Z dziejów sportu w Wieliczce w latach 1892 – 2015

• Authors: Krokosz Paweł

Title variants

EN

History of sports in Wieliczka between 1892 and 2015

• Languages of publication: PL

Abstracts

Past years have been marked by a dynamic development of sports infrastructure in the area of the city and municipality of Wieliczka. Currently, two excellently equipped sports facilities operate in Wieliczka: “Solne Miasto” Educational and Recreational Centre, commissioned in 2011 and the Małopolska Athletics Arena, located on the so-called “Psia Górka” (a mining pit from which sand was transported to fill voids in the Wieliczka Salt Mine); in the inter-war period, the venue was used as a place for shooting competitions and in the 1970s as an off-road motorcycle course. Both facilities allow for organising competitions in various sports disciplines. The city’s sports offer is supplemented by two “Orlik” sports complexes (football pitches where it is possible to play football, handball, volleyball and basketball, with gym equipment and back-up facilities in the form of a sanitary building and cloakroom), located in Mickiewicz Park and in the Krzyszkowice Housing Estate. It is also necessary to mention sports facilities of other Wieliczka sports clubs and school football pitches and gyms, where various sports and recreational activities can be conducted. It is very interesting to compare the present-day picture with the beginnings of sports life which started to develop in Wieliczka in the 2nd half of the 19th century. Antoni Rink, the teacher of Wieliczka Departmental School, promoted the necessity of keeping proper physical condition among his pupils between 1886 and 1887 in “Przewodnik Gimastyczny Sokół.” Later, in 1892, the Polish Gymnastic Association “Sokół” established its unit in the city and for several decades to come it was the most important sports institution in Wieliczka. In the inter-war period, two effectively operating sports club joined “Sokół”, i.e. the Cyclists and Motorists Club in Wieliczka (1924), promoting cycling and motorcycling, and “Wieliczanka” Railway Sports Club (1927), which promoted broadly understood sports activity (the leading discipline in the club was football). Young people from Wieliczka’s schools and university students who were members of the Academic Youth Circle were also active in the area of sports. In the 1920s, “Ari” Jewish Sports Association was also established, which brought together Jewish youth in Wieliczka. Among several sports disciplines practiced in the Wieliczka sports clubs, football was the most popular; meetings of “Sokół” Sports Club and “Wieliczanka” football teams were the most important events of sports and social character in the city. In 1931, thanks to the efforts of Wieliczka authorities and members of all sports organisations, a municipal stadium was commissioned and its management was entrusted to “Wieliczanka.” The activity of Wieliczka’s residents in the area of sports was halted by the outbreak of WWII. Operation of all associations and social organisations, including sports clubs, was banned. It was only after the end of military activities that the sports life in the city started to flourish once again. “Wieliczanka” and “Sokół” resumed their operation almost immediately after the war. The former was less lucky, as the communist authorities declined its official registration and liquidated its soon afterwards. In 1947, another important Wieliczka sports club was established by the Salt Mine: “Górnik” Wieliczka (“Miner”) Sports Club. In 1970, the activity of “Wieliczanka” was suspended (until the end of the 1980s), which resulted in the fact that “Górnik” came to be the leading club in the city for several years. The competitors practicing in individual club sections were successful in local, domestic and international competitions. The most outstanding footballer who played for “Górnik” and earlier also for “Wieliczanka” was Adam Musiał, later a player of Cracow’s “Wisła”, as well as other foreign clubs, representative of the country and silver medal winner during the World Cup in 1974. In the 20th and the 21st century, tennis players were also successful, along with the team of women’s basketball players and boxers from the boxing section. Artur Szpilka has been the most famous boxer in the recent years. In the 1980s, there was a significant growth of sport activities among children and youth attending Wieliczka schools. A special role was