Troska biskupa diecezjalnego o godziwe utrzymanie duchownych

• Authors: Paweł Lewandowski

Title variants

EN

The Solicitude of the Diocesan Bishop for the Adequate Means of Livelihood of Clergy

FR

La sollicitude d’évêque diocésain pour procurer l’honnête subsistance du clergé

Abstracts

PL

Prawo do godziwego wynagrodzenia bez wątpienia uznać należy za jedno z najbardziej podstawowych praw przysługujących człowiekowi. Prawo to przynależy zatem także duchownym, czego potwierdzeniem są dyspozycje ustawodawcy kodeksowego zawarte w: kan. 384 (godziwe utrzymanie) i kan. 281 § 1 (odpowiednie wynagrodzenie). Godziwe utrzymanie powinno pozwolić duchownym zaspokoić potrzeby własnego życia, bronić koniecznej wolności apostolskiej oraz dawać możliwość wspomagania potrzebujących. Podmiotami zobligowanymi do troski o godziwe utrzymanie duchownych są biskupi diecezjalni. Podmiotami uprawnionymi zaś są wszyscy duchowni, nie wykluczając także diakonów stałych, którzy całkowicie oddali się kościelnej posłudze, a nie posiadają stałego wynagrodzenia z racji świeckiego zawodu. Biskup diecezjalny jest głównym zarządcą majątku kościelnego w Kościele partykularnym. Wyposażony przez ustawodawcę kodeksowego w szerokie kompetencje dla dobrego i sprawnego zarządu tym majątkiem, posiada odpowiednie i wystarczające narzędzia pozwalające sprostać obowiązkowi troski o godziwe utrzymanie duchownych. Zobowiązanie to wypełnia przypominając wiernym o obowiązku zaradzenia potrzebom Kościoła i w odpowiedni sposób domagając się jego wykonania (kan. 1261 § 2). Pomoc w realizacji analizowanego zobowiązania stanowi także specjalna instytucja gromadząca dobra i ofiary przeznaczone na utrzymanie duchownych, którzy pełnią służbę dla dobra Kościoła partykularnego, chyba że inaczej temu zaradzono (kan. 1274 § 1).

EN

The right to equitable remuneration should undoubtedly be regarded as one of the most basic rights of man. This right belongs, therefore, also to the clergy as evidenced by the code legislator dispositions contained in can. 384 – adequate means of livelihood, and can. 281 § 1 – fitting remuneration. A decent living for the clergy should be such that it provides for the necessities of their life, is adequate to apostolic liberty and provides an opportunity to assist the needy. The entities obliged to care for the proper support of priests are the diocesan bishops. The eligible entities are all ministers, not excluding permanent deacons who dedicate themselves full-time to ecclesiastical ministry and do not receive remuneration by reason of a secular profession. The diocesan bishop is the main administrator of church property in the particular Church. Equipped by the code legislature with extensive powers for the good and efficient management of this property, he has sufficient and appropriate tools to meet the obligation of caring for the proper support of the clergy. This commitment he fulfills by reminding the faithful of the obligation to address the needs of the Church and by seeking the proper execution of this obligation (can. 1261 § 2). The implementation of this commitment is also assisted by a special fund which collects offerings and temporal goods for the purpose of providing for the support of the clergy who serve the particular Church, or unless they are otherwise catered for (can. 1274 § 1).

Keywords

PL

odpowiednie wynagrodzenie; prezbiterzy; zabezpieczenie socjalne; specjalna instytucja; potrzeby Kościoła

EN

fitting remuneration; the priests; social welfare; special fund; the needs of the Church

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Kościół i Prawo
• Year: 2016
• Issue: 5 (18) nr 1
• Pages: 53-76

Contributors

author

Paweł Lewandowski

• Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II; adres do korespondencji: Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, Poland

