Internacjonalizacja w słowotwórstwie polszczyzny przełomu XX i XXI wieku jako przykład jednostronnych kontaktów językowych

• Authors: Waszakowa Krystyna

Title variants

Internationalization in early 21th-century Polish word-formation: an example of unidirectional language contact

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie dotyczące zakresów i aspektów zjawisk morfologicznych, które wynikają z internacjonalizacji leksyki polszczyzny zarówno przełomu XX i XXI wieku, jak i w ostatnich latach. Głównym celem pracy jest ukazanie, jak pod wpływem nowych zapożyczeń są tworzone (i) nowe derywaty słowotwórcze; (ii) nowe composita, które obecnie coraz wyraźniej stają się dominujące; (iii) nowe typy struktur hybrydalnych. Zjawiska te są widziane jako zależne od tendencji do internacjonalizacji, związanej z językowymi procesami globalizacji, znajdującymi potwierdzenie we współczesnych językach europejskich, w tym słowiańskich.

EN

The article attempts to provide an answer to the questions concerning dimensions and aspects of morphological phenomena which result from the internationalization of the Polish lexical stock, both at the turn of the 21th century and in recent years. The main objective of the paper is to show how new foreign loans influence the formation of (i) new loan-based complex derivatives, (ii) new compound expressions that are becoming more dominant, and (iii) new types of hybrid lexical items. The current tendency to undergo internationalization is viewed by the author as inextricably bound with “linguistic globalization” processes, which finds its confirmation in modern European languages, including Slavic languages.

Keywords

PL

język polski; słowotwórstwo; zapożyczenia; internacjonalizacja; obce jednostki słowotwórcze; produktywne obce morfemy (afiksy i segmenty złożeń)

EN

Polish lexical system, word-formation; loanwords; internationalization; foreign word-formation units; productive foreign morphemes (affixes and components of compounds)

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2019
• Volume: 75
• Pages: 179-194

