Chaos i porządek nowoczesnej architektury

• Authors: Szparkowski Zygmunt

Title variants

EN

Chaos and order of architecture

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Architektura jest uporządkowaniem wchodzących w jej skład zespołu elementów. Była zawsze postrzegana jako emanacja ładu i piękna. Zwykle pojęcie chaosu jest odbierane jako stan całkowitego bezładu, zamieszania, rozprzężenia i zamętu. Natomiast chaos deterministyczny, który jest przedmiotem rozważań tego artykułu, to przypadkowe zachowanie całkowicie rządzone przez prawo. Chaos ma własną niesamowitą geometrię. Jest ona ściśle powiązana z osobliwymi kształtami fraktalnymi, nazywanymi „dziwnymi atraktorami”. Kształtowanie przestrzeni architektonicznej odbywało się dotychczas w oparciu o geometryczne środki wyrazu, pochodzące z geometrii Euklidesa i twierdzenia Pappusa o ruchomym punkcie, linii, płaszczyźnie i bryle. Abstrakcyjne elementy tej geometrii nie mają odpowiednika w naturze. Dlatego porządek architektury jest oparty na idei „jedności w różnorodności”. Dotychczasowe podporządkowywanie natury przez człowieka, wywodzące się z przesłanek m.in. teologicznych, uległo stopniowym zmianom na rzecz pewnej symbiozy człowieka i natury. Uzyskana wiedza stała się podstawą rewolucji informatycznej, która doprowadziła do wynalezienia narzędzi cyfrowych, komputerów zdolnych do wygenerowania dowolnych powierzchni i objętości, dotychczas obserwowanych jedynie w naturze. W nauce i architekturze znalazło to swój wyraz m.in. w nawiązywaniu do chaotycznych form przyrody, jak też w rozwiązaniach technicznych, które zmierzały do wykorzystania osiągnięć nauki w możliwie szerokim zakresie. Nowa, generowana komputerowo architektura jest określana jako cyfrowa, parametryczna, algorytmiczna itp. Komputery stały się podstawowym narzędziem architektonicznych biur projektowych. Powstały możliwości kreacji dowolnych przestrzeni i ich wizualizacja, która przy zasobach ambitnych i bogatych inwestorów pozwoliła na realizacje wyobraźni architektów. Geometryczne cechy kształtów natury, a także sztucznych obiektów, były początkowo trudne do zdefiniowania matematycznego. Umożliwiła to w końcu nowa matematyka i grafika komputerowa na podstawie geometrii fraktalnej. Należy zauważyć, że geometria fraktalna posiada czytelny porządek strukturalny, co zbliża ją ku porządkowi tradycyjnej architektury. Wyobraźnia uzyskiwana dzięki komputerom jest w ścisłej relacji ze światem, w którym informacja i złożoność są spotykane na każdym kroku. Działania iteracyjne mogą wykraczać poza tzw. dziwny atraktor. Powstaje zjawisko bifurkacji. Teoria bifurkacji, czyli rozwidlenie, ma sens zarówno w języku potocznym, jak i w matematyce. Pojawia się ciekawa struktura drzewiasta, wykorzystywana w kształtowaniu architektury. Odmianą chaosu jest zjawisko turbulencji. Należy odnotować próby klasyfikacji jako poszukiwania porządku nowej architektury. Jest ona oparta na uzasadnionej obserwacji, że fraktale i chaos są „wzorcami natury”. Nowe pojęcie chaosu pozwoliło na kształtowanie oryginalnych form architektonicznych, których porządek gwarantuje współczesna matematyka i fizyka. Strona wizualna takiej architektury często nie pokrywa się z estetycznymi i emocjonalnymi potrzebami człowieka. Nowy porządek jest nieraz pozbawiony odniesień do skali, harmonii i piękna tradycyjnej architektury.

EN

Fractal geometry and the mathematics of chaos, relatively recently recognized and applied, made it possible to thoroughly recreate the visual side of nature in architecture as well as in other visual arts. They had a revolutionary influence on shaping any given form, which had been unattainable when applying traditional geometries. Architecture is the art of analogy subjectively processing different sensation observed in nature. It has been proved that new architectural inspirations might derive ideas from two aspects: one- there have emerged possibilities to generate all kinds of space, surfaces and solids; the other – new inspirations have been about transforming in architecture of new discoveries, ideas and imaginations of mathematicians, physicists, geneticists, cosmologists etc. As a result, difficulties have arisen, which have not been satisfactorily overcome, even with modern advancements in digital architecture. One of the main limitations are human habits and psychological conditioning. A human being is not willing to adjust to new shapes, which they consider incomprehensible, unfriendly or simply unacceptable. Nevertheless, digital architecture brings new values, consciously not taken in consideration by traditional architecture. They are universally called” patterns of nature”, which may constitute a positive aspect of digitalization.