played by the Inter-School Sports Centre established in Wieliczka in 1980 (MOS Wieliczka) and the Inter-School Sports Club operating next to it (MKS MOS Wieliczka). Facilities conducting sports classes for children and youth are equally important: UKS Regis Wieliczka, “Gimnazjon” Pupils’ Sports Club at Primary School with Integration Divisions No. 4 in Wieliczka or the Deacon’s Sports Club “Kinga.” Combat sports have enjoyed great popularity in Wieliczka for a number of years; it is possible to practice them in several specialist clubs and schools operating in the city. In 1993, Choy Lee Fut started to operate in the city (since 2000 under the name “Kung Fu Lung” Combat Sports School) managed by Tomasz Chabowski, multiple champion of Poland and Europe, champion of the world and coach of the Polish Wushu team (2010 – 2013). In the 1990s, Jarosław Hebda started to teach karate in Wieliczka in Oyama Karate; at the present moment, he is the manager of OYAMA Wieliczka Sports Club. Since 2009, second karate centre has been operating in the city – Kiokushinkai Wieliczka Karate Club, established and managed by Robert Kopciowski. Wieliczka is also the hotbed for chess talents. Outstanding post-war chess-players came from Wieliczka: Bogdan Śliwa (1922-2003) and Anna Jurczyńska (1926-2009). A worthy continuator of Wieliczka chess playing is MOS Wieliczka – its pupils were very successful in the country and abroad. Junior Grand Master Jan Krzysztof Duda, multiple champion of the world, Europe and Poland in chess, has greatest accomplishments in this noble discipline of sports. After 1945, cycling and motorcycling traditions were also revived. In the 1950s, a cycling section operated in “Górnik.” Participants of various competitions raced along the streets of the city, e.g. amateur cycling rallies “Rowerem po wiosnę” and “Rowerem po złoty liść,” “Kolarska majówka” or the prestigious professional Tour de Pologne race. The most accomplished road cyclist from Wieliczka is Tomasz Marczyński, winner of many domestic and international trophies and a member of elite professional European clubs. Motorcycle and car races are also popular. In 1975, upon the initiative of the Wieliczka teacher, Edward Kozioł, an off-road motorcycle race was organised under the name “Father and Son.” Best motorcycle riders and their offspring raced on “Psia Górka.” In the recent years, motorcycle riding in the area has been promoted by Tomasz Hajduk, the Champion of Poland (Seniors) between 2005 and 2013 in Motorcycle Trials and Piotr Serek, an award-winning sportsman in classic motorcycle racing. For a number of years, Wieliczka roads have been used as an arena for car races. In 1990s, an amateur rally event known as “Kręciołki Wielickie” (the drivers were competing for the Marian Bublewicz Trophy) was organised; since 2007, Automobilklub Krakowski, Wieliczka city and municipality, Wieliczka poviat and Association of Car Sports Lovers in Wieliczka have been organising the “Janusz Kulig and Marian Bublewicz Memorial Rally” which attracts throngs of fans from all over Poland. One of the best race drivers from Wieliczka is Mateusz Lisowski, a champion in domestic and foreign competitions, e.g. Škoda Octavia Cup (2009), Scirocco R-Cup (2011), Volkswagen Castrol Cup (2013). In car races, a team made of Rafał and Grzegorz Ślęczka represents the city and the municipality of Wieliczka and Solne Miasto Sp. z o.o.; the duo has won the first place in Class 9 in the Polish Rally Championship in 2012. For a number of years, running has also enjoyed significant popularity in Wieliczka. Traditional amateur cross-country running took place in Mickiewicz Park. Since the 1980s, running in the city has been provided with a more organised form. On 20 October 1984, the 1st Mieczysław Cieślik Athletic Memorial was organised, attended by over 400 participants – pupils from primary schools, middle schools and teachers. In 2000, the 1st “Solidarność” Wieliczka Race took place and, a year later, the “Race for St. Kinga’s Ring” was organised for the first time (the event is held annually during the city celebration days that take place in June each year). To celebrate the 85th anniversary of Polish independence, the 1st Wieliczka Independence Race was organised in the city (in 2015, its 13th edition was organised). In 2014, the 1st Half Marathon Wieliczka took place; its second edition a year later was prepared under a slightly different name: 4F Half Marathon Wieliczka.