Contributors

author

Waszakowa Krystyna

• Uniwersytet Warszawski

References

• Anioł Władysław (2003): Procesy globalizacyjne we współczesnym świecie. – [w:] Konstanty A. Wojtaszczyk, Wojciech Jakubowski (red.): Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych. – Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR F.H.U., 801–816.
• Bosák Ján, red. (1999): Internacionalizácia v súčasných slovanských jazykoch: za a proti. – Bratislava: Vydatel’stvo Slovenskej Akadémie Vied.
• Bozděchová Ivana (1997): Vliv angličtiny na češtinu. – [w:] František Daneš i in.: Český jazyk na přelomu tisíciletí. – Praha: Academia, 271–279.
• Buttler Danuta (1981): Tendencje rozwojowe w zasobie słownym powojennej polszczyzny. – [w:] Halina Kurkowska (red.): Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień. – Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 187–219.
• Buzássyová Klara (1989): Tendencia k internacionalizacií. – [w:] Jan Horecký, Klara Buzássyová, Jan Bosák, Dynamika slovnej zásoby súčasnej slovenčiny. – Bratislava: Veda, 272–273.
• Buzássyová Klara (2003): K dimenziám internacionalizácie slovnej zásoby. – [w:] Zdeňka Tichá, Albena Rangelova, red. (2003), 5–16.
• Fisiak Jacek (1961): Zjawisko depluralizacji niektórych rzeczowników angielskich zapożyczonych przez język polski. – Język Polski XLI, 138–139.
• Gutschmidt Karl (2003): Типологични тенденции. – [w:] Ingeborg Ohnheiser, red. (2003), 341–355.
• Jadacka Hanna (2001): System słowotwórczy polszczyzny (1945–2000). – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Koriakowcewa Еlena, red. (2009): Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich. – Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
• Koriakowcewa Еlena, red. (2010): Aktualne problemy komparatystyki słowiańskiej: teoria i metodologia badań lingwistycznych. – Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
• Koriakowcewa Еlena, red. (2016): Współczesne językoznawstwo słowiańskie. Teoria i metodologia badań, t. I: Słowotwórstwo. – Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
• Kořenský Jan (2003): Internacionalizace současných slovanských jazyků – možnost nebo nutnost? – Jazykovedný časopis 54, 1–2, 7–12.
• Kreja Bogusław (1963): O tzw. depluralizacji w języku polskim. – Język Polski XLIII, 27–36.
• Mengel Swietłana, red. (2014): Slavische Wortbildung im Vergleich. Theoretische und pragmatische Aspekte. – Berlin: LIT-Verlag.
• Narodowy Korpus Języka Polskiego − wyszukiwarka PELCRA: http://nkjp.pl/.
• OJ UW: Obserwatorium Językowe UW; http://nowewyrazy.uw.edu.pl/.
• Ohnheiser Ingeborg (2003): Cиcтемно-cтpyктурные тенденции, [w:] Ingeborg Ohnheiser, red. (2003), 319–338.
• Ohnheiser Ingeborg, red. (2003): Słowotwórstwo / Nominacja. Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich. 1: Słowotwórstwo/ Nominacja. – Opole: Universität Innsbruck − Institut für Slawistik.
• Rudnik-Karwatowa Zofia, red. (2003): Procesy innowacyjne w językach słowiańskich. – Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Svobodová Diana (2007): Internacionalizacie současné české slovní zásoby. – Ostrava: Universitas Ostraviensis.
• Tichá Zdeňka, Rangelova Albena, red. (2003): Internacionalizmy v nové slovní zásobĕ. Sborník příspěvků z konference. Praha, 16.–18. června 2003. – Praha: Ústav pro jazyk český Akademie věd České republiky.
• Tošović Branko, Wonisch Arno, red. (2016): Wortbildung und Internet. – Graz: Institut für Slawistik der Karl-Franzens-Universität Graz.
• Uher František (2001–2002): Jazyková globalizace, čeština a její výuka. – Český jazyk a literatura 51, 111–119.
• Waszakowa Krystyna (1996): Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki z formantami paradygmatycznymi. Wydanie 2. poprawione. – Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Waszakowa Krystyna (2001): System słowotwórczy. – [w:] Stanisław Gajda (red.): Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski. – Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, 88–107.
• Waszakowa Krystyna (2003): Przejawy tendencji do internacjonalizacji w systemach słowotwórczych języków zachodniosłowiańskich. – [w:] Ingeborg Ohnheiser, red. (2003, 78–102.
• Waszakowa Krystyna (2005): Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny. – Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Witalisz Alicja (2016): Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim. – Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.
• Авpамова Цвeтaнкa Д. (2003): Словообразувателни тенденции при съществителните имена в Българския и Чешкия език в края на XX век. – София: Heron Press.
• Гутшмидт Кapль (1998): Oбщие тенденции и специфические формы их представления в современных словянских языках, – Jazykovedný časopis 49 (1–2), 5–26.
• Зeмская Елена A. (1997): Aктивные тенденции словопроизводства. – [w:] Evgenij А. Širjaev, red.: Русский язык. Najnowsze dzieje języków słowiańskich. – Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, 167–201.
• Зeмская i in. (1998): Елена A. Зeмская, Oлгa П. Epмакoвa, Зoфя Pyдник-Kapват, Aктивные процессы в cловообразoвaнии современных славянских языкoв. – [w:] Oлег Н. Трубачёв (red.): Славянскoe языкoзнание. XII Международный съезд славиcтов. Краков, 1998 г. – Mocква: Наука, 296–311.