References

• Achacoso, Jaime B. 2009. “The Ban on Priests from Public Office.” Philippine Canonical Forum 11:251-258.
• Adamowicz, Leszek. 2003. „Władza biskupa diecezjalnego w odniesieniu do majątku kościelnego.” W Biskup. Pasterz diecezji. Materiały z sympozjum „Biskup diecezjalny a duszpasterstwo i apostolstwo wiernych” zorganizowanego przez Instytut Prawa Kanonicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie 26 marca 2003 r. z okazji XX-lecia promulgowania Kodeksu Prawa Kanonicznego, red. Piotr Majer, 121-140. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
• Arias, Juan. 2011. „Sankcje w Kościele.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 983-1046. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
• Artner, Péter. 2009. “The Remuneration of Diocesan Clerics.” Folia Canonica 12:7-22.
• Bacareza, Hermogenes E. 2008. “Priests and Religious Involved in Public Office: Implications.” Philippine Canonical Forum 10:293-304.
• Bednarz, Jerzy. 2005. „Administratura apostolska personalna „Świętego Jana Marii Vianneya”.” Annales Canonici 1:139-174.
• Bełch, Kazimierz. 2007. Katolicka nauka społeczna. Podręcznik dla studentów teologii i nauk społecznych. Kielce: Wydawnictwo „Jedność”.
• Bobrowski, Florian. 1905. Lexicon latino-polonicum. Słownik łacińsko-polski. Tom I. A-K, wyd. 3. Wilno: Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.
• Bobrowski, Florian. 1910. Lexicon latino-polonicum. Słownik łacińsko-polski. Tom II. L-Z, wyd. 3. Wilno: Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.
• Borutka, Tadeusz, Jan Mazur, i Andrzej Zwoliński. 1999. Katolicka nauka społeczna. Częstochowa–Jasna Góra: Wydawnictwo Zakonu Paulinów „Paulinianum”.
• Borutka, Tadeusz. 2010. „Problematyka godziwej zapłaty w świetle nauczania Kościoła.” Bielsko-Żywieckie Studia Teologiczne 11:23-40.
• Brown, Phillip J. 2011. “The Perils of Bankrupcy: Rights and Obligations Regarding Clergy Support.” Studia Canonica 45, nr 1:27-66.
• Chiappetta, Luigi. 2011. Il Codice di diritto canonico. Commento giuridico-pastorale. T. 1: Libri I-II, wyd. 3. Roma: Edizione Dehoniane Bologna.
• Dach, Zofia. 2004. „Płaca w społecznej nauce Kościoła katolickiego.” Prace Naukowe WSPiM 8:129-136.
• De Paolis, Velasio, Luigi Mistó, and Mogavero Domenico. 2000. Non per denaro. Il sostegno economico alla Chiesa. Saronno: Monti.
• Doroszewski, Witold, red. 1960. Słownik języka polskiego. Tom II. D-G. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
• Dubiel, Stanisław. 2001. „Problem utrzymania duchownych w świetle synodów lubelskich.” Memoranda. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 75, nr 3:693-700.
• Dubiel, Stanisław. 2006a. „Wynagradzanie pracowników duchownych według obowiązujących synodów polskich.” Memoranda. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 80, nr 3:826-860.
• Dubiel, Stanisław. 2006b. „Wynagradzanie pracowników świeckich w instytucjach kościelnych według obowiązujących norm polskich synodów.” Memoranda. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 80, nr 3:861-895.
• Dubiel, Stanisław. 2007. Uprawnienia majątkowe Kościoła katolickiego w Polsce w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Konkordatu z 1993 roku i ustaw synodalnych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Dubiel, Stanisław. 2011. „Kodeksowe uprawnienia Biskupa Diecezjalnego do zarządzania majątkiem Kościoła Partykularnego.” Zamojski Informator Diecezjalny 20, nr 3:83-97.
• Dubisz, Stanisław, red. 2003. Uniwersalny słownik języka polskiego. Tom I. A-G. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dyczewski, Leon. 1994. „Słuszna i sprawiedliwa płaca w ujęciu katolickiej nauki społecznej.” Studia i Materiały 8:36-45.
• Dyczewski, Leon. 1995. „Płaca sprawiedliwa i słuszna.” Ethos 8, nr 4:113-121.
• Dylus, Aniela. 1995. «„Kwestia płacowa” dawniej i dziś.» Ethos 8, nr 4:99-112.