Keywords

PL

dzieje; sport; Wieliczka; gimnastyka; dyscypliny sportowe; atletyka

EN

history; sport; wieliczka; gymnastic; athletics

• Publisher: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka
• Journal: Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce
• Year: 2016
• Volume: 31
• Pages: 61-117
• Physical description: Artykuł naukowy

Contributors

author

Krokosz Paweł

• Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka

References

• Źródła niedrukowane: Archiwum Ignacego Kowalewskiego (dalej: AIK), „Wieliczanka” – Karol Demczuk: Rozmowa Ignacego Kowalewskiego z Karolem Demczukiem, marzec 2007 [materiał audiowizualny w posiadaniu autora opracowania]. AIK, „Wieliczanka” – Karol Demczuk: W podziękowaniu dla Karola Demczuka 6 października 2010 r. o godz. 16.00 rozegrany został mecz piłki nożnej KS „Górnik” Wieliczka – TS „Wieliczanka”. Patronat nad wydarzeniem objął samorząd wielicki [materiał audiowizualny w posiadaniu autora opracowania]. Archiwum Jerzego Cholewy (dalej: AJCH), Kronika Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego. 1984-2012, t. 1-14. Archiwum Klemensa Sosina (dalej: AKS), [K. Sosin, Trzydziestolecie Wieliczanki]. AKS, Kolejowy Klub Sportowy „Wieliczanka” do Federacji Kolejowych Klubów Sportowych w Warszawie. 23 maja 1970 r. AKS, Kolejowy Klub Sportowy „Wieliczanka” do Zarządu Elektrotechnicznej Spółdzielni Pracy „Elektrometal” w Wieliczce. 20 czerwca 1970 r. AKS, Kolejowy Klub Sportowy „Wieliczanka” do Zarządu [Elektrotechnicznej] Spółdzielni Pracy „Elektrometal” w Wieliczce. 25 czerwca 1970 r. AKS, Preliminarz budżetowy na rok 1960 [Wieliczanka]. AKS, Przemówienie K. Sosina na obchody jubileuszu 20-lecia klubu w 1947 r. AKS, Sprawozdanie Komisji Rewizyjnej Kol. Klubu Sportowego „Wieliczanka” w Wieliczce za okres od 10 II 1963 r. do dnia 10 grudnia 1964 r. AKS, [Sprawozdanie Kierownika Sekcji Tenisowej Władysława Szczerczaka, Wieliczka 10 lutego 1963 r.]. AKS, Sprawozdanie statystyczne. Kolejowy Klub Sportowy „Wieliczanka” w Wieliczce za rok 1959. AKS, Statut Międzyspółdzielczego Klubu Sportowego „Wieliczanka” Wieliczka. AKS, Trzydziestolecie Klubu Kolejowego „Wieliczanka”. Przemówienie założyciela Klubu WP. Sosina Klemensa na miejscu straceń w Wieliczce w dniu 31/VIII 1957. AKS, Trzydziestolecie Klubu Kolejowego „Wieliczanka”. Przemówienie założyciela Klubu WP. Sosina Klemensa na akademii w Wieliczce w dniu 31/VIII. AKS, Wydział Spraw Wewnętrznych Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Krakowie do Komisji Likwidacyjnej KKS „Wieliczanka” w Wieliczce. (DW. II-900/3/70). Archiwum KS „Górnik” Wieliczka (dalej: AKSGW), Album Żupy Solnej Wieliczka, założony w 1961 r. AKSGW, Księga Pamiątkowa. Klub Sportowy „Górnik-Wieliczka”, Założona na jubileusz 50-lecua klubu 1947-1997. Archiwum Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, Akta Międzywojenne, sygn. 40. Archiwum Narodowe w Krakowie (dalej: ANKr.), Akta Miasta Wieliczki, sygn. 29/117/235; 251; Uchwały Rady Miejskiej Wolnego Królewskiego Górniczego Miasta Wieliczki 1911.03.01-29.12.1917, sygn. 29/117/73; Księga uchwał Rady Miejskiej 1918.01.30-12.04.1923, sygn. 20/117/74. ANKr., Naczelny Komitet Narodowy: „Korespondencja z Powiatowymi Komitetami Narodowymi: Tarnobrzeg-Wieliczka”. 