Keywords

PL

architektura; chaos; fraktale; turbulencje; przestrzeń; powierzchnia; bryła; inspiracje

EN

architecture; chaos; turbulence; fractals; space; surface; solids; inspirations

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2016
• Issue: 19
• Pages: 71-95

Dates

published

2016-09

Contributors

author

Szparkowski Zygmunt

• Wydział Architektury Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie

References

• Bing 1, https://www.bing.com/search?q=f.o+ghery+architecture&form=EDGHPC&qs=PF&cvid=58c9535c5cd44f419c571d6c64938c8d&pq=f.o%20ghery%20architecture
• Bing 2, https://www.bing.com/images/search?q=melbourne+federation+square+architecture&qpvt=melbourne+federation+square+architecture&qpvt=melbourne+federation+square+architecture&qpvt=melbourne+federation+square+architecture&FORM=IGRE
• Bing 3, https://www.bing.com/images/search?q=Instalacja+arch.+Benjamin+Ball+Gaston+Nogues+&view=detailv2&&id=140BDE1E2C81FFF9A68041F18C98A53108D2E0F7&selectedIndex=5&ccid=pbdybjWo&simid=608046466872511525&thid=OIP.Ma5b7726e35a8d77eb443fa4bcf7959e6o0&ajaxhist=0
• Coveney Peter, Highfield Roger, 1997, Granice złożoności – poszukiwanie porządku w chaotycznym świecie, Warszawa, Prószyński i S-ka.
• Edgeoftheplank, http://www.edgeoftheplank.com/2010/12/guggenheim-museum-bilbao-by-frank-gehry.html
• Finsterwalder Rudolf, 2011, Form follows Nature, Springer Wien New York.
• Gleick James, 1996, Chaos –Narodziny nowej nauki. Poznań, Zysk S-ka.
• Heller Michał, Życiński Józef, 1996, Dylematy ewolucji, Tarnów, Wyd. Diecezji Tarnowskiej, Biblos.
• Hubble, hubble%e2%80%99a+%5b+wikipedia+internet%5d&qpvt=zdj%c4%99cie+galaktyki+wykonane+teleskopem+hubble%e2%80%99a+%5b+wikipedia+internet%5d&qpvt=zdj%c4%99cie+galaktyki+wykonane+teleskopem+hubble%e2%80%99a+%5b+wikipedia+internet%5d&FORM=IGRE
• Jodidio Philip,1998, Nowe Formy Architektura lat dziewięćdziesiątych XX wieku.
• Mandelbrot Benoit, 1982, The fraktal geometry of nature, San Francisco.
• Munari Bruno, 1980 Diseno y comunicacion visual, wyd. Gustavo Gili, S.A.
• Picon Antoine, 2010, Digital Culture in Architecture, Birkhauser Basel.
• Słownik, Słownik Języka Polskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy Warszawa.
• Spuybroek Lars, 2004, NOX machining architecture, Thames & Hudson.
• Stewart Ian, 1996a, Czy Bóg gra w kości – Nowa matematyka chaosu, Warszawa, Wyd. Naukowe PWN.
• Stewart Ian, 1996b, Liczby natury, Warszawa, Wyd. CIS.
• Szparkowski Zygmunt, 2012, Podstawy inspiracji architektury – Ruchomy punkt, linia, spiral, Warszawa, Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania.
• Szparkowski Zygmunt, 2014, Nowe inspiracje architektury; Fraktale i chaos, Warszawa, Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania
• Verb Conditioning, 2005, The Designs of New Atmospheres, Effects and Experiencies (Architecture Boogazine) Albert Ferré (Author), Irene Hwang (Author), Michael Kubo (Author), Tomoko Sakamoto (Author), Ramon Prat (Author), Anna Tetas (Author).
• Żórawski Juliusz, 1978, O budowie formy architektonicznej, Warszawa, Wyd. Arkady.

Identifiers

DOI

10.21858/msr.19.04