• Fiorita, Nicola. 2003. Remunerazione e previdenza dei ministri di celto. Milano: Giuffré.
• Franciszek. 2016. „Pierwszym bliźnim biskupa jest jego ksiądz.” Gość Niedzielny 93, nr 13:5.
• Ghirlanda, Gianfranco. 2015. Il diritto nella Chiesa mistero di comunione. Compendio di diritto ecclesiale. Roma: Gregorian University and Biblical Institute Press.
• Jakimowicz, Magdalena. 1996. „Prawo natury jako źródło prawa kanonicznego w Kodeksie Jana Pawła II.” Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 29:97-124.
• Kaleta, Paweł. 2014. Kościelne prawo majątkowe. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Kantor, Robert. 2006. „Prałatury personalne w systemie prawa kanonicznego.” Tarnowskie Studia Teologiczne 25, z. 2:103-118.
• Kantor, Robert. 2008. „Clerici vitae simplicitatem colant. Analiza kan. 282 § 1 Kodeksu Jana Pawła II.” W Zobowiązani do wiary po dwudziestu latach na drodze wyznaczonej przez Jana Pawła II (Tarnów, 9-10 VI 1987), red. Józef Stala, i Janusz Królikowski, 251-265. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
• Kantor, Robert. 2011. „Odpowiednie wynagrodzenie duchownych w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. Analiza kan. 281 § 1.” Prawo Kanoniczne 54, nr 3-4:191-222.
• Kennedy, Robert T. 2000. “The Temporal Goods of the Church [cc. 1254-1310].” In New Commentary on the Code of Canon Law, edited by John P. Beal, James A. Coriden, and Thomas J. Green, 1449-1525. New York–Mahwah: Paulist Press.
• Korpanty, Józef, red. 2001. Słownik łacińsko-polski. Tom I. A-H. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.
• Korpanty, Józef, red. 2003. Słownik łacińsko-polski. Tom II. I-Z. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN.
• Krukowski, Józef. 2004. „Kolegialne organy konsultacyjne w Kościołach partykularnych. (Wprowadzenie do problematyki).” W Struktury kolegialne w Kościele partykularnym. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej przez Stowarzyszenie Kanonistów Polskich, Wydział Nauk Prawnych TN KUL i Wyższe Seminarium Duchowne w Tarnowie. Tarnów 17-18 września 2002, red. Józef Krukowski, i Tomasz Rozkrut, 21-31. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
• Krukowski, Józef. 2005a. „Święci szafarze, czyli duchowni.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. II/1: Księga II. Lud Boży. Część I. Wierni chrześcijanie. Część II. Ustrój hierarchiczny Kościoła, red. Józef Krukowski, 54-117. Poznań: Pallottinum.
• Krukowski, Józef. 2005b. „Obowiązki i uprawnienia wszystkich wiernych chrześcijan.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. II/1: Księga II. Lud Boży. Część I. Wierni chrześcijanie. Część II. Ustrój hierarchiczny Kościoła, red. Józef Krukowski, 22-42. Poznań: Pallottinum.
• Lewandowski, Paweł. 2015. „Kompetencje biskupa diecezjalnego dotyczące sądownictwa kościelnego w przedmiocie procesów małżeńskich według kodeksu prawa kanonicznego z 1983 roku i instrukcji procesowej Dignitas connubii.” W Kościół lokalny w Kościele Chrystusa, red. Robert Kantor, 109-125. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UPJPII.
• López Alarcón, Mariano. 2011. „Dobra doczesne Kościoła.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 929-982. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
• Meller, Janusz. 1994. „Płaca godziwa i jej determinanty.” Studia i Materiały 8:104-119.
• Muamba Kalala, André. 2011. “Rémunération des clercs aprés le Concile le point du droit á la lumiére de l’évolution du canon 281, §1 du Code de 1983.” Studia Canonica 45:121-164.
• Navarro, Luis. 2008. “The Ban on Priests from Active Participation in Political Parties and Assumption of Public Office.” Philippine Canonical Forum 10:111-140.