1914-1917, sygn. 29/530/514: mf. 100/725. ANKr., Urząd Wojewódzki Krakowski, sygn. 29/691/UW II 250; 1096; 1129. ANKr., Sprawozdania sytuacyjne (informacyjne) miesięczne, tygodniowe Starostwa Powiatowego w Wieliczce za VIII 1923 – II 1932 r., sygn. 29/206/627. ANKr., Wojewódzki Urząd Informacji i Propagandy w Krakowie z lat 1945-1947, sygn. 29/14. ANKr., Starostwo Powiatowe w Krakowie z lat 1945-1950, sygn. 29/43, Wykazy obiercze…; sygn. 29/135, Sprawozdania sytuacyjne; sygn. 29/1054/42, Referat społ. Polityczny: A. Stowarzyszenia. Sp. Pol., Kat. A., Rejestr Stowarzyszeń 1945-1948. Archiwum Szkoły Podstawowej nr 3 im. Mikołaja Kopernika w Wieliczce, Geschichte der kk: Hauptschule in Wieliczka, 1872-1985. Archiwum Zakładowe Centrum Kultury i Turystyki w Wieliczce (dalej: AZCKiT), Kronika z Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Wieliczce 08.03.1980 – 27.03.1982. AZCKiT, Kronika Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Wieliczce za lata 1980-1982. AZCKiT, Kronika Miejskiego Domu Kultury 1984-1987. Materiały prywatne Janusza Kmiecika, Nagrody – Indywidualny Turniej Juniorów o „Złotą rękawicę GTS Wisła”: I i II miejsce, 1968-1969. Materiały prywatne Marii Konopki, Legitymacja członka Gimnazjalnego Koła Sportowego w Wieliczce. Wiśniewski Zdzisław,1933-1934. Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka – Dział Historyczny (dalej: MŻKWDH), Relacja Edwarda Kozioła spisana dnia 02.11.2015 przez Pawła Krokosza. Materiał niesygnowany. MŻKWDH, Zbiór protokołów posiedzeń Wydziału Ochotniczej Straży Pożarnej w Wieliczce. 1872-1913. Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, Zbiory Specjalne (dalej: MŻKW Zb. Spec.), Dokumenty rodziny Sosinów, sygn. 1263. MŻKW Zb. Spec., Franciszek Widomski: Moje wspomnienia, sygn. 811. MŻKW Zb. Spec., Kronika Szkoły Pospolitej Męskiej w Wieliczce, sygn. 1099. MŻKW Zb. Spec., Księga uchwał Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Wieliczce 1919-1927, t. V, sygn. 506. MŻKW Zb. Spec., Materiały Klubu Cyklistów i Motorzystów w Wieliczce, sygn. 1210. MŻKW Zb. Spec, Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Wieliczce. Księga protokołów, t. VI, sygn. 505. MŻKW Zb. Spec., Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Oddział w Wieliczce. Varia, sygn. 1618/2. MŻKW Zb. Spec., Stanisław Pamuła: Moje wspomnienia, sygn. 864. MŻKW Zb. Spec., Stanisław Pamuła: Pierwsze piętnaście lat szkoły średniej w Wieliczce, Wieliczka 1970, sygn. 1100. MŻKW Zb. Spec., Tomasz Żywiec: Zarys dziejów Państwowego Liceum Ogólnokształcącego im. J. Matejki w Wieliczce (w:) Zarys dziejów Państwowego Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Matejki w Wieliczce (50-lecie szkoły 1910-1960), sygn. 1701. Źródła drukowane: Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej, 1927, nr 3 (181). Dziennik Ustaw, 1932, nr 94. Monitor Polski, 1930 r., nr 169, poz. 255. Pierwsze sprawozdanie Dyrekcji Państwowej Szkoły Realnej w  Wieliczce za rok szkolny 1918/19 oraz za czas od założenia szkoły w r. 1910, Kraków 1919. Tabela statystyczna polskich związkowych gimnastycznych Towarzystw sokolich w Austrii za rok 1912 zestawiona na podstawie sprawozdań i raportów, „Przewodnik Gimnastyczny” 11 (1913), s. 85-88. Trzecie sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Jana Matejki w Wieliczce za rok szkolny 1925/26 oraz za ubiegłe lata szkolne 1921/22, 1922/23, 1923/24, 1924/25, Kraków 1926. Opracowania i artykuły: Boks wraca do Wieliczki, „Panorama Wieliczki” 6 (1994), s. 17. Cz. Brzoza: Wieliczka w latach 