Społeczne uwarunkowania odbioru sztuki. Pomiędzy dyspozycją estetyczną a pluralizmem nastawień

• Authors: Michał Cebula

Title variants

EN

Social Conditioning of Art Reception. Between Aesthetic Disposition and Pluralism of Attitudes

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pierre Bourdieu pozostaje prominentną postacią nie tylko w socjologii sztuki i kultury, ale socjologii w ogóle. Jego koncepcje są szeroko omawiane i przyczyniają się do generowania licznych, empirycznych i teoretycznych działań w tej dyscyplinie. Jednakże jego spuścizna bywa kwestionowana i bardziej lub mniej modyfikowana. Podążając nowymi ścieżkami badań, autor stara się ocenić, jak dalece twierdzenia Bourdieu o zróżnicowaniu publiczności sztuki, estetycznej dyspozycji i kompetencji artystycznej są aktualne, a jak bardzo wymagają przemyślenia w kontekście współczesnych przemian estetycznych. Bazując na badaniach uczestnictwa w kulturze i preferencjach mieszkańców dużego miasta, pokazano estetyczne wymiary i postawy, które są aktywne podczas kontemplowania sztuki. Zidentyfikowano różne konfiguracje dyspozycji, z nich niektóre (jak konfiguracja „postmodernistyczna”) nie były obecne w pracach Bourdieu. Inne wyniki potwierdzają przypuszczenie, że odbiór sztuki i wiedza związane są z pozycją klasową i zasobami kapitału, włączając kapitał społeczny i indywidualne sieci.

EN

Pierre Bourdieu has been a prominent figure not only in the sociology of art and culture but also in sociology at large. His concepts have been widely debated and have helped to generate a number of empirical and theoretical interventions in the discipline. However, his legacy has been debated and subject to greater or lesser modifi cations. Following the new lines of research, the article assesses to what extent Bourdieu’s claims about differentiation of art audience, aesthetic disposition and art competence are still relevant and to what extent they need to be modified in the context of contemporary aesthetic change. Drawing on a study of cultural participation and preferences of the inhabitants of a large city, the analysis demonstrates the aesthetic dimensions and attitudes that are active in art contemplation. Different dispositional configurations are found, some of which (as the “postmodern” one) have not been recognized in Bourdieu’s account. Other findings corroborate the premise that art reception and knowledge are linked to class position and vary by stock of assets, including social capital and individual networks.

Keywords

PL

odbiór sztuki; dyspozycja estetyczna; kompetencja artystyczna; stratyfikacja; kapitał społeczny; sieci

EN

art reception; aesthetic disposition; art competence; social stratification; social capital; networks

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2018
• Issue: 2(229)
• Pages: 115-145

