O sposobach wykorzystania przez armię rzymską koni tzw. ras prymitywnych

• Authors: Radosław Andrzej Gawroński

Title variants

EN

O sposobach wykorzystania przez armię rzymską koni tzw. ras prymitywnych

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wykorzystując dane archeologiczne oraz przekazy pisane, autor stara się udowodnić, że niskorosłe konie tzw. ras prymitywnych, wykorzystywane przez germańskich wojowników oraz oddziały posiłkowe Batawów, były bardzo przydatne w walkach na granicy reńskiej. Używając danych archeozoologicznych, autor stara się także zrekonstruować wysokość i rasę wierzchowców, używanych przez oddziały Batawów. Niniejszy artykuł podejmuje także próbę udowodnienia, że negatywna opinia o tych koniach wielkości kucyka, obecna w dziełach kilku rzymskich autorów, powstała jako rezultat retorycznej pogardy dla „prymitywizmu barbarzyńców”. Na podstawie informacji uzyskanych dzięki współczesnym eksperymentom oraz przy wykorzystaniu przekazów z czasów nowożytnych autor stara się zrekonstruować niezwykłe zdolności jazdy Batawów, zwłaszcza ich umiejętności pokonywania przeszkód wodnych. Autor stara się także udowodnić, że raptowny wzrost w wielkości koni, rozpoznawalny na podstawie pozostałości szkieletów datowanych na czasy po powstaniu 69 roku n.e., stanowił rezultat politycznej i taktycznej zmiany, jako że jeździe Batawów powierzono wtedy zadania innej natury.

EN

Using the literary and archaeological evidence the author argues that the small „primitive” horses, used by the Germanic warriors and the Batavian auxiliary units, were extremely useful in the warfare on the Rhine frontier. Using the archaeozoological evidence the author also tries to reconstruct the height and race of the mounts, used by the Batavian units. The present paper also tries to prove, that the bad opinion about these small pony sized creatures, shown in the works of some Roman authors, emerged as a result of rhetorical disregard for „barbarian primitiveness”. On the basis of information provided by the nowadays experiments and using the modern accounts the author tries to reconstruct the unusual skills of the Batavian cavalry, especially its special abilities in water crossings. The author also argues, that the rapid increase in the size of the horses, traceable in the skeletal remains dated after the Batavian uprising of 69 AD, was a result of tactical and political change, as the Batavian cavalry was entrusted with different tasks.

Keywords

PL

archeologia; archeozoologia; konie

EN

archeology; archaeozoology; horses

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2010
• Issue: 5
• Pages: 29-50