1945 – 1980 (w:) Wieliczka. Dzieje miasta (do roku 1980), pod. red. S. Gawędy, A. Jodłowskiego, J. Piotrowicza, Wieliczka 1990, s. 283-331. L. Buszko: Od niewoli do niepodległości (1864-1918) (w:) Wielka historia Polski, t. 8, Kraków 2000. J. Chełmecki: Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego wobec ruchu sokolego (w:) Z dziejów Towarzystw Gimnastycznych „Sokół”. Praca zbiorowa pod red. Z. Pawluczuka, Gdańsk 1996, s. 229-238. R. Chlebda: I liga dla Solnej Wieliczki, „Puls Wieliczki” 6 (2016), s. 18. J. Cholewa: Sport w rodzinie, „Wiadomości Wielickie” 26 (1992), s. 7. J. Cholewa: Sport w Wieliczce XIX – XXI w., „Panorama szachowa” 10 (2014), s. 30-31. J. Cholewa: Z kroniki KS „Górnik” w Wieliczce, „Wiadomości Wielickie” 31 (1993), s. 6. J. Cholewa: 110 zlotów turystów kolarzy, Wieliczka 2012. D. Czajowska, I. Białek, B. Marciniak: Dzieje Liceum Ogólnokształcącego w Wieliczce w zarysie, Wieliczka 2010. G. Dec: Sport na terenie Wieliczki w latach 1892-1995. Praca magisterska, Katedra Humanistycznych Podstaw Kultury Fizycznej w Katowicach, Akademia Wychowania Fizycznego, Katowice 1995. J. Dębowski: Humanistyczne i społeczne aspekty wychowania fizycznego i sportu, Białystok 2013 J. Duda: 168 spotkanie z cyklu „Wieliczka – Wieliczanie”, z serii: „Sport w Wieliczce i okolicy” (2): pt. „Szachy i szachiści”, „Biblioteczka Wielicka”, z. 113, Wieliczka 2011. J. Duda: 211 spotkanie z cyklu „Wieliczka – Wieliczanie”, z serii: „Sport w Wieliczce i okolicy” (3): pt. „Siatkówka”, „Biblioteczka Wielicka”, z. 156, Wieliczka 2015. Z. Dziemianko: Edukacja obronna społeczeństwa polskiego w II Rzeczypospolitej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Usług”, z. 20, Poznań 2010, s. 123-146. A. Faruzel: Tenis, Kraków 2015. A. Franaszek, P. Krokosz: Nagroda wielickich cyklistów, „Spotkania z Zabytkami” 3-4 (2016), s. 36-37. F. Frąk: Jan Kordula – sportowiec, trener, wychowawca młodych, „Nasze życie” 9 (2015), s. 15. F. Frąk: Jerzy Cholewa. Działacz sportu w starym dobrym stylu, „Życie Wieliczki i Powiatu” 11 (2014), s. 12. G.Ś.: Małopolska Arena Lekkoatletyczna w Wieliczce Sportowy Obiekt Roku 2014, „Puls Wieliczki” 10 (2014), s. 27. G.Ś.: Szybki jak błyskawica Ślęczka Team. Wywiad z Rafałem Ślęczką kierowcą rajdowym reprezentującym Wieliczkę, uczestnikiem Rajdowego Pucharu Polski w sezonie 2014 r., „Puls Wieliczki” 10 (2014), s. 26. S. Gawęda: Wieliczka pod rządami austriackimi (1772-1918) (w:) Wieliczka. Dzieje miasta (do roku 1980), pod. red. S. Gawędy, A. Jodłowskiego, J. Piotrowicza, Wieliczka 1990, s. 201-224. S. Gawęda: Wieliczka w czasach II Rzeczypospolitej (1918-1939) (w:) Wieliczka. Dzieje miasta (do roku 1980), pod. red. S. Gawędy, A. Jodłowskiego, J. Piotrowicza, Wieliczka 1990, s. 225-247. W. Gawroński: Słownik biograficzny wieliczan, Wieliczka 2008. W. Gawroński: Zarys dziejów szkolnictwa w Wieliczce i okolicy w dobie autonomii galicyjskiej (1867-1918), „Studia i materiały do dziejów żup solnych w Polsce” t. XIV, Wieliczka 1985, s. 141-182. E. Grzywacz: Skuteczność gry zespołu młodych koszykarek KS. „Górnik” Wieliczka w świetle poziomu wybranych zdolności motorycznych i indywidualnej gry zawodniczek. Praca magisterska napisana na Wydziale Wychowania Fizycznego, Kierunek Wychowanie Fizyczne, Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, Kraków 2009. J.K.: Kronika rozwoju gry w tenisa ziemnego w Wieliczce (część I), „Wiadomości Wielickie” 27 (1992), s. 7. Jubileusz 25-lecia działalności Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego w Wieliczce, [Wieliczka 2005]. F. Kapałka: Uwagi o technicznej pracy sokolej (w:) F. Kapałka, A. Małaczyński, M. Wolańczyk: Z aktualnych zagadnień sokolich. Trzy odczyty, Lwów 1927, s. 36-48. P. Klimczyk: Akademia Piłkarska Wieliczka, „Puls Wieliczki” 10 (2014), s. 34. R. Kopciowski: Karatecy z Wieliczki medalistami 29 Mistrzostw Europy w Karate Kyokushin Estonia 2015, „Puls Wieliczki” 6 (2015), s. 35. J. Kozioł: Gorący Rally Sprint w Wieliczce, „Puls Wieliczki” 7 (2015), s. 31. P. Krokosz: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Wieliczce w latach 1892- 1939 (1948), „Studia Slavica et Balcanica Petropolitana” 1 (2015), s. 208-222. P. Krokosz: Wystawa „Sport w Wieliczce XIX – XXI w.”, „Gazeta Muzealna” 133 (2014): „Panorama Powiatu Wielickiego” 9 (2014), s. 2. P. Krokosz: Wystawa Sport w Wieliczce XIX – XXI w. 03.10.2014-31.03.2015 [folder]. Kronika. Wieliczka, „Kolarz Polski. Oficjalny Organ Związku Polskiego Towarzystw Kolarskich” (5) 1926, s. 14. Kronika. Wieliczka, „Kolarz Polski. Oficjalny Organ Związku Polskiego Towarzystw Kolarskich” (8) 1926, s. 11-12. Kursy Okręgowe, „Przewodnik Gimnastyczny” 6 (1906), s. 51. W. Lipoński: Historia sportu, Warszawa 2012. E. Madeyski: Gimnastyka w szkołach ludowych. Instrukcja dla nauczycieli, Lwów 1879. E. Madeyski: Nauka gimnastyki szkolnej. Teoretyczny podręcznik dla uczniów i uczennic seminariów nauczycielskich tudzież dla nauczycieli w szkołach ludowych pospolitych i wydziałowych, Lwów 1890. Międzynarodowy Turniej Juniorów w Boksie o „Złote Rękawice GTS Wisła”. Wieliczka – Szyb Okrzei 13-16 grudnia 1979 r., Kraków 1979. Pamiętnik IV. Zlotu Sokolstwa Polskiego we Lwowie w dniach 27-29 czerwca 1903, Lwów 1904. Polska biegała w Wieliczce, „Panorama Powiatu Wielickiego” 6 (2015), s. 9. A. Rink: Przechadzki i wycieczki w celach pedagogiczno-dydaktycznych, „Przewodnik Gimnastyczny” 10 (1886), s. 74-75; 11 (1886), s. 83-84; 12 (1886), s. 91-93; 4 (1887), s. 27-28; 5 (1887), s. 36-37; 7 (1887), s. 52-54; 8 (1887), s. 61-62; 9 (1887), s. 69. L. Romaniec: Tutaj trzeba myśleć. Rozmowa z Władysławem Ćwierzem, trenerem Górnika Wieliczka, „Puls Wieliczki” 10 (2014), s. 32-33. M. Rotkiewicz, K. Hądzelek: Powstanie i działalność polskich związków sportowych. Przełom wieku XIX i XX (I), „Sport Wyczynowy” nr 7-9, 2007, s. 125-138. M. Rotkiewicz, K. Hądzelek: Powstanie i działalność polskich związków sportowych 1919-1925 (II), „Sport Wyczynowy” nr 10-12, 2007, s. 96-116. P. Rozwadowski: Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego 1927-1939, Warszawa 2000. J. Snopko: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Galicji 1867-1914, Białystok 1997. M. Sosin: Wieliczanka silna Młodością, „Panorama Powiatu Wielickiego” 2 (2015), s. 31. A.L. Sowa: Od Drugiej do Trzeciej Rzeczypospolitej (1945-2001) (w:) Wielka historia Polski, t. 10, Kraków 2001. Sprawy Okręgu I, „Przegląd Sokoli. Organ Okręgu I-go (Krakowskiego) Polskich Gimnastycznych Towarzystw Sokolich” 2 (1909), s. 5-6. Sprawy Okręgu I, „Przegląd Sokoli. Organ Okręgu I-go (Krakowskiego) Polskich Gimnastycznych Towarzystw Sokolich” nr 4 (1910), s. 21. Sprawy towarzystw gimnastycznych polskich. Wieliczka, „Przewodnik Gimnastyczny” 7 (1892), s. 99. Sprawy towarzystw gimnastycznych