Signs of Urban Identity in Medieval and Early Modern Times: Cracow – Kazimierz – Kleparz (the 13th–18th Centuries)

• Authors: Starzyński Marcin

Title variants

PL

Znaki tożsamości miejskiej w średniowieczu i czasach nowożytnych. Kraków – Kazimierz – Kleparz (XIII–XVIII wiek)

DE

Zeichen städtischer Identität im Mittelalter und früher Neuzeit. Krakau – Kazimierz – Kleparz (13.–18. Jahrhundert)

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article presents the issue of urban identity signs based on the example of Cracow’s tricity (Cracow – Kazimierz – Kleparz) and their transformations in the 13th–18th centuries. Analysing preserved heraldic and sigillographic monuments, the author adapted a questionnaire developed by Brigitte Miriam Bedos-Rezak in the Polish research, on the basis of which he distinguished three threads present in the self-presentation of those cities: 1. the ideal city (or self-government and independence of the commune); 2. religious (holy guardians); 3. historical, composed in conjunction with the content of captions of the seals with symbolic ‘portraits’ of municipalities. Originally, in Cracow, at the beginning of the 13th century, both the image of the autonomous commune (the gatehouse, the tower house of the Vogt), along with the statues of saint guardians (St. Wenceslaus and St. Stanislaus) and historical reminiscences (the founder’s coat of arms) were used. With time, these references were limited to the signum of the commune in the form of a gate and the state’s coat of arms accompanying it as a reference to the city’s having been the capital of the state. In Kazimierz, however, only the historical thread of the king-founder was exposed (the emblems of the ruler: the K monogram and the crowned royal head), although it is not entirely certain whether in the late modern period it was understood exactly in this way in the city. On the other hand, in Kleparz only a religious thread was represented – the saint patron (St. Florian) who stood guard over the city. Each of these signs, or sets of signs, grew out of their own local tradition; that is why, it is difficult to treat them as a homogeneous group.

DE

Der vorstehende Artikel präsentiert das Phänomen der städtischen Identitätszeichen am Beispiel der Krakauer Dreistadt (Krakau – Kazimierz – Kleparz) sowie deren Veränderungen im 13. bis 18. Jahrhundert. Bei der Analyse der erhaltenen heraldischen und sphragistischen Relikte verwendet der Autor in seinen polnischen Forschungen einen Fragebogen, der von Brigitte Miriam Bedos-Rezak entwickelt wurde, und unterscheidet drei Motive, die sich in der Selbstpräsentation der im Titel genannten Zentren finden: 1. das der idealen Stadt (oder die Selbstverwaltung und Unabhängigkeit der Gemeinde), 2. das des Religiösen (der Schutzpatrone), 3. das historische, die sich in der Verbindung mit dem Inhalt der Siegellegenden zu symbolischen „Porträts“ von Gemeinden zusammenfügen. In Krakau bediente man sich zunächst (im 13. Jahrhundert) sowohl eines Bilds der autonomen Gemeinde (Torgebäude, Vogtshaus mit Turm) als auch der Figuren von Schutzheiligen (hl. Wenzel und hl. Stanislaus) und historischer Erinnerungen (Wappen des Stadtgründers). Im Lauf der Zeit wurden diese Bezüge begrenzt auf das signum der Gemeinde in Gestalt eines Tors und auf das dieses begleitende Staatswappen als Hinweis auf den Hauptstadtcharakter der Stadt. In Kazimierz hingegen wurde ausschließlich das historische Motiv des Gründungskönigs herausgestellt (Zeichen des Herrschers: das Monogramm K und ein gekröntes Königshaupt), obwohl nicht völlig sicher ist, ob dieser in der späteren frühen Neuzeit in der Stadt selbst genau so verstanden wurde. In Kleparz hingegen war nur das religiöse Motiv vertreten, der heilige Patron (Florian), der über die Stadt wachte. Jedes dieser Zeichen oder Zeichengruppen erwuchs aus einer eigenen örtlichen Tradition, so dass man sie kaum als eine einheitliche Gruppe behandeln kann.

Keywords

EN

Cracow’s tricity; sigillography; city heraldry; urban identity

DE

Krakauer Dreistadt; städtische Sphragistik; städtische Heraldik; städtische Identität

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2018
• Volume: 83
• Issue: 4
• Pages: 9-24

