Etos i obyczaj środowiskowy w świetle dokumentacji XIX-wiecznych stowarzyszeń kobiecych

• Authors: Anna Wojciechowska

Title variants

EN

Ethos and environmental custom in the light of the documentation of the 19th century women’s associations

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem analiz są dokumenty (protokoły, sprawozdania, statuty) oświatowych stowarzyszeń kobiecych, które powstały pod koniec XIX w. na terenie zaboru austriackiego i pruskiego. Zachowania językowe utrwalone w tekstach odzwierciedlają przestrzeganie wartości fundamentalnych, etosowych, związanych z narodową tradycją funkcjonowania wartości w polskim społeczeństwie (patriotyzm, wolność, religia) oraz wartości wynikających z filozofii epoki (praca dla dobra ogółu). Ujawniają także funkcjonowanie obyczajów środowiskowych, form zachowania przyjętych i aprobowanych w obrębie małych wspólnot komunikatywnych (np. solidarność kobieca, solidarność zawodowa). Pierwsze z nich są przede wszystkim świadectwem przynależności do wspólnoty, drugie – istotnym sposobem jej budowania

EN

The subject of a study is the documents (protocols, reports, statutes) of women’s educational associations, which were established in the late 19th century in Prussian and Austrian Partitions. Linguistic behavior preserved in the texts reflect adherence to fundamental and ethos values related to the functioning of the national tradition of values in the Polish society (patriotism, freedom, religion) and the values resulting from the philosophy of the era (work for the public good). They also reveal the functioning of environmental customs, forms of behavior accepted and approved within small communication communities (eg. feminine solidarity, professional solidarity). The first of these is primarily a testimony of belonging to a community, the second – an important way to build it.

Keywords

PL

etos; obyczaj środowiskowy; zachowanie językowe; stowarzyszenie kobiece

EN

ethos; environmental custom; linguistic behavior; women’s association

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2014
• Volume: LX (60)
• Pages: 283-293

Dates

published

2014

Contributors

author

Anna Wojciechowska

• Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Humanistyczny, Instytut Filologii Polskiej

References

• Banach Wiesław, 2011, Etos Wielkopolan. Reaktywacja?, „Człowiek i Społe¬czeństwo”, t. XXXII, s. 13–17.
• Borawski Stanisław, 2000, Wprowadzenie do historii języka polskiego. Zagad¬nienia historiozoficzne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Borawski Stanisław, 2005, Podstawy idei poznawczej studiów nad dziejami używania języka. Esej o diachronii, [w:] idem, red., Rozprawy o historii języka polskiego, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, s. 13–61.
• Furdal Antoni, 2002, Symbolika narodowa w języku polskim, [w:] W. Gruszczyński, red., Język narzędziem myślenia i działania, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa, s. 113–118.
• Ossowska Maria, 2000, Ethos rycerski i jego odmiany, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Puzynina Jadwiga, 1992, Język wartości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Sikorska-Kulesza Jolanta, 2008, Trójzaborowe zjazdy kobiet na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku, [w:] A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, red., Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), Wydawnictwo Neriton, Warszawa, s. 81–95.
• Swadźba Urszula, 2001, Śląski etos pracy. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Szawiel Tadeusz, 1982, Struktura społeczna i postawy a grupy ethosowe (o możliwościach ewolucji społecznej), „Studia Socjologiczne”, nr 1–2, s. 279–297.
• Szawiel Tadeusz, 1998, Etos, [w:] W. Kwaśniewicz i in., red., Encyklopedia socjologii, t. 1., Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 202–203.
• Tomiczek Eugeniusz, 1983, System adresatywny współczesnego języka polskiego i niemieckiego. Socjolingwistyczne studium konfrontatywne, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Wojciechowska Anna, 2013, Z badań nad językiem dokumentacji polskich stowarzyszeń kobiecych z końca XIX w. Sposoby nominacji i wyrażania płci, [w:] J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, red., Cum reverentia, gratia, amicitia… Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, t. 3, Wydawnictwo Rys, Poznań, s. 435–444.
• Żarnowska Anna, Szwarc Andrzej, 2008, Ruch emancypacyjny i stowarzyszenia kobiece na ziemiach polskich przed odzyskaniem niepodległości – dylematy i ograniczenia. Wprowadzenie, [w:] A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A.Szwarc, red., Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorga¬nizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), Wydawnictwo Neriton, Warszawa, s. 13–28.

Identifiers

ISSN

0076-0390