polskich. Wieliczka, „Przewodnik Gimnastyczny” 11 (1895), s. 136. Sprawy towarzystw gimnastycznych polskich. Wieliczka, „Przewodnik Gimnastyczny” 10 (1896), s. 125-126. „Sreberka” z Wieliczki, „Dziennik Polski”, 29 czerwca 2009, s. B12. R. Wasztyl: Galicyjskie źródła polskiej gimnastyki i lekkoatletyki, „Acta Scientifica Academiae Ostroviensis” 26 (2007), s. 4-16. „Wieliczanka” już na Mistrzostwach Polski, „Panorama Powiatu Wielickiego” 8 (2014), s. 27. K. Wojenka: Karolina Pólrola biegiem po złoto, „Puls Wieliczki” 4 (2015), s. 35. A. Woźniak: Międzyszkolny Ośrodek Sportowy w Wieliczce jako podmiot promujący aktywność ruchową. Praca magisterska napisana na Wydziale Turystyki i Rekreacji, kierunek turystyka i rekreacja, Akademii Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, Kraków 2010. R. Wroczyński: Powszechne dzieje wychowania fizycznego i sportu, Wrocław 2003. Wychowawca pokoleń sportowców, „Panorama Powiatu Wielickiego” 11 (2010), s. 31. Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego w latach 1867-1997, pod red. E. Małolepszego, Z. Pawluczuka, Częstochowa 2001. Ze sportem przez życie. Historia absolwentów rocznika 1987 AWF Warszawa przez nich samych spisana, praca zbiorowa pod red. Ireneusza Adamskiego, Toruń 2009. Zlot Sokołów okręgu krakowskiego w Wadowicach, „Przewodnik Gimnastyczny” 7 (1897), s. 79. Zlot Sokołów okręgu krakowskiego w Wadowicach, „Przewodnik Gimnastyczny” 9 (1897), s. 104. Ż.K.: Po zjeździe, PG 9 (1892), s. 89-96. 1947-1997. 50 lat KS „Górnik” Wieliczka, [Wieliczka 1997]. V Pamiętnik Zlotu Sokolstwa Polskiego w Krakowie w dniach 14-16 lipca 1910, Lwów 1911. Artykuły internetowe: Adam Musiał, http://historiawisly.pl/wiki/index.php?title=Adam_Musia%C5%82, dostęp: 21.10.2015. Aktualności, http://www.apwieliczka.pl/aktualnosci/, dostęp: 22.09.2015. Aktualności, http://www.sleczka.net/index.php?infoid=84, dostęp: 22.09.2015. Artur Szpilka. Życiorys, http://teamszpila.com/pl/zyciorys/, dostęp: 09.09.2015. Centrum Edukacyjno-Rekreacyjne Solne Miasto, http://solnemiasto.eu/o-nas/, dostęp: 09.10.2015. Duda wicemistrzem świata, http://pzszach.org.pl/index.php?idm=1&idm2=39, dostęp: 16.09.2015. D. Dudek: Podstawy prawne zrzeszeń sportu piłki nożnej w Galicji, (w:) http://www. awf.krakow.pl/pdf/studia/studium/podstawy_prawne.pdf, dostęp: 02.07.2013. Historia Klubu, http://wkkk.mywebzz.com/historia.html, dostęp: 14.09.2015. Historia szkoły. Sifu, http://www.lung.pl/, dostęp: 14.09.2015. Historia  – lata 1952-1956, http://lzs.pl/files/Menu_gorne/O_nas/Historia- -lata_1946-1951_1.pdf, dostęp: 06.12.2016. Inauguracja sezonu Trial w Nowym Targu, http://www.pzm.pl/news/inauguracja- -sezonu-trial-w-nowym-targu, dostęp: 21.09.2015. Jan Krzysztof Duda mistrzem w Europy w Szachach Szybkich! http://ecc.wroclaw. pl/?p=640, dostęp: 11.09.2015. Kadra MOS-u, http://moswieliczka.pl/kadra-mos-u/, dostęp: 09.09.2015. Klasyfikacja narastająco  – Classic Trial rok 2014, http://www.pzm.pl/pliki/zg/ motocykle/trial/wyniki/2014/Krzeszowice_5-6_07_2014/narastajaco_classic_06_2014-07-06.pdf, dostęp: 21.09.2015. Klub, http://wtssolna.eu/klub/, dostęp: 02.09.2015. Kolarska majówka w Wieliczce, http://www.kolarskamajowka.neostrada.pl/organizator.html, dostęp: 25.10.2015. Komunikat końcowy zawodów Bydgoszcz, 11-13 sierpnia 201. 87 Mistrzostwa Polski. 