Dostępność metropolii jako warunek konkurencyjności polskiej przestrzeni

• Authors: Przemysław Śleszyński

Title variants

EN

Accessibility of metropolises as a conditions of competitiveness of Polish space

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia z referatu pt. Metropolie a konkurencyjność regionów, wygłoszonego (wspólnie z doc. dr hab. Tomaszem Komornickim) 18 września 2008 roku podczas konferencji Metropolie – wyzwania dla polityki regionalnej, organizowanej przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie. W pierwszej kolejności omówiono główne zagadnienia koncepcyjno-teoretyczne i definicyjne, związane z pojęciami użytymi w referacie. Odniesiono się także do dyskusji na temat sporów delimitacyjnych i definicyjnych, toczących się w Polsce na temat metropolii i procesów metropolizacji. W dalszej części zaprezentowane zostały wyniki badań prowadzonych w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, w tym przedstawiono analizę powiązań grawitacyjnych, która posłużyła do krytyki obecnie obowiązujących planów rozbudowy infrastruktury transportowej, nastawionej na tranzyt a nie na popyt wewnętrzny. Udowadnia się, że dla uzyskania efektywności systemów społeczno-gospodarczych konieczne jest takie planowanie „twardych” powiązań infrastrukturalnych, które zapewni jak najbardziej korzystną relację pomiędzy wielkością ośrodków i odległości między nimi. Pozwoli to uzyskać efekty synergiczne, bowiem tylko spójne i uzupełniające się systemy mogą być efektywne i konkurencyjne, zwłaszcza przy ich słabych, odrębnych potencjałach. Podsumowując, wskazuje się w ten sposób na szanse zwiększenia konkurencyjności polskich metropolii poprzez dobrze skomunikowany system heptagonalny, oparty na Warszawie, Bydgoszczy-Toruniu, Poznaniu, Wrocławiu, Katowicach oraz Krakowie i Łodzi. Wymaga to jednak przełamania inercji w planowaniu przestrzennym.

EN

The measurement of an effectiveness and an efficiency in the local government is of great importance. It comes out of multiplicity of aims lay down to the local authorities. The modern approach in western democracies assumes that citizens play a major role in the functioning of the public administration. The fulfilling of expectations by the local community is the most important task of the local government. In many cases, the assessment of the town hall is impossible without comparison to other town halls. In this article are presenting comparative methods of the measurement of the inputs, outputs and outcomes in the functioning of local administration. These methods include an assessment of customer services, costs, resources assurance, and internal processes. This approach is very useful in the modernizing of the local government administration and provides reasons for introducing changes. It is especially important in the cost reduction programs as well as in the maintenance of the level of expenditures. Since often in the public debate there are claims put forth of cost reduction in public administration. In many cases, objectives of the local government are disregarded but simple cost reduction is impossible in some areas. The town halls need balanced methods of measurement of the effectiveness and the efficiency and in additional there is a necessity of assessment of organizational effectiveness in terms of internal communication, management, procedures, work conditions, etc. In the article the model of balanced assessment of town halls includes all internal aspects of functioning of the administration and assessment of the administrative services for external customer.

Keywords

PL

planowanie przestrzenne; komunikacja; rozwój regionalny; konkurencyjność

EN

planning; transport; regional development; competitiveness

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2009
• Issue: 2
• Pages: 53-72

Dates

published

2009-06

Contributors

author

Przemysław Śleszyński

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa tel. [phone]

