Przekłady i recepcja powieści Ernesto Umberta Saby w Polsce

• Authors: Ślarzyńska Małgorzata

Title variants

EN

Translation and Reception of the novel Ernesto by Umberto Saba

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article focuses on the Polish reception of Saba’s novel Ernesto and its Polish translations: Halina Kralowa’s translation of its first two episodes (1987), and Jarosław Mikołajewski’s recent translation of the entire novel (2019). The primary factor taken into consideration is the position of “homosexual literature” in the Polish literary system in the 1980s: it is argued that the publication of Kralowa’s translation can be connected with a more general change in the field of gay-related literature in Poland. This article focuses also on the contemporary Polish reception of the novel and indicates two possible modes of interpretation: the universal one and the gay-related one in which the homosexual content is emphasised. The article raises the problem of the translation of the Triestine dialect, which was neutralised in both Polish translations. The strategy implemented in the translation of dialect in the novel is contrasted with the strategy used in the translation of culturems that tends to be foreignising. In conclusion, it is shown that the recent translation of the entire novel is an important contribution to and completes its Polish reception.

Keywords

EN

Translation; Homosexual Literature; Umberto Saba; Dialect; Trieste

• Publisher: Associazione Italiana Polonisti (AIP)
• Journal: pl.it / rassegna italiana di argomenti polacchi
• Year: 2020
• Issue: 11
• Pages: 66-85