4x400 metrów kobiet, s. 64, http://domtel-sport.pl/insidethecode/files/2704-pl. pdf, dostęp: 05.10.2015. KS „Górnik” Wieliczka, https://www.facebook.com/206249176237218/photos/a.36 0141257514675.1073741833.206249176237218/397886603740140/?type=1&theater, dostęp: 17.10.2015. KS „Górnik” Wieliczka (M), http://liga.kozts.pl/index.php?action=team&id=662, dostęp: 30.10.2015. Mateusz Lisowski. Życiorys, http://www.lisowski-racing.pl/mateusz,lisowski.php, dostęp: 21.09.2015. Nowy sezon, wielkie zmiany! http://www.kct.pl/dla-klubowiczow/nowy-sezon- -wielkie-zmiany/, dostęp: 01.11.2016. O nas, http://www.regiswieliczka.pl/o-nas, dostęp: 22.09.2015. Otwarty Puchar Europy OYAMA IKF i XX Mistrzostwa Polski PFK, http://www.karate-wieliczka.pl/, dostęp: 15.09.2015. P. Panuś: Paweł Korzeniowski dał lekcję pływania, „Dziennik Polski” 12 października 2014, http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/3606277,pawel-korzeniowski- -dal-lekcje-plywania-zdjecia,id,t.html, dostęp: 13.10.2015. Sala sportowa, http://kampuswielicki.pl/p/index.php?ram=s&id=44, dostęp: 13.10.2015. Sekcja Pływacka, http://solnemiasto.eu/sekcja-plywacka/, dostęp: 13.10.2015. Seniorzy Regisu zakończyli sezon 2013/2014, http://regiswieliczka.pl/wiadomo%C5%9Bci/seniorzy/244-seniorzy-regisu-zako%C5%84czyli-sezon-2013-2014, dostęp: 22.09.2015. Solna Wieliczka chce awansować do I ligi, „Dziennik Polski”, 10 czerwca 2015, http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/3894363,solna-wieliczka-chce-awansowac-do-i-ligi,id,t.html, dostęp: 09.10.2015. Sukces Wieliczan na Mistrzostwach Polski Południowej, http://www.karate-wieliczka.pl/, dostęp: 15.09.2015. Szkoła walki Prime, http://swprime.pl/, dostęp: 01.11.2016. Szkółka tenisa stołowego w „Solnym Mieście”, http://solnemiasto.eu/szkolka-tenisa-stolowego-gornik-wieliczka-pod-dachem-solnego-miasta-pierwsze-zajecia-i- -nabor-24-listopad-2014-r-godz-1700/, dostęp: 30.10.2015. Tomasz Hajduk. Mistrz Polski Senior Trial, http://solnemiasto.eu/tomasz-hajduk/, dostęp: 21.09.2015. Tomasz Marczyński. Wyniki, http://www.tomaszmarczynski.com/tm/pl/risultati2015, dostęp: 18.09.2015. Towarzystwo Sportowe Wieliczanka Wieliczka. Historia klubu, http://www.wieliczanka.com/viewpage.php?page_id=7, dostęp: 19.12.2013. UKS Gimnazjon, http://www.uks-gimnazjon.pl/?uks_gimnazjon,1, dostęp: 09.10.2015. Wielicki Kręciołek, „Dziennik Polski”, 6 marca 1999, http://www.dziennikpolski24. pl/artykul/2046954,wielicki-kreciolek,id,t.html, dostęp: 21.09.2015. WR: Niepodległość różnie wspominana, „Dziennik Polski”, 12 listopada 2003, http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/2213788,niepodleglosc-roznie-wspominana,id,t.html, dostęp: 28.09.2015. Zbigniew Janus, http://historiawisly.pl/wiki/index.php?title=Zbigniew_Janus, dostęp: 28.09.2015. 4F Półmaraton Wielicki, http://www.maratonwielicki.pl/pl/, dostęp: 28.09.2015. 10. podziemna gala wieńcząca Tour de Pologne za nami, http://www.kopalnia.pl/ aktualnosci/imprezy/10-podziemna-gala-wienczaca-tour-de-pologne-za-nami/, dostęp: 17.09.2015. I Barbórkowy Kręciołek Wielicki, http://rallyonline.pl/i-barborkowy-kreciolek-wielicki_6645.html, dostęp: 21.09.2015. II Memoriał J. Kuliga i M. Bublewicza, http://www.rajdy.org.pl/rajd/187.html, dostęp: 21.09.2015. II Wielicki Wertep, http://www.agalicyjski.pl/index.php?module=news&comments=1&id=17, dostęp: 21.09.2015. VI Kręciołek Wielicki, http://www.toprally.pl/?id=3031, dostęp: 21.09.2015.

Identifiers

ISSN

0137-530X

EISSN

2450-792X