Początki resortu sprawiedliwości PKWN. W 70 rocznicę

• Authors: Lityński Adam , Ćwikowska Małgorzata

Title variants

EN

The origin of the PKWN’s justice system. 70th anniversary

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W 1944 roku Armia Czerwona Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich wkroczyła na ziemie polskie. Wówczas (lipiec 1944) w Moskwie, na Kremlu, pod dyktando Stalina [na rozkaz Stalina] grupa „polskich” komunistów powołała Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN). PKWN faktycznie uzurpował sobie rolę rządu polskiego. Legalny rząd polski znajdował się przez całą wojnę na uchodźstwie [na obczyźnie] w Londynie. PKWN między innymi organizował sądy. Komunistom w Polsce po II wojnie światowej zależało, by dokonane przez nich zmiany nie nosiły zewnętrznych cech rewolucji. Dla kamuflażu zdobycie przez nich władzy miało mieć pozory legalizmu. Dlatego też formalnie zachowali większość aktów prawnych z okresu przedwojennego. Cechą charakterystyczną zmian w prawie w najwcześniejszym okresie Polski Ludowej było to, że ukierunkowane one były na represjonowanie opozycji politycznej rzeczywistej lub wyimaginowanej, ewentualnie ukierunkowane były na dokonanie odwetu na żołnierzach podziemnej Armii Krajowej, na działaczach Polskiego Państwa Podziemnego z II wojny światowej, także na funkcjonariuszach państwowych okresu przedwojennego. Podstawowe akty prawa w tym zakresie wydawane były od 1944.

EN

In 1944, Red Army of the Soviet Union entered the Polish territory. At that time (July 1944) in Moscow, on Stalin’s order, a group of “Polish” communists established Polish Committee of National Liberation or PKWN. PKWN pretended to have a role of the Polish government. Legal Polish government was in exile in London during the whole Second World War. PKWN established, among others, the courts. After the Second World War it was important for the „Polish” Communists that the changes which they had introduced were not perceived as revolutionary. For camouflage the process of their entering into power was supposed to appear legal. That was they formally retained most of the pre-war legal acts. It was characteristic of the changes made in the law in the early years of the People’s Republic that their purpose was to persecute the political opposition, be it real or imaginary, and to take revenge on the soldiers of the Polish Home Army - a military resistance organisation, on the activists of the Second World War Polish Underground Sate and also on the state officials of pre-war Poland. The basics acts which substantively shaped the law in this respect were issued from 1944.

Keywords

PL

komunizm; sądy

EN

communism; courts

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Roczniki Administracji i Prawa
• Year: 2014
• Volume: 14/1
• Pages: 85-99