Dates

published

2010-10

Contributors

author

Radosław Andrzej Gawroński

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Austin N. J. E., Rankov B., 1995, Exploratio, Military and Political Inteligence in the Roman World from the Second Punic War to the Battle of Adrianople, London & New York.
• Bellen H., 1980, Die germanische Leibwache der römischen Kaiser des julisch-claudischen Hauses, Mainz-Wiesbaden.
• Bielecki R., 2002, Encyklopedia wojen napoleońskich, Warszawa.
• Birley A. R., 2001, A Band of Brothers, Equestrian Officers in the Vindolanda Tablets, „Electrum”, nr 5.
• Brzeziñski R., 2006, Polish Winged Hussar 1576-1775, „Osprey Warrior Series”, No. 94, Oxford.
• Chłapowski D., 1986, Pamiętniki, Kraków.
• Durham K., 1995, The Border Reivers, Osprey Men-at-Arms Series, No. 279, London.
• Dyson S. L., 1971, Native Revolts in the Roman Empire, „Historia” 20.
• Edwards E.H., 2001, Wielka encyklopedia: konie, Warszawa.
• Gawroński R., 1998, Bella Germaniae libri XX i De iaculatione equesrtri Pliniusza Starszego, a sposób walki kawalerii Germanów. Próba interpretacji przekazu Tacyta (Germania 6), „Eos”, nr 85.
• Gawroński R., 2004, Oddziały Batawów w służbie rzymskiej, w okresie wczesnego cesarstwa, maszynopis przechowywany w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Gawroński R. A. 2005, Cohors multis experimentis fidelissima – Batawowie jako straż przyboczna dynastii julijsko-klaudyjskiej, „Meander”, nr 1/2005, s. 86-105.
• Hammer S., 2004, Tacyt: Dzieła, Warszawa, tłumaczenie S. Hammer.
• Hyland A., 1990, Equus: The Horse in The Roman World, London.
• Hyland A., 1993, Training the Roman Cavalry, Stroud.
• Haythornthwaite P., 1997, Imperial Gurdsman 1799-1815, Osprey Warrior Series, No. 22, London.
• Jaczewski Z., 1984, Uwagi o pławieniu koni, „Koń polski”, nr 3(75).
• Junkelmann M., 1990, Die Reiter Roms, Teil I: Reise, Jagd Triumph und Circusrennen, Mainz.
• Kolendo J., Płóciennik T., 2008, Publiusz Korneliusz Tacyt, Germania, Poznań 2008, tłumaczenie: T. Płóciennik, wstęp i komentarz: J. Kolendo.
• Konik E., Nowosielska W., 2003, Corpus Caesarianum, Wrocław 2003, tłumaczenie: E. Konik, W. Nowosielska.
• Kure M., Kruit Ch., 2000, The Samurai. Recreated in Colour Photographs, Europa Militaria Special, No. 14, Ramsbury.
• Lasota-Moskalewska A., 2005, Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości, Warszawa.
• Lauwerier R.C.G.M., 1999, Eating horsemeat: the evidence in the Roman Netherlands, „Archeofauna”, nr 8.
• Lauwerier R.C.G.M., Hessing W.A.M., 1992, Men, horses and the Miss Blanche effect. Roman horse burials in a cementery at Kesteren, the Netherlands, „Helinium 32”, nr 1-2.
• Lauwerier R.C.G.M., Robeerst A.M.M., 2001, Horses in the Roman Times in the Netherlands, (w:) Animals and Man in the Past, Essays in honour of Dr. A.T. Clason, emeritus professor of archaeozoology, Rijksuniversiteit Groningen, the Netherlands, Groningen.
• Lewandowski I., 2002, Ammianus Marcellinus, Dzieje Rzymskie, t. 1, Warszawa, tłumaczenie I. Lewandowski.
• Nadolski A., 1994, Lądowa technika wojskowa od połowy X do połowy XII wieku, (w:) idem (red.) Nadolski A., Polska technika wojskowa do 1500 roku, Warszawa.
• Nieuważny A., 1999, My z Napoleonem, Warszawa.
• Pasek J., 1979, Pamiętniki, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
• Peters J. 1992, Nutzyiere in den Rhein-Donau provinzen, während der römischen Kaiserzeit, „Passauer Univeritätsschrften zur Archäologie“, t.II, s. 44-46.
• Pohl W., 1994, Barbarenkrieger – Wahrnehmungen und Wirklichkeiten, (w:) C. von Carnap-Bornheim (red.) Beiträge zu römischer und barbarischer Bewaffnung in den ersten vier nachchristlichen Jahrhunderten, Lublin – Marburg.
• Perret B., 2001, Za wszelką cenę, Poznań.
• Radożycki J., Flawiusz J., 1991,Wojna żydowska, Warszawa, przekład: J. Radożycki, J. Flawiusz.
• Reichmann C., 1999, Archäologischen Spuren den sogennanten Bataversschlacht vom November 69 n. Chr. und vom Kämpfen des 3. Jahrhunderts n. Chr. im Urnfeld des Kastells Gelduba (Krefeld-Gellep), (w:) Wolfgang Schlüter, Rainer Wiegels (red.), Rom, Germanien, und die Ausgrabungen von Kalkriese, Osnabrück.
• Roberts M., 2000, Shy Boy, koń który porzucił wolność, Poznań.
• von Roos H., 1913, Souvenirs de la campagne de 1812, traduits par le lieutenant-colonel Buat, Paris, cytat za B. Austin, 1812. Marsz na Moskwę, Warszawa 2002, podpis pod ilustracją nr 9 – rycina pochodzi z książki Fabera du Faura, La campagne du Russie (1812) d’après le journal illustre d’un temoin occulaire, Paris 1895.
• Roymans N., 1996, From the sword to the plough. Three studies on the earliest romanization in Belgic Gaul and the Rhineland area, Amsterdam Archaeological Studies, nr 1, Amsterdam.
• Sprey W., 1953, Tacitus over de opstand der Bataven, Groeningen, Djakarta.
• Seyfartha W., 1968, Römische Geschichte, Berlin.
• van Soesbergen P.G., 1971, The phases of the Batavian revolt, „Helinium“, nr 11.
• Speidel M. P., 1984, Germani corporis custodes, Germania 62.
• Uppenborn W., Schwark H. J., 1995, Ponys, Haltung, Pflege, Fütterung, Verwendung, Rassen und Züchtung, Stuttgart.
• Urban R., 1985, Der „Bataveraufstand” und die Erhebung des Iulius Classicus, Trier.
• Urbankiewicz J. 1996,, Legenda jazdy polskiej, t. I, Łódź.
• Vuksic V., Grabsic Z., 1993, Cavalry. The History of the fighting Elite 650 BC-AD 1914, London.
• Wells C. M., 1977, Where did they put the horses? Cavalry stables in the early empire; (w:) Limes, Akten des XI Internationalen Limeskongresses, Budapest.
• Wisdom S., 2001, Gladiators 100 BC-AD 200, Osprey Warrior Series, No. 39, Oxford.
• Zabłocki W., 1989, Cięcia prawdziwą szablą, Warszawa.
• Zwart A. J. M., 1998, A Bridled Horse Burial from Beuningen (NL), „Journal of Roman Military Equipment Studies”, nr 9.