• Каpпіловська Євгeнiя A. (2016): Cиcтемно-cтруктурний пiдхiд дo вивчення динамiкi сyчacнoї yкpaїнськoї мови: здобутки та перспективи. – Yкpaїнськa мовa 60, 4, 41–60.
• Каpпіловська i in. (2017): Євгeнiя А. Карпіловська, Лapica П. Кислюк, Нинa Ф. Клименко, Baлентинa I. Критcька, Тетяна K. Пуздирева, Юлiя. В. Poманюк, Bплив cycпiльних змiн нa poзвиток yкpaїнськoї мови. – Kиїв: Нацioнальнa aкадемiя наук України. Bидавничий дiм Димитра Бураго.
• Климeнко i in. (2008): Нинa Ф. Клименко, Євгeнiя А. Карпіловська, Лapica П. Кислюк, Динамичнi пpоцеси в сyчacнoмy yкpaїнськoмy лeкcикoнi. – Kиїв: Нацioнальнa aкадемiя наук України. Iнститут мовознавства iм. O.O. Потебнi.
• Kopякoвцeва Елена И. (2010): Об интегрирующей роли общеславянского фонда интернациональных морфем. – [w:] Koriakowcewa, red. (2010), 89–102.
• Kopякoвцeва Елена И. (2017): К вопросу об инновационных процессах в русском, польском
• и чешском языках в эпоху глобальной интернационализации. – [w:] Гaлина П. Нещименкo, red.: Актуальные этноязыковые и этнокультурные проблемы современности: этнокультурная и этноязыковая ситуация – языковой менеджмент – языковая политика. Книга III. – Mocква: Издательский Дом ЯСК, 455–480.
• Кpысин Леонид П. (1996): Иноязычное слово в контексте современной общественной жизни. – [w:] Елена A. Земская (red.): Русский язык конца XX столетия (1985–1995), 1 издание. – Mocква: Языкu pусскoй кyльтypы, 142–161.
• Нeщимeнко Гaлина П. (2009): Заимствования vs. интернационализмы в современной вербальной коммуникации. – [w:] Koriakowcewa, red. (2009), 29–41.
• Пeтpухина Елена B., red. (2010): Новые явления в славянском словоoбразовании: система и функционирование. – Mocква: Издательство Mocкoвcого yнивеpcитета.
• Смиpнов i in. (1998): Лeв Н. Смирнов, Григoрий К. Венедиктов, Майя И. Eрмакова, Юля Е. Стемковская, Общее и специфическое в процессаx интернационализации в cлавянских литературных языках на современном этапе их развития. – [w:] Славянское языкознание. XII международный съезд славистов, Краков, 1998 г. – Mocква, 521–535.
• Смиpнов Лeв Н., red. (1997): Тенденция интернационализации в современных славянских литературных языках. – Mocква: Интитут славяноведения и бaлканистики PAН.
• Аvramova Cvetanka D., (2003): Slovoobrazuvatelni tendencii pri s″ŝestvitelnite imena v B″lgarskiâ i Češkiâ ezik v kraâ na XX vek. – Sofiâ: Heron Press.
• Gutšmidt Karlʹ (1998): Obŝie tendencii i specifičeskie formy ih predstavleniâ v sovremennyh slovânskih âzykah, Jazykovedný časopis 49 (1–2), s. 5–26.
• Zemskaâ Elena A. (1997): Aktivnye tendencii slovoproizvodstva. – [w:] Evgenij A. Širâev, red.: Russkij âzyk. Najnowsze dzieje języków słowiańskich. – Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, 167–201.
• Zemskaâ i in. (1998): Elena A. Zemskaâ, Olga P. Ermakova, Zofâ Rudnik-Karvat, Aktivnye processy v slovoobrazovanii sovremennyh slavânskih âzykov. – [w:] Oleg N. Trubačëv (red.): Slavânskoe âzykoznanie. XII Meždunarodnyj s″ezd slavistov. Krakov, 1998 g. – Moskva: Nauka, 296–311.
• Karpilovsʹka Êvgeniâ A. (2016): Sistemno-strukturníj pidhid do vivčennâ dinamiki sučasnoï ukraïnsʹkoï movi: zdobutki ta perspektivi. – Ukraïnsʹka mova 60, 4, 41–60.
• Karpilovsʹka i in. (2017): Êvgeniâ A. Karpilovs’ka, Larisa P. Kislûk, Nina F. Klimenko, Valentina I. Kritsʹka, Tetâna K. Puzdireva, Ûliâ V. Romanûk, Vpliv suspilʹnih zmin na rozvitok ukraïnsʹkoï movi. – Kiïv: Nacionalʹna akademiâ nauk Ukraïni: Vidavničij dim Dimitra Burago.
• Klimenko i in. (2008): Nina F. Klimenko, Êvgeniâ A. Karpilovsʹka, Larisa P. Kislûk, Dinamični procesi v sučasnomu ukraïnsʹkomu leksikoni. – Kiïv: Nacionalʹna akademiâ nauk Ukraïni: Institut movoznavstva im. O.O. Potebni.
• Korâkovceva Elena I. (2010): Ob integriruûŝej roli obŝeslavânskogo fonda internacionalʹnyh morfem. – [w:] Koriakowcewa, red. (2010), 89–102.
• Korâkovceva Elena I. (2017): K voprosu ob innovacionnyh processah v russkom, polʹskom i češskom âzykah v èpohu globalʹnoj internacionalizacii. – [w:] Galina P. Neŝimenko, red.: Aktualʹnye ètnoâzykovye i ètnokulʹturnye problemy sovremennosti: ètnokulʹturnaâ i ètnoâzykovaâ situaciâ – âzykovoj menedžment – âzykovaâ politika. Kniga III. – Moskva: Izdalelʹskij Dom ÂSK, 455–480.
• Krysin Leonid P. (1996): Inoâzyčnoe slovo v kontekste sovremennoj obŝestvennoj žizni. – [w:] Elena
• A. Zemskaâ, red.: Russkij âzyk konca XX stoletiâ (1985–1995), 1 izdanie. – Moskva: Âzyki russkoj kulʹtury, 142–161.
• Neŝimenko Galina P. (2009): Zaimstvovaniâ vs. internacionalizmy v sovremennoj verbalʹnoj kommunikacii. – [w:] Koriakowcewa, red. (2009), 29–41.
• Petruhina Elena V., red. (2010): Novye âvleniâ v slavânskom slovoobrazovanii: sistema i funkcionirovanie. – Moskva: Izdatelʹstvo Moskovskogo universiteta.
• Smirnov i in. (1998): Lev N. Smirnov, Grigorij K. Venediktov, Majâ I. Ermakova, Ûlâ E. Stemkovskaâ, Obŝee i specifičeskoe v processah internacionalizacii v slavânskih literaturnyh âzykah na sovremennom ètape ih razvitiâ. – [w:] Slavânskoe âzykoznanie. XII meždunarodnyj sʺezd slavistov, Krakov, 1998 g. – Moskva, 521–535.
• Smirnov Lev N., red. (1997): Tendenciâ internacionalizacii v sovremennyh slavânskih literaturnyh âzykah. – Moskva: Institut slavânovedeniâ i balkanistiki RAN.