• Plezia, Marian, red. 2007a. Słownik łacińsko-polski. Tom II. D-H. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Plezia, Marian, red. 2007b. Słownik łacińsko-polski. Tom V. S-Z. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Radaelli, Carlo. 1991. “La responsabilitá del Vescovo diocesano nei confronti dei beni ecclesiastici.” Quaderni di Diritto Ecclesiale 4:317-335.
• Radaelli, Carlo. 1997. “Il sostentamento del clero.” In I beni temporali della Chiesa. XXII Incontro di Studio Passo della Mendola – Trento. 3 luglio – 7 luglio 1995, edited by Gruppo italiano docenti di diritto canonico, 171-195. Milano: Glossa.
• Renken, John A. 2000. “Particular Churches and Their Groupings [cc. 368-572].” In New Commentary on the Code of Canon Law, edited by John P. Beal, James A. Coriden, and Thomas J. Green, 501-740. New York–Mahwah: Paulist Press.
• Rincón-Pérez, Tomás, 2011. „Święci szafarze, czyli duchowni.” W Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Powszechne i partykularne ustawodawstwo Kościoła katolickiego. Podstawowe akty polskiego prawa wyznaniowego. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. Piotr Majer, 223-274. Kraków: Wolters Kluwer Polska.
• Rivella, Mauro. 2006. “La remunerazione del lavoro ecclesiale.” Quaderni di Diritto Ecclesiale 19:175-184.
• Salachas, Dimitrios, and Luigi Sabbarese. 2004. Chierici e ministero sacro nel Codice latino e orientale. Prospettive interecclesiali. Città del Vaticano: Urbaniana University Press.
• Schmitz, Heribert. 1993. „Stosunek inkardynacji. Kwestie struktury i problemy regulacji zreformowanej instytucji prawnej.” Kościół i Prawo 11:145-159.
• Sitarz, Mirosław, i Mariola Lewicka. 2009. „Kompetencje diecezjalnej rady do spraw ekonomicznych w partykularnym prawie polskim.” Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich 19, nr 22:65-85.
• Sitarz, Mirosław. 2004a. „Organy kolegialne w Kościele partykularnym.” W Kościół partykularny w Kodeksie Jana Pawła II, red. Józef Krukowski, i Mirosław Sitarz, 115-153. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Sitarz, Mirosław. 2004b. „Wady kościelnych aktów administracyjnych wynikających z pominięcia przez biskupa diecezjalnego opinii lub uzyskania zgody kolegialnych organów konsultacyjnych.” W Struktury kolegialne w Kościele partykularnym. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej przez Stowarzyszenie Kanonistów Polskich, Wydział Nauk Prawnych TN KUL i Wyższe Seminarium Duchowne w Tarnowie. Tarnów 17-18 września 2002, red. Józef Krukowski, i Tomasz Rozkrut, 127-144. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
• Sitarz, Mirosław. 2005. „Rada kapłańska i kolegium konsultorów.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. II/1: Księga II. Lud Boży. Część I. Wierni chrześcijanie. Część II. Ustrój hierarchiczny Kościoła, red. Józef Krukowski, 381-395. Poznań: Pallottinum.
• Sitarz, Mirosław. 2006. „Rada kapłańska.” W Leksykon teologii pastoralnej, red. Ryszard Kamiński, Wiesław Przygoda, i Marek Fiałkowski, 714-715. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Sitarz, Mirosław. 2008. Kompetencje organów kolegialnych w Kościele partykularnym w sprawowaniu władzy wykonawczej według Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Sitarz, Mirosław. 2009. „Organy kolegialne w Kościele partykularnym.” W 25-lecie promulgacji Kodeksu Prawa Kanonicznego. Obowiązywanie i stosowanie w Polsce, red. Józef Krukowski, i Zbigniew Tracz, 121-184. Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
• Sitarz, Mirosław. 2014a. „Rada ds. ekonomicznych diecezji.” W Wielka Encyklopedia Prawa. T. 2, Prawo kanoniczne, red. Grzegorz Leszczyński, 191-192. Warszawa: Fundacja „Ubi societas, ibi ius”.
• Sitarz, Mirosław. 2014b. „Rada kapłańska.” W Wielka Encyklopedia Prawa. T. 2, Prawo kanoniczne, red. Grzegorz Leszczyński, 192-194. Warszawa: Fundacja „Ubi societas, ibi ius”.
