwoju Nauki w Polsce do 2015 Roku (04.2008). Stanowisko Rady Dyrektorów, (http://nszz.pan.pl/upfiles/pdf/Rada%20Dyrektorow%20PAN%20210508.pdf).
• Uwagi Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego w sprawie „Założeń do ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym” (http://www.rgsw.edu.pl/?q=node/815).
• Waltoś S. [2008], Korzenie współczesnego szkolnictwa wyższego – ścieżki tradycji, [w:] S. Waltoś, A. Rozmus (red.), Szkolnictwo wyższe w Polsce. Ustrój – prawo – organizacja, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania.
• Wieczorek J. [2005], Ustawa o szkolnictwie wyższym – czy kolejny bubel legislacyjny jest naprawdę pożądany? (www. jwieczorek.ans.pl/publicystyka.htm).

Identifiers

ISSN

0033-2356