Zegarmistrzowie, automata i kino

• Authors: Marcin Giżycki

Title variants

EN

Watchmakers, Automata and the Cinema

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dzieje kina i zegarmistrzostwa są ze sobą silnie powiązane. Bez krzyża maltańskiego, mechanizmu stosowanego w zegarkach od XVIII w., nie byłoby projektora. Być może dlatego w kinie niemal od początku jego istnienia tak często pojawiały się różne automata (liczba mnoga od „automaton”), czyli automaty antropomorficzne, sztuczni ludzie. Szczyt popularności tych urządzeń przypadł na XVIII i XIX w., kiedy ich budowaniem zajmowali się przede wszystkim zegarmistrzowie. Giżycki omawia rolę, jaką pełnią XVIII- i XIX-wieczne automata w kilku wybranych filmach, takich jak: „Hugo i jego wynalazek” („Hugo”, 2011) Martina Scorsese, „Casanova” („Il Casanova di Federico Fellini”, 1976) Federico Felliniego i „Koneser” („La migliore offerta”, 2013) Giuseppe Tornatore. Wspomniane są też opowiadania Stanisława Lema, Waleriana Borowczyka i Brunona Schulza. W konkluzji autor stwierdza, że idealny automaton jest zawsze tylko bytem nieosiągalnym, ułudą, znikającym punktem, niespełnionym pragnieniem jego twórcy-demiurga.

EN

The history of the cinema and watchmaking are strongly related. Without the Maltese cross, the mechanism used in watches since the 18 th century, there would be no film projectors. Perhaps that is why in the cinema almost from its inception, various automata (plural of “automaton”), that is anthropomorphic machines or artificial people appear. The peak of popularity of these devices was in the 18 th and 19 th centuries, when their construction lay largely in the hands of watchmakers. Giżycki discusses the role played by the 18 th and 19 th century automata in a few selected films, such as „Hugo” (2011) by Martin Scorsese, Fellini’s „Casanova” („Il Casanova di Federico Fellini”, 1976) by Federico Fellini and „The Best Offer” („La migliore offerta”, 2013) by Giuseppe Tornatore. Stories by Stanislaw Lem, Walerian Borowczyk and Bruno Schulz are also mentioned. In conclusion, the author states that the perfect automaton is always just a being that is unattainable, an illusion, a vanishing point, an unfulfilled desire of its creator-demiurge.

Keywords

PL

automaton; Scorsese Martin; Fellini Federico; Tornatore Giuseppe

EN

automaton; Scorsese Martin; Fellini Federico; Tornatore Giuseppe

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2014
• Issue: 87-88
• Pages: 186-292

Contributors

author

Marcin Giżycki

• Rhode Island School of Design, USA

References

• Borowczyk, Walerian. 1993. Anatomia diabła. Tłum. L. Brokowska i J. Lisowski. Warszawa
• Lederman, Marie Jean. 1977. Art, Artifacts, and “Fellini’s Casanova''. „Film Criticism” 1
• Lem, Stanisław. 1983. Maska. W: tenże. Kongres futrologiczny, Maska. Kraków
• Schulz, Bruno. 1957. Sklepy cynamonowe, Sanatorium pod klepsydrą, Kometa. Kraków