Contributors

author

Lityński Adam

• Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu

author

Ćwikowska Małgorzata

References

• Andres R., Sprawa Berlinga. Sprawa karna przeciwko byłemu ppłk. Zygmuntowi Berlingowi i towarzyszom, „Karta” 2002, nr 35.
• Archiwum Ruchu Robotniczego, tom VII, red. F. Tych i in., Warszawa 1982.
• Barcikowski W., W kręgu prawa i polityki. Wspomnienia z lat 1919-1956. Zebrał i opracował Władysław Barcikowski, Katowice 1988.
• Bereza A., Sąd Najwyższy w latach 1945-1962. Organizacja i działalność, Warszawa 2012.
• Bereza A., Sąd Najwyższy w Polsce Ludowej, [w Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej. Historia i współczesność. Księga jubileuszowa 90-lecia Sądu Najwyższego 1917-2007, red. A. Korobowicz, Toruń 2007.
• Berling Z. , Wspomnienia, tom 2: Przeciw 17 Republice, Warszawa 1991.
• Chajn L., Kiedy Lublin był Warszawą, Warszawa 1964.
• Działocha K., Trzciński J., Zagadnienie obowiązywania konstytucji marcowej w Polsce Ludowej. 1944-1952, Wrocław 1977.
• Encyklopedia białych plam, tomy 2, 3, 18, Radom 2000, 2006.
• Fijałkowska B., Borejsza i Różański. Przyczynek do dziejów stalinizmu w Polsce, Olsztyn 1995.
• Gomułka W., Pamiętniki, tom 2, red. A. Werblan, Warszawa 1994.
• Grzelak C., Stańczyk H., Zwoliński S., Bez możliwości wyboru. Wojsko Polskie na froncie wschodnim 1943-1945, Warszawa 1993.
• Jaczyński S., Zygmunt Berling. Między sławą a potępieniem, Warszawa 1993.
• Jakubowski G., Sądownictwo powszechne w Polsce w latach 1944-1950, Warszawa 2002.
• Kersten K., Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego 22 VII 1944-31 XII 1944, Lublin 1965.
• Kersten K., Rok pierwszy, Warszawa 1993.
• Kochański A., Polska 1944-1991. Informator historyczny, tom 1, Warszawa 1996.
• Krasucki E., Międzynarodowy komunista. Jerzy Borejsza – biografia polityczna, Warszawa 2009.
• Kulesza W., Crimen laesae iustitiae. Odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnie sądowe według prawa norymberskiego, niemieckiego, austriackiego i polskiego, Łódź 2013.
• Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999.
• Lityński A., Historia prawa Polski Ludowej, wyd. 5, Warszawa 2013.
• Lityński A., Prawo Rosji i ZSRR 1917-1991, czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs, wyd. 2, Warszawa 2012.
• Łopianowski N., Rozmowy z NKWD 1940-1941. Oprac. i wstęp A.K. Kunert, Warszawa 1990.
• Majer P., „Dwa komitety” – Polska w planach Józefa Stalina, [w:] Na szachownicy dziejów i międzynarodowej polityki. Księga dedykowana Profesorowi Zbigniewowi Brzezińskiemu, red. J. Faryś, H. Kocój, M. Szczerbiński, Gorzów Wielkopolski 2006.
• Materniak-Pawłowska M., Ustrój sądownictwa powszechnego w II Rzeczypospolitej, Poznań 2003.
• Mikołajczyk S., Polska zgwałcona, Warszawa 2005.
• Modzelewski K., Badacz i pułapka pamięci, „Gazeta Wyborcza” 5-6 marca 2011.
• Mohyluk M., Prawo o ustroju sądów powszechnych w pracach Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej, Białystok 2004.
• Mołdawa T., Ludzie władzy 1944-1991. Władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991, Warszawa 1991.
• Nalepa E.J., Oficerowie Armii Radzieckiej w Wojsku Polskim 1943-1968, Warszawa 1995.
• Poksiński J., „My sędziowie nie od Boga”. Z dziejów sądownictwa wojskowego PRL 1944-1956. Materiały i dokumenty, Warszawa 1996.
• Poksiński J., Sprawa karna Michała Żymierskiego, cz. 1-3. „Palestra” 2000, z. 4, 5-6.
• Romanowska E., Karzące ramię sprawiedliwości ludowej. Prokuratury wojskowe w Polsce w latach 1944-1955, Warszawa 2012.
• Rzeczpospolita Polska czasu wojny. Dziennik Ustaw RP i Monitor Polski 1939-1945. Słowo wstępne R. Kaczorowski i L. Wałęsa. Przedmowa A. Strzembosz, red. A.K. Kunert, Warszawa 1995.
• Rzepliński A., Sądownictwo w PRL, Londyn 1990.
• Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku, red. W. Roszkowski i J. Kofman, Warszawa 2004.
• Sobór-Świderska A., Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa 2009.
• Stalin J., Dzieła, t. 5, Warszawa 1950.
• Stawarska-Rippel A., Prawo sądowe Polski Ludowej 1944-1950 a prawo Drugiej Rzeczypospolitej, Katowice 2006.
• Szwagrzyk K., Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944-1956, Kraków – Wrocław 2005.
• Torańska T., Oni, Warszawa 1990.
• Torańska T., Najważniejsza Borejsza, recenzja w „Gazecie Wyborczej” 30 X – 1 XI 2010.
• Werblan A., Stalinizm w Polsce, wyd. 2, Warszawa 2009.
• Wojsko Polskie na froncie wschodnim 1943-1945. Wybór materiałów źródłowych. Wybór i opracowanie C. Grzelak, H. Stańczyk, S. Zwoliński, Warszawa 1994.
• Zaborski M., Ustrój sądów wojskowych w Polsce w latach 1944-1955, Lublin 2005.