PL
Czy Schulz należał do określonego środowiska, które skupiało dążenia jakiejś grupy artystów działającej na pewnym oznaczonym obszarze geograficznym? Portrety i autoportrety, ilustracje do własnych opowiadań, rysunkowe szkice prozy nienapisanej, rysunkowe notatki naznaczone erotyką – owe mocno zróżnicowane formuły jego artystycznej ekspresji nie ułatwiają krytykom zadań badawczych. Wydaje się, że tworzenie dzieł plastycznych przychodziło Schulzowi z mniejszym wysiłkiem niż pisanie. Nie przekłada się to jednak na powszechny triumf i uznanie. A jednak do ostatnich chwil swego twórczego życia Schulz, będąc już znanym pisarzem, żył niespełnioną nadzieją artystycznego sukcesu. Wielokrotnie n.p. wyrażał żal, że nie udało mu się opanować sztuki drzeworytu. Grafik, ilustrator i rysownik skupiał się na swoim świecie wyobraźni i raczej nie uczestniczył w sporach programowych. Na przestrzeni kilku ostatnich dekad powstało wiele prac analizująych stosunek Brunona Schulza do sztuki. Ciekawe ujęcia pod tym kątem przyniosły prace Jerzego Ficowskiego, Małgorzaty Kitowskiej-Lysiak, Krystyny Kulig-Janarek, Ireny Kossowskiej w Polsce oraz Serge’a Fauchereau we Francji. W tym eseju chciałbym zastanowić się nad charakterem debiutu artystycznego grafika i rysownika Brunona Schulza w kręgu lokalnego środowiska o dużym zróżnicowaniu etnicznym i kulturowym, jak również prześledzić jego artystyczną drogę i wachlarz jego towarzyskich koneksji. Wiemy, że nowoczesność artystyczna Schulza kształtowała się między innymi pod wpływem wschodnioeuropejskich żydowskich awangard, które to awangardy mogły cieszyć się uznaniem ze strony początkującego plastyka z Drohobycza. Kim byli artyści, z którymi wystawiał swoje grafiki Bruno Schulz? Jak się ma ten okres wytężonej choć mocno cenzurowanej (w przypadku Schulza) aktywności plastycznej w stosunku do późniejszych recenzji autora Sklepów cynamonowych pisanych przez niego na łamach „Przeglądu Podkarpacia” pod koniec lat trzydziestych na temat takich artystów jak Efraim Mojżesz Lilien czy też Feliks Lachowicz? Kto należał do najbliższego kręgu artystów zaprzyjaźnionych z Schulzem? Na te i inne pytania próbuję właśnie odpowiedzieć w moim eseju.
Did Schulz belong to a certain milieu, which concentrated the strivings of a group of artists working in a certain delineated geographical region? Portraits and self-portraits, illustrations to own stories, drawn sketches to unwritten prose, notes marked with erotica – those vividly differentiated formulas of artistic expression do not facilitate the research pursued by critics. Apparently, Schulz found it less of an effort to create visual-art works than to write. Nonetheless, this does not signify universal triumph and recognition; to the last days of his creative life Schulz, already an acknowledged man of letters, cherished unfulfilled hope for artistic success. Upon numerous occasions he expressed regret that he was incapable of mastering the art of woodcutting. As a graphic artist, illustrator, and draughtsman he concentrated on his world of the imagination and tended to avoid participating in programme disputes. In the course of several decades there appeared numerous publications analysing Bruno Schulz’s attitude towards art. In Poland interesting interpretations were offered by Jerzy Ficowski, Małgorzata Kitowska-łysiak, Krystyna Kulig-Janarek, and Irena Kossowska and in France by Serge Fauchereau. In this essay Marek Tomaszewski wishes to delve into the character of Bruno Schulz’s artistic debut as a graphic artist and draughtsman within the range of a local milieu typical for ethnic and cultural differentiation, as well as to follow his artistic path and wide gamut of social life connections. It is a known fact that Schulz’s artistic Modernism assumed form, i.a. under the impact of East European Jewish avant-gardes, which could have won the recognition of the debuting artist from Drohobycz. Who were the artists with whom Bruno Schulz exhibited his graphic artworks? What is the relation between this period of strenuous although much censored (in the case of Schulz) artistic activity and reviews written by the author of Sklepy cynamonowe in “Przegląd Podkarpacia” at the end of the 1930s, dealing with such artists as Ephraim Moses Lilien or Feliks Lachowicz? Who belonged to the closest group of Schulz’s artist friends? In this essay Marek Tomaszewski attempts to resolve precisely those and other questions.