Contributors

author

Ślarzyńska Małgorzata

• Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw

References

• [b.a.] (1987), Autorzy tego numeru od "A” do "Z,” "Literatura na Świecie”, 11: 254-261.
• [b.a.] [b.d.], Umberto Saba – Ernesto, <https://bearbook.pl/index/detail/pid/2754> [ostatni dostęp: 21.03.2020].
• Amenta A. (2004), Obrzęd ciał i sprawa polskości. Kilka uwag o Rudolfie Mariana Pankowskiego, "Ha!art”, V, 1: 97-100.
• Amenta A. (2006), Strategie tożsamościowe i dyskursy homoseksualne w prozie polskiej XX wieku, "Postscriptum”, LII, 2: 46-55.
• Balduino A. (1976), Ernesto e l’ardita sincerità di Umberto Saba, w: tegoż, Messaggi e problemi della letteratura contemporanea, Marsilio, Venezia.
• Berezowski L. (1997), Dialect in Translation, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Breymeyer-Darski O. (2019), Ernesto, "Magazyn Literacki Książki”, 7, tekst dostępny on-line: <https://rynek-ksiazki.pl/recenzje/ernesto/> [ostatni dostęp: 21.03.2020].
• Briguglia C. (2009), Riflessioni intorno alla traduzione del dialetto in letteratura, "in TRAlinea” Special Issue: The Translation of Dialects in Multimedia, <http://www.intralinea.org/specials/article/Riflessioni_intorno_alla_traduzione_del_dialetto_in_letteratura > [ostatni dostęp: 19.02.2020].
• Bukowski P., Heydel M., Jarniewicz J., Łukasiewicz M., Sommer Ł., Szuster M. (2012), Czy ja robię refrakcję? (o antologii Współczesne teorie przekładu) (rozmowa), "Literatura na Świecie”, 3-4: 351-376.
• Burkhardt H. (2008), Kulturemy i ich miejsce w teorii przekładu, "Acta Universitatis Wratislaviensis”, 20: 197-209.
• Cinquegrani A. (2007), Solitudine di Umberto Saba da “Ernesto” al “Canzoniere”, Marsilio, Venezia.
• Cordova S. (2017), ‘Ernesto’ by Umberto Saba, <https://www.lambdaliterary.org/2017/10/ernesto-by-umberto-saba/> [ostatni dostęp: 21.03.2020].
• Daniele A. (1977), Lingua e dialetto nell’“Ernesto” di Saba, "Studi Novecenteschi”, XVI, 6: 95-108.
• Favretti E. (1982), La prosa di Umberto Saba. Dai racconti giovanili a “Ernesto”, Bonacci, Roma.
• Federici F. (2011) (red.), Translating Dialects and Languages of Minorities: Challenges and Solution, Peter Lang, Berne.
• Gargano C. (2002), Ernesto e gli altri: l’omosessualità nella narrativa italiana del Novecento, Editori Riuniti, Roma.
• Gnerre F. (2000), L’eroe negato. Omosessualità e letteratura nel Novecento italiano, Baldini & Castoldi, Milano.
• Grignani M.A. (1995), Introduzione, w: Saba U., Ernesto, oprac. M.A. Grignani, Einaudi, Torino.
• Heydel M. (2013), "Gorliwość tłumacza”. Przekład poetycki w twórczości Czesława Miłosza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Kahn M. (2011), How to Deal with Dialects in Translation, w: Buffagni C., Garzelli B., Zanotti S. (red.), The Translator as Author. Perspectives on Literary Translation, LIT Verlag, Berlin: 103-116.
• Kozak J. (2008), Przekład literacki jako metafora. Między logos a lexis, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kralowa H. (1987), Umberto Saba, czyli poezja bez peryfraz, "Literatura na Świecie”, 11: 118-122.
• Lavagetto M. (1989), La gallina di Saba, Einaudi, Torino.
• Lewicki R. (2000), Obcość w odbiorze przekładu, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Linde B. (1812), Słownik języka polskiego, t. 3: R–T, Drukarnia xx. Pijarów, Warszawa.
• Lipiński K. (2000), Vademecum tłumacza, Idea, Kraków.
• Marazzi M. (1994), L’Ernesto di Saba “su ali di colomba”, "Belfagor”, XLIX, 2: 171-183.
• Mikołajewski J. (2019), Dwa słowa objaśnienia, w: Saba U., Ernesto, przeł. J. Mikołajewski, Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa: 151-153.
• Mikołajewski J. (2019a), [post na portalu facebook z 11 maja 2019 roku], <https://www.facebook.com/mikolajewski.jaroslaw/posts/2078220725640585> [ostatni dostęp: 30.03.2020].
• Mikołajewski J. (2020), Triest niespełniony, w: Wybór redakcji: literackie historie znad Morza Śródziemnego, "Lente” <https://lente-magazyn.com/historie-milosne-znad-morza-srodziemnego/> [ostatni dostęp: 25.03.2020].
• Molina Martinez L. (2006), El otoño del pingüino. Análisis descriptivo de la traducción de los culturemas, Universitat Jaume I, Castellón de la Plana.
• Netz F. (1984), Proza eksperymentalna, "Tak i Nie”, 35: 13.
• Penna S. (1987), Wiersze, przeł. J. Mikołajewski, "Literatura na Świecie”, 11: 161-165.
• Prola D. (2015), L’Ernesto, ovvero il prigione di Umberto Saba, "Acta Neophilologica”, XLVIII, 1-2: 131-142.
• Ritz G. (1999), Jarosław Iwaszkiewicz. Pogranicza nowoczesności, przeł. A. Kopacki, Universitas, Kraków.
• Ritz G. (2002), Nić w labiryncie pożądania. Gender i płeć w literaturze polskiej od romantyzmu do postmodernizmu, przeł. B. Drąg, A. Kopacki, M. Łukasiewicz, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Rodzoch-Malek J. (2012), W jaki sposób mówi się w polszczyźnie o homoseksualizmie i osobach homoseksualnych? Analiza leksyki na podstawie
• danych leksykograficznych i tekstowych, praca doktorska, Wydział Polonistyki, Warszawa.
• Rosa G. (2007), Tre adolescenti nell’Italia del dopoguerra: Agostino, Arturo, Ernesto, w: Papini M.C., Fioretti D., Spignoli T. (red.), Il romanzo di formazione nell‘Ottocento, edizioni ETS, Pisa.
• Saba U. (1995), Ernesto, oprac. M.A. Grignani, Einaudi, Torino.
• Saba U. (2019), Ernesto, przeł. J. Mikołajewski, Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa.
• Saba U., (1987) Ernesto, przeł. H. Kralowa, "Literatura na Świecie”, 11: 65-110.
• Sadkowski W., Ślarzyńska M. (2017), Jak to było? Rozmowa z Wacławem Sadkowskim, redaktorem naczelnym "Literatury na Świecie” w latach 1972–1993, w: Ślarzyńska M., Obraz literatury włoskiej w Polsce lat 70. i 80. XX wieku na łamach "Literatury na Świecie”, Wydział Polonistyki UW, Warszawa: 469-478.
• Santoro A. (2012), "Ernesto” di Umberto Saba: tra autobiografia e formazione, “Sinestesie”, Letteratura e arti, 2: 203-251.
• Shuttleworth M., Cowie M. (1999), Dictionary of Translation Studies, Routledge, Manchester.
• Skibińska E. (1997), Przekład a kultura. Elementy kulturowe we francuskich tłumaczeniach "Pana Tadeusza”, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Slobodník D. (1970), Remarques sur la traduction des dialects, w: Holmes J.S. (red.), The Nature of Translation. Essays on the Theory and Practice of Literary Translation, Mouton, The Hague.
• Sternberg M. (1981), Polylingualism as Reality and Translation as Mimesis, “Poetics Today”, IV, 2: 221-239.
• Ślarzyńska M. (2017), Obraz literatury włoskiej w Polsce lat 70. i 80. XX wieku na łamach "Literatury na Świecie”, Wydział Polonistyki UW, Warszawa 2017.
• Śmieja W. (2010), Literatura, której nie ma. Szkice o polskiej "literaturze homoseksualnej”, Universitas, Kraków.
• Tabakowska E. (1990), Linguistic Polyphony ad a Problem in Translation, w: Bassnett S., Lefevere A. (red.), Translation, History & Culture, Pinter Publishers, London.
• Venuti L. (1995), The Traslator’s Invisibility. A History of Translation, Routledge, London–New York.
• Venuti L. (2009), Przekład, wspólnota, utopia, w: Bukowski P., Heydel M. (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Wasilewska A., Ślarzyńska M. (2017), "Przede wszystkim jakość języka, jakość formy”. Wywiad z Anną Wasilewską, w: Ślarzyńska M., Obraz literatury włoskiej w Polsce lat 70. i 80. XX wieku na łamach "Literatury na Świecie”, Wydział Polonistyki UW, Warszawa: 479-493.
• Więch A. S. (2005), Różowy odcień PRL-u. Zarys badań nad mniejszościami seksualnymi w Polsce Ludowej, w: Slany K., Kowalska B., Śmietana M. (red.), Homoseksualizm – perspektywa interdyscyplinarna, NOMOS, Kraków.
• Zabłocki K. (2014), "Piękna oczywistość” Giorgio Bassaniego – refleksje meandryczne, "Homiki.pl” <http://homiki.pl/index.php/2014/04/piekna-oczywistosc-giorgio-bassaniego-refleksje-meandryczne/> [ostatni dostęp: 30.03.2020].
• Żurawiecki B. (2020), Nie jestem twoim gejem, "dwutygodnik.com”, 3 <https://www.dwutygodnik.com/artykul/8847-nie-jestem-twoim-gejem.html> [ostatni dostęp: 15.04.2020].