Dlaczego ludzie postępują niezgodnie z obowiązującymi normami moralnymi? Konfrontacja perspektywy etycznej z badaniami psychologicznymi

• Authors: Ciążela Ariadna

Title variants

EN

Why do people behave in a way that does not comply with current moral norms? A Confrontation of ethical perspectives with psychological research

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje źródła i motywy ludzkiego zachowania mającego wymiar moralny. Zaczynając od perspektywy etycznej przedstawia wybrane badania z zakresu psychologii społecznej nad nieetycznym zachowaniem i jego możliwymi przyczynami, m.in. eksperyment Stanley’a Milgrama, inspirowany doświadczeniem nazizmu i Holokaustu. Wskazuje, że zachowania określane jako etycznie naganne nie zawsze muszą wynikać z nagannych etycznie pobudek.

EN

This article discusses the sources and motivations of human behavior in the moral dimension. Starting with the ethical perspective, selected research in the field of social psychology on unethical behavior and its possible causes including Stanley Milgram’s experiment, which was inspired by the experience of Nazism and the Holocaust, is presented. This article points out that behavior defined as ethically reprehensible does not always have to be the result of ethically reprehensible motives.

Keywords

PL

psychologia społeczna; etyka; posłuszeństwo wobec autorytetów; rozproszenie; odpowiedzialności; „banalność zła”

EN

social psychology; ethics; obedience to authorities dispersion of responsibility; “banality of evil”

• Publisher: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
• Journal: Studies in Global Ethics and Global Education
• Year: 2017
• Issue: 8
• Pages: 80-93

Dates

published

2018-04-30

Contributors

author

Ciążela Ariadna

• Wydział Nauk Pedagogicznych, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, ul. Szczęśliwicka 40, 02-353 Warszawa

References

• Arendt, H. (1998). Eichmann w Jerozolimie – rzecz o banalności zła, tłum. A. Szostkiewicz. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Bauman, Z. (2012). Etyka ponowoczesna, tłum. J. Bauman, J. Tokarska-Bakir. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Brandt, R.B. (1996). Etyka. Zagadnienia etyki normatywnej i metaetyki, tłum. B. Stanosz. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
• Darley, J.M.,Batson, C.D. (1973). „From Jerusalem to Jericho”: A study of Situational and Dispositional Variables in Helping Behavior". JPSP, 27, 100–108.
• Darley, J.M., Latane, B. (1968). Bystander intervention in emergencies: Diffusion of responsibility. Journal of Personality and Social Psychology, 8 (4, Pt.1), 377–383.
• Doliński, D., Grzyb T. (2017). Posłuszni do bólu. O uległości wobec autorytetu w 50 lat po eksperymencie Milgrama. Sopot: Smak Słowa.
• Heidt, J. (2014). Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka? tłum. A. Nowak-Młynikowska. Sopot: Smak Słowa.
• Hołówka, J. (1996). Wstęp. W: R.B. Brandt, Etyka. Zagadnienia etyki normatywnej i metaetyki, tłum. B. Stanosz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hołowka, J., (2001). Etyka w działaniu. Warszawa: Pruszyński i S-ka.
• Jedynak, S., (1994). Mały słownik etyczny, S. Jedynak (red.). Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
• Jonas, H. (2003). Idea Boga po Auschwitz. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Jonas, H. (1996). Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej. Kraków: Wydawnictwo Platan.
• Latane, B., Darley, J.M. (1968). Group Inhibition of Bystander Intervention in Emergencies. Journal of Personality & Social Psychology, 10(3), 215–221.
• Milgram, S. (2008). Posłuszeństwo wobec autorytetu, tłum. M. Hołda. Kraków: WAM.
• Nowicka E. (2007). Świat człowieka – świat kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ossowska, M. (1949). Motywy postępowania. Z zagadnień psychologii moralności. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Picht, G. (1980, 1981). Hier und Jetzt. Philosophieren nach Aschwitz und Hiroshima, T. I i II. Stuttgart: Verlag Klett – Cotta.
• Picht, G., (1981). Odwaga utopii, tłum. K. Maurin, K. Michalski, K. Wolicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Piotrowski, P. (2010). Idea rozwoju moralnego w badaniach teorii wychowania. Olsztyn: Centrum Badań Europy Wschodniej.
• Singer, P. (2006). Jeden świat. Etyka globalizacji, tłum. C. Cieśliński. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Tomasello, M. (2015). Historia naturalna ludzkiego myślenia, tłum. B. Kucharzyk, R. Ociepa. Kraków: Copernicus Center Press Sp. z o. o.
• Tomasello, M. (2016). Dlaczego współpracujemy, tłum. Ł. Kwiatek. Kraków: Copernicus Center Press Sp. z o. o.
• Waal de, F. (2013). Małpy i filozofowie. Skąd pochodzi moralność?, tłum. B. Brożek, M. Furman. Kraków: Copernicus Center Press Sp. z o. o.
• Waal de, F. (2015). Bonobo i ateista. W poszukiwaniu humanizmu u naczelnych, tłum. K. Kornas. Kraków: Copernicus Center Press Sp. z o. o.
• Zimbardo, P. (2008). Efekt Lucyfera, tłum. A. Cybulko, J. Kowalczewska, J. Radzicki, M. Zieliński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Żylicz, P.O. (2010). Psychologia moralności. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo SWPS „Academica”.

Notes

DOI: 10.5604/01.3001.0012.0390 URL: https://sgege.aps.edu.pl/resources/html/article/details?id=173130