References

• Broszkiewicz, R. (red.), 1999, Konkurencyjność miast i regionów Polski południowo-zachodniej, Prace Naukowe AE im. O. Langego we Wrocławiu, t. 821 (228), Wrocław.
• 2. Domański, B., Guzik, R., Gwosdz, K., 2000, Konkurencyjność i ranga wielkich miast w świetle inwestycji zagranicznych firm produkcyjnych, (w:) R. Domański (red.), Nowe problemy rozwoju wielkich miast i regionów, Biuletyn KPZK PAN, t. 192, Warszawa, s. 99-124.
• 3. Domański, R., 2001, Poszukiwanie efektów synergicznych w gospodarce miast, (w:) A. Sobczak (red.), Prace z gospodarki przestrzennej, Zeszyty Naukowe AE w Poznaniu, t. 14, s. 7-23.
• 4. Dziewoński, K., 1967, Teoria regionu ekonomicznego, „Przegląd Geograficzny”, t. 39, z. 1, s. 33-50.
• 5. Furman, S., 2001, Metropolia warszawska, (w:) J. Kołodziejski, T. Parteka (red.), Kształtowanie ładu przestrzennego polskich metropolii w procesie transformacji ustrojowej III RP, Biuletyn KPZK PAN, t. 193, Warszawa, s. 219-264.
• 6. Gaczek, M., Rykiel, Z., 2000, Konkurencyjność regionów a ich adaptacyjność, (w:) S. Ciok, D. Ilnicki (red.), Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, t. 5, Wrocław, s. 113-122.
• 7. Gawryszewski, A., Korcelli, P., Nowosielska, E., 1998, Funkcje metropolitalne Warszawy, Zeszyty IGiPZ PAN, z. 53, Warszawa, 146 s.
• 8. Gorzelak, G., Jałowiecki, B., 2000, Konkurencyjność regionów, „Studia Regionalne i Lokalne”, z. 1, s. 7-24.
• 9. Gorzelak, G., Smętkowski, M., 2005, Metropolia i jej region w gospodarce informacyjnej, Warszawa.
• 10. Grochowski, M., 2005, Powiązania międzynarodowe Obszaru Metropolitalnego Warszawy, Biuletyn KPZK PAN, t. 221, Warszawa, s. 231-244.
• 11. Herbst, M., 2003, Koniunktura gospodarcza metropolii, Warszawa.
• 12. Hryniewicz, J., Jałowiecki, B., Tucholska, A., 2007, Jak się żyje w przyszłych metropoliach? Opinie i Diagnozy, z. 10, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa.
• 13. Jałowiecki, B., 1999, Metropolie, Białystok.
• 14. Jałowiecki, B., 2000, Społeczna przestrzeń metropolii, Warszawa.
• 15. Jałowiecki, B., 2007, Globalny świat metropolii, Warszawa.
• 16. Jażdżewska, I. (red.), 2003, Funkcje metropolitalne i ich rola w organizacji przestrzeni. XVI Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Łódź.
• 17. Klamut, M. (red.), 1999, Konkurencyjność regionów, Wrocław.
• 18. Klasik, A. (red.), 2001, Konkurencyjność miast i regionów a przedsiębiorczość i przemiany strukturalne, Katowice.
• 19. Klasik, A., Kuźnik F. (red.), 1997, Zróżnicowanie poziomu konkurencyjności województw Polski Południowej, Katowice.
• 20. Klasik, A., Zioło Z. (red.), 2002, Problemy transformacji struktur regionalnych i konkurencyjność regionów w procesie integracji europejskiej, Rzeszów.
• 21. Kołodziejski, J., Parteka, T. (red.), 2001a, Ład polskiej przestrzeni. Studium przypadku – metropolia trójmiejska, Biuletyn KPZK PAN, t. 199, Warszawa.
• 22. Kołodziejski, J., Parteka, T. (red.), 2001b, Kształtowanie ładu przestrzennego polskich metropolii w procesie transformacji ustrojowej III RP, Biuletyn KPZK PAN, t. 193, Warszawa.
• 23. Komornicki, T., 2000, Geograficzny aspekt niepowodzenia rządowego programu budowy autostrad, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, t. 6, Warszawa-Rzeszów, s. 53-72.
• 24. Komornicki, T., 2002, Aglomeracja Warszawska jako miejsce koncentracji handlu zagranicznego, (w:) G. Węcławowicz (red.), Warszawa jako przedmiot badań w geografii społeczno-ekonomicznej, Prace Geograficzne (Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN), t. 184, Warszawa, s. 181-194.
• 25. Komornicki T., 2007, Układ transportowy a rozwój obszarów metropolitalnych, [w:] Z. Makieła, Z. Zioło (red.), Procesy metropolizacji w regionie podkarpackim Rzeszów-Lwów, Biuletyn KPZK PAN, t. 230, Warszawa, s. 63-74.
• 26. Komornicki T., Śleszyński, P., 2006, Docelowy układ autostrad a wewnętrzny popyt na nowoczesny transport drogowy, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, t. 12, s. 95-108.
• 27. Komornicki, T., Śleszyński, P., Węcławowicz, G., 2006, O potrzebie nowej wizji rozwoju sieci infrastruktury transportowej Polski, „Przegląd Komunikacyjny”, z. 6, s. 13-20.
• 28. Komornicki, T., Śleszyński P., Stępniak, M., Siłka, P., 2008, Wariantowa analiza dostępności w transporcie lądowym – rekomendacje dla KPZK, ekspertyza wykonana na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w związku z pracami nad Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2033, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, http://www.mrr.gov.pl/Rozwoj+przestrzenny/Polska+polityka+przestrzenna/Prace+nad+KPZK+2008-2033/.
• 29. Korcelli P., 1974, Teoria rozwoju struktury przestrzennej miast, Studia KPZK PAN, t. 45, Warszawa.
• 30. Korcelli P., 2007, Podstawowe węzły układu osadniczego Polski na tle europejskiego układu osadniczego, (w:) T. Markowski, A. Stasiak (red.), Rola polskiej przestrzeni w integrującej się Europie, Biuletyn KPZK PAN, t. 233, s. 87-113.