Contributors

author

Michał Cebula

• Instytut Socjologii - Uniwersytet Wrocławski, ul. Koszarowa 3, 52-007 Wrocław

References

• Alexander, Victoria D. i Anne E. Bowler. 2014. Editorial. Art at the crossroads: The arts in society and the sociology of art. „Poetics” 43: 1–19.
• Bourdieu, Pierre. 1968. Outline of a Sociological Theory of Art Perception. „International Social Science Journal” 20: 589–612.
• Bourdieu, Pierre. 2001. Reguły sztuki: geneza i struktura pola literackiego. Tłum. A. Zawadzki. Kraków: Universitas.
• Bourdieu, Pierre. 2005. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Tłum. P. Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bourdieu, Pierre. 2009. Rozum praktyczny. O teorii działania. Tłum. J. Stryjczyk. Kraków: Wyd. UJ.
• Cebula, Michał. 2013a. Społeczne uwarunkowania gustów i praktyk konsumpcyjnych. Zbieżność pozycji społecznych i stylów życia czy autonomizacja kultury? „Studia Socjologiczne” 2: 97–125.
• Cebula, Michał. 2013b. Współczesne formy kulturowych zróżnicowań. Przypadek „wszystkożerności”. „Forum Socjologiczne” 4: 111–131.
• Cebula, Michał. 2015. Beyond Economic and Cultural Capital: Network Correlates of Consumption Tastes and Practices. „Polish Sociological Review” 4: 455–474.
• Daenekindt, Stijn i Henk Roose. 2017. Ways of preferring: Distinction through the ‘what’ and the ‘how’ of cultural consumption. „Journal of Consumer Culture” 17(1): 25–45.
• Daenekindt, Stijn. 2017. On the structure of dispositions. Transposibility of and oppositions between aesthetic dispositions. „Poetics” 62: 43–52.
• Domański, Henryk, Zbigniew Sawiński i Kazimierz M. Słomczyński. 2007. Nowa klasyfikacja i skale zawodów. Socjologiczne wskaźniki pozycji społecznej w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Erickson, Bonnie H. 1996. Culture, Class, and Connections. „American Journal of Sociology” 102(1): 217–251.
• Featherstone, Mike. 1998. Postmodernizm i estetyzacja życia codziennego. Tłum. P. Czapliński i J. Lang. W: R. Nycz (red.). Postmodernizm: antologia przekładów, wyd. 2. Kraków: Wyd. Baran i Suszczyński, s. 299–332.
• Friedman, Sam, Mike Savage, Laurie Hanquinet i Andrew Miles. 2015. Introduction. Cultural sociology and new forms of distinction. „Poetics” 53: 1–8.
• Gdula, Maciej. 2016. Krytyka i kontynuacja teorii Pierre’a Bourdieu w socjologii Bernarda Lahire’a. „Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa” 1–2: 9–30.
• Giddens, Anthony. 2001. Nowoczesność i tożsamość: “ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: WN PWN.
• Hanquinet, Laurie, Henk Roose i Mike Savage. 2014. The Eyes of the Beholder: Aesthetic Preferences and the Remaking of Cultural Capital. „Sociology” 48(1): 111–132.
• Hanquinet, Laurie. 2013. Visitors to modern and contemporary art museums: towards a new sociology of ‘cultural profiles’. „The Sociological Review” 61(4): 790–813.
• Heinich, Nathalie. 2010. Socjologia sztuki. Tłum. A. Karpowicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Holt, Douglas B. 1998. Does Cultural Capital Structure American Consumption? „Journal of Consumer Research” 25 (1): 1–25.
• Iwasiński, Łukasz. 2015. Konsumpcja kulturowa jako manifestacja status. Od determinizmu klasowego do wszystkożerności. „Przegląd Socjologiczny” 3: 9–25.
• Jameson, Frederic. 1998. Postmodernizm i społeczeństwo konsumpcyjne. Tłum. P. Czapliński. W: R. Nycz (red.). Postmodernizm: antologia przekładów, wyd. 2. Kraków: Wyd. Baran i Suszczyński, s. 190–213.
• Jarness, Vegard. 2015. Modes of consumption: From ‘what’ to ‘how’ in cultural stratification research. „Poetics” 53: 65–79.
• King, Anthony. 2000. Thinking with Bourdieu against Bourdieu: A ‘Practical’ Critique of the Habitus. „Sociological Theory” 18(3): 417–433.
• Lahire, Bernard. 2007. L’Homme pluriel. Les resorts de l’action. Paris: Hachette.
• Lahire, Bernard. 2008. The individual and the mixing of genres: Cultural dissonance and self-distinction. „Poetics” 36(2–3): 166–188.
• Lin, Nan i Bonnie H. Erickson. 2008. Theory, Measurement, and the Research Enterprise on Social Capital. W: N. Lin i B. H. Erickson (red.). Social Capital. An International Research Program. Oxford: Oxford University Press, s. 1–24.
• Lizardo, Omar i Sara Skiles. 2012. Reconceptualizing and Theorizing “Omnivorousness”. Genetic and Relational Mechanisms. „Sociological Theory” 30(4): 263–282.
• Lizardo, Omar. 2006. How Cultural Tastes Shape Personal Networks. „American Sociological Review” 71(5): 778–807.
• Matuchniak-Krasuska, Anna. 1984. O interpretacji obrazu. Socjologiczne studium recepcji malarstwa. „Kultura i Społeczeństwo” 2: 191–210.
• Matuchniak-Krasuska, Anna. 1986. Wiedza o sztuce i kompetencja artystyczna jako warunki odbioru sztuki. „Kultura i Społeczeństwo” 1: 191–211.
• Matuchniak-Krasuska, Anna. 2010. Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Peterson, Richard A. i Roger M. Kern. 1996. Changing Highbrow Taste: From Snob to Omnivore. „American Sociological Review” 61(5): 900–907.
• Puetz, Kyle. 2015. Consumer Culture, Taste Preferences, and Social Network Formation. „Sociology Compass” 9(6): 438–449.
• Putnam, Robert D. 2008. Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Tłum. P. Sadura i S. Szymański. Warszawa: WAiP.
• Robbins, Derek (red.). 2016. The Anthem Companion to Pierre Bourdieu. London/ New York: Anthem Press.
• Strzyczkowski, Konstanty. 2009. Szlachectwo nie zobowiązuje. Zmiany we wzorach konsumpcji kulturowej. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1: 195–219.
• Szlendak, Tomasz. 2010. Aktywność kulturalna. W: W. J. Burszta i inni. Kultura miejska w Polsce z perspektywy interdyscyplinarnych badań jakościowych. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, s. 112–143.
• Tröndle, Martin, Volker Kirchberg i Wolfgang Tschacher. 2014. Is This Art? An Experimental Study on Visitors’ Judgement of Contemporary Art. „Cultural Sociology” 8(3): 310–332.
• Wacquant, Loïc. 2016. Zwięzła genealogia i anatomia habitusu. Tłum. T. Warczok. „Praktyka Teoretyczna” 3: 163–173.
• Zolberg, Vera L. 1990. Constructing a Sociology of the Arts. New York: Cambridge University Press.