Dates

published

2018-12-01

Contributors

author

Starzyński Marcin

• Jagiellonian University in Kraków

References

• Bedos-Rezak, Brigitte Miriam. “Du modèle à l’image. Les signes de l’identité urbaine au Moyen Âge.” In Le verbe, l’image et les représentations de la société urbaine auMoyen Âge. Actes du colloque international tenu à Marche-en-Famenne du 24 au 27 octobre 2001, edited by Marc Boone, Élodie Lecuppre-Desjardin and JeanPierre Sosson, 189–205. Antwerpen, Apeldoom: Garant, 2002.
• Bedos-Rezak, Brigitte Miriam. “Ego, ordo, communitas. Seals and the Medieval Semiotics of Personality (1200–1350).” In Die Bildlichkeit korporativer Siegel im Mittelalter. Kunstgeschichte und Geschichte im Gespräch, edited by Markus Spät, 47–54. Köln, Weimar, Wien: Böhlau, 2009.
• Bedos-Rezak, Brigitte Miraim. “Images of Identity and the Identity of Images.” In The Mind’s Eye. Art and Theological Argument in the Medieval West, edited by Jeffrey F. Hamburger and Anne-Marie Bouché, 46–64. Princeton: University Press, 2006.
• Bedos-Rezak, Brigitte Miriam. When Ego Was Imago. Signs of Identity in the Middle Ages. Leiden, Boston: Brill, 2011.
• Beiersdorf, Zbigniew. “Kleparz.” In Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, edited by Jerzy Wyrozumski, 429–451. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2007.
• Bukowski, Waldemar and Zdzisław Noga. “Ustrój miasta Krakowa w XIII–XVIII wieku.” In Kraków. Europejskie miasto prawa magdeburskiego 1257–1795. Katalog wystawy, 49–68. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 2007.
• Chmiel, Adam. “Pieczęcie m[iast] Krakowa, Kazimierza, Kleparza i jurydyk krakowskich do końca XVIII wieku.” Rocznik Krakowski 11 (1909): 77–176.
• Diederich, Toni. “Zum Quellenwert und Bedeutungsgehalt mittelalterlicher Städtsiegel.” Archiv für Diplomatik, Schriftgeschichte, Siegel- und Wappenkunde 23 (1977): 269–285.
• Friedberg, Marian, ed. Inwentarz archiwum miasta Kazimierza pod Krakowem 1335–1802. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966.
• Johanek, Peter. “Die Mauer und die Heiligen. Stadtvorstellungen im Mittelalter.” In Das Bild der Stadt in der Neuzeit, 1400–1800, edited by Wolfgang Behringer and Bernd Roeck, 26–38. München: C. H. Beck, 1999.
• Kołpak, Piotr. “Rola patronów Królestwa Polskiego w geografii sakralnej późnośredniowiecznego Krakowa.” Średniowiecze Polskie i Powszechne 6 (2014): 158–190.
• Krasnowolski, Bogusław. “Bożnice i cmentarze kazimierskiego Miasta Żydowskiego.” In Cracovia Iudaeorum 3D. Katalog wystawy, 104–121. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 2013.
• Mitkowski, Józef. “Księga zmarłych bractwa kościoła Panny Marii w Krakowie (wiek XIV–XVIII).” Studia Historyczne 11 (1968): 77–81.
• Piech, Zenon. “Herb miasta Kazimierza pod Krakowem.” In Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, edited by Zenon Piech, 813–861. Kraków: Societas Vistulana, 2008.
• Piech, Zenon. Ikonografia pieczęci Piastów. Kraków: Universitas, 1993.
• Piech, Zenon. “Skąd się wziął i co oznacza Orzeł w herbie Krakowa? Ze studiów nad genezą, etapami rozwoju i treściami ideowymi herbu miasta.” In Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej. Prace ofiarowane Januszowi Bieniakowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin i czterdziestopięciolecie pracy naukowej, 369–388. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1997.
• Piech, Zenon. “Święty Stanisław szafarzem korony Królestwa Polskiego. Ze studiów nad średniowieczną sfragistyką miasta Krakowa.” Rocznik Krakowski 57 (1991): 5–17.
• Piech, Zenon. “Symbole władcy i państwa w monarchii Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego.” In Imagines potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X–XV w. (z przykładem czeskim i ruskim), edited by Jacek Banszkiewicz, 117–150. Warszawa: Instytut Historii PAN, 1994.
• Piekosiński, Franciszek, ed. Prawa, przywileje i statuta miasta Krakowa, vol. 1/1–2/1. Kraków: Akademia Umiejętności, 1885–1890.
• Schmidt, Michał and Marcin Starzyński. “Nowe miasto tkackie? Szkic do dziejów społeczno-gospodarczych podkrakowskiego Kazimierza.” Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 63/1 (2015): 15–27.
• Semkowicz, Władysław. “Spiska sztuka odlewnicza i jej związki z Krakowem.” Rocznik Krakowski 25 (1934): 129–149.
• Seroka, Henryk. Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku. Warszawa: DiG, 2002.
• Späth, Markus, ed. Die Bildlichkeit korporativer Siegel im Mittelalter. Kunstgeschichte und Geschichte im Gespräch. Köln, Weimar, Wien: Böhlau, 2009.
• Starzyński, Marcin. “Collegium desertum – niedokończona fundacja uniwersytecka Kazimierza Wielkiego.” Roczniki Historyczne 82 (2016): 109–139.
• Starzyński, Marcin. Średniowieczny Kazimierz, jego ustrój i kancelaria. Kraków: Societas Vistulana, 2015.
• Starzyński, Marcin. “Uwagi w sprawie genezy najstarszej pieczęci Krakowa z XIII wieku (na marginesie ostatnich badań).” Studia Źródłoznawcze 50 (2012): 25–40.
• Świątek, Henryk. “Victricis aquilae signum w rzeźbie XIV–XV wieku budowli Wawelu i Krakowa.” Krzysztofory 14 (1987): 38–49.
• Sztabiński, Grzegorz. “Pojęcie znaku w sztuce nowoczesnej.” Studia Philospohiae Christianae 8 (1972): 113–131.
• Wallis, Mieczysław. “O pewnych trudnościach związanych z pojęciem znaku.” In Księga pamiątkowa ku czci profesora Tadeusza Kotarbińskiego w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, edited by Tadeusz Czeżowski, 213–222. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
• Wolf, Ruth. “Descriptio civitatis. Siegel-Bilder und Siegel-Beschreibungen italienischer Städte des Mittelalters.” In Repräsentation der mittelalterlichen Stadt, edited by Jörg Obesrste, 129–144. Regensburg: Schell und Steiner, 2008.
• Wyrozumski, Jerzy. “Eine Lokation oder mehrere Lokationen Krakaus nach deutschem Recht?” In Rechtsstadtgründungen im mittelalterlichen Polen, edited by Eduard Mühle, 245–274. Köln, Weimar, Wien: Böhlau, 2011.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2018.52