• 31. Korcelli, P., Komornicki, T., 2007, Rola programu ESPON w ocenach potencjału rozwojowego Polski i jej pozycji w Unii Europejskiej, konferencja Działalność Polski w Programach ESPON i URBACT, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 24.01.2007 r., http://www.mrr.gov.pl/NR/rdonlyres/ EFA9F49E-2B49-48CA-B0A2-9655FE527C35/28382/PKorcelli_Rola_ESPON4.pdf.
• 32. Korcelli-Olejniczak, E., 2004, Funkcje metropolitalne Berlina i Warszawy w latach 1990-2002. Współzależność pozycji w systemie miast Europy Środkowej, Prace Geograficzne (Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN), t. 198, Warszawa.
• 33. Kosiedowski W. (red.), 2004, Konkurencyjność regionu w okresie przechodzenia do gospodarki rynkowej. Międzynarodowa analiza porównawcza – Białoruś, Litwa, Łotwa i Polska, Toruń.
• 34. Kukliński, A., Kołodziejski, J., Markowski, T., Dziemianowicz, W. (red.), 2000, Globalizacja polskich metropolii, Warszawa.
• 35. Lorens, P. (red.), 2005, Integracja i dezintegracja obszarów metropolitalnych, Biblioteka Urbanisty, t. 6, Warszawa.
• 36. Markowski, T., 1996, Wspieranie wzrostu konkurencyjności w polityce rozwoju regionalnego, (w:) Strategiczne wyzwania dla polityki rozwoju regionalnego Polski, Warszawa.
• 37. Markowski, T., Marszał, T., 1998, Konkurencyjność regionów jako element polityki przestrzennej, (w:) T. Marszał, M. Opałło (red.), Współczesne problemy rozwoju regionalnego, Biuletyn KPZK PAN, t. 180, Warszawa, s. 133-147.
• 38. Markowski, T., Marszał, T., 2006, Metropolie. Obszary metropolitalne. Metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe, Warszawa.
• 39. Markowski, T., Stawasz, D. (red.), 2007, Rewitalizacja a rozwój funkcji metropolitalnych miasta Łodzi, Łódź.
• 40. Marszał, T., Zmitrowicz, W. (red.), 2007, Metropolises and metropolian areas - structures, functions and role (based on Polish and Brazilian experience), Studia Regionalia, vol. 20, Warsaw.
• 41. Murawska, E., Siemiński, W., Topczewska, T., 2001, Czynniki atrakcyjności i konkurencyjności lokalnych jednostek terytorialnych, „Człowiek i Środowisko”, z. 1, 25.
• 42. Purchla, J. (red.), 1998, Metropolitalne funkcje Krakowa, Kraków.
• 43. Ratajczak, W., 1999, Modelowanie sieci transportowych, Poznań.
• 44. Runiewicz, M. (red.), 2006, Konkurencyjność regionów. Rola technologii informacyjno-telekomunikacyjnych, Warszawa.
• 45. Smętkowski, M., 2001, Nowe relacje między metropolią i regionem w gospodarce informacyjnej, „Studia Regionalne i Lokalne”, z. 4 (7), s. 83-101.
• 46. Stasiak, A. (red.), 1997, Konflikty wokół przebiegu autostrad w Polsce, Biuletyn KPZK PAN, t. 179, Warszawa.
• 47. Steenbrink, P.A., 1978, Optymalizacja sieci transportowych, Warszawa.
• 48. Szołek, K., 2006, Obszary metropolitalne we współczesnej przestrzeni społeczno-gospodarczej (studium przypadku), Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, t. 1153, Monografie i Opracowania, t. 173, Wrocław.
• 49. Szymla, Z., 2001, Konkurencyjność miast i regionów. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Katedrę Gospodarki Regionalnej oraz Katedrę Polityki Ekonomicznej i Programowania Rozwoju Akademii Ekonomicznej w Krakowie (Mogilany, 28-29 września 1999 r.), Kraków.
• 50. Śleszyński, P., 2007, Ocena powiązań gospodarczych i kapitałowych między miastami, opracowanie wykonane na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego dla potrzeb Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2033, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, 58 s., http://www.mrr.gov.pl/Rozwoj+przestrzenny/Polska+polityka+przestrzenna/Prace+nad+KPZK+2008-2033/, (w:) K. Saganowski, M. Zagrzejewska-Fiedorowicz, P. Żuber (red.), Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2008-2033. Tom I, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 2008, s. 335-391.
• 51. Śleszyński, P., 2003, Funkcje metropolitalne Warszawy – zarys problematyki, (w:) I. Jażdżewska (red.), Funkcje metropolitalne i ich rola w organizacji przestrzeni. XVI Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Łódź, s. 119-134.
• 52. Wendt, J., 1995, Geopolityczne uwarunkowania rozwoju i zmian w przebiegu korytarzy transportowych, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, t. 2, Warszawa-Rzeszów, s. 57-87.
• 53. Więckowski, M., 2004, Przyrodnicze uwarunkowania kształtowania się polsko-słowackich więzi transgranicznych, Prace Geograficzne (Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN), t. 195, Warszawa.
• 54. Wróbel A., 1965, Pojęcie regionu ekonomicznego a teoria geografii, Prace Geograficzne Instytutu Geografii PAN, t. 48, Warszawa.
• 55. Wysocka, E., 2001, Przestrzenne aspekty konkurencyjności w świetle integracji z Unią Europejską, „Człowiek i Środowisko”, z. 1 (25), s. 34-40.
• 56. Zioło, Z., 1999, Konkurencyjność miast w układach przestrzennych, (w:) Z. Szymla (red.), Konkurencyjność miast i regionów, Kraków, s. 33-49.