• Sitarz, Mirosław. 2015. „Kompetencje rady ekonomicznej jako przejaw uczestnictwa świeckich we władzy rządzenia.” W Partycypacja społeczna i ekonomiczna w administracji, red. Piotr Zamelski, 153-159. Opole: Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej.
• Sondel, Janusz. 2005. Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
• Stawniak, Henryk. 2013. Inkardynacja w misji Kościoła w porządku prawnym Kościoła łacińskiego. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Strzeszewski, Czesław. 1978. Praca ludzka. Zagadnienie społeczno-moralne. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Strzeszewski, Czesław. 1985. „Ekonomiczna definicja płacy a „iustum salarium” w katolickiej nauce społecznej.” Roczniki Nauk Społecznych KUL 13, z. 1:21-29.
• Strzeszewski, Czesław. 1994. Katolicka nauka społeczna. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Szymczak, Mieczysław, red. 1992. Słownik języka polskiego. Tom I. A-K. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Walencik, Dariusz. 2005a. „Troska biskupa diecezjalnego o utrzymanie duchowieństwa w ujęciu Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku.” Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 38, z. 2:367-379.
• Walencik, Dariusz. 2005b. „Podstawy prawa duchownych do utrzymania w ujęciu Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku.” Roczniki Nauk Prawnych 15, nr 1:448-453.
• Walencik, Dariusz. 2005c. „Utrzymanie duchowieństwa jako obowiązek wiernych w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r.” Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 38, z. 1:163-172.
• Walencik, Dariusz. 2007. „Prawo duchownych do utrzymania w unormowaniach Kodeksu Prawa Kanonicznego.” Roczniki Nauk Prawnych 17, nr 1:187-209.
• Walencik, Dariusz. 2012. „Dobrowolna ofiarność wiernych. Podstawy prawne i rozwiązania praktyczne.” W Finansowanie związków wyznaniowych w Polsce i w krajach niemieckojęzycznych. Die Finanzierung der Religionsgemeinschaften in den deutschsprachigen Ländern und in Polen, red. Dariusz Walencik, i Marcin Worbs, 93-109. Opole: Redakcja Wydawnictw WT UO.
• Walencik, Dariusz. 2014. „Księga V KPK z 1983 r. Dobra doczesne Kościoła – praktyka Kościoła katolickiego w Polsce.” W 30 lat od promulgacji Kodeksu Prawa Kanonicznego. Doświadczenia Kościoła katolickiego w Polsce, red. Arkadiusz Domaszk, 115-150. Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wydział Prawa Kanonicznego.
• Walencik, Dariusz. 2015. „Regulacje prawne dotyczące spraw majątkowych i potrzeb finansowych instytucji kościelnych.” W II Polski Synod Plenarny a synody diecezjalne, red. Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, i Andrzej Pastwa, 199-219. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Wojciechowski, Grzegorz. 2006. „Prałatura personalna Opus Dei w strukturze Kościoła partykularnego.” Memoranda. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 80, nr 1:211-230.
• Wójcik, Walenty. 1987. „Księga V. Dobra doczesne Kościoła.” W Wójcik Walenty, Krukowski Józef, i Lempa Florian. Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., t. 4, 8-109. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Wratny, Jerzy. 2015. „Prawo do wynagrodzenia za pracę w świetle zasad sprawiedliwości i równości.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius 62, nr 2:297-315.
• Wroceński, Józef. 2014. „Biskup diecezjalny.” W Wielka Encyklopedia Prawa. T. 2, Prawo kanoniczne, red. Grzegorz Leszczyński, 29-31. Warszawa: Fundacja „Ubi societas, ibi ius”.
• Zalbidea, Diego. 2011. “La digna sustentación de los clérigos.” Ius Canonicum 51:653-699.
• Zambon, Adolfo. 2002. Il consiglio evangelico della povertá nel ministero e nella vita del presbitero diocesano. Roma: Editrice Pontificia Universitá Gregoriana.
• Zambon, Adolfo. 2004. “Il presbitero e i beni materiali: un rapport scontato? Alcune riflessioni a partire dal can. 282 § 1.” Quaderni di Diritto Ecclesiale 17:81-110.
• Zwoliński, Andrzej. 2013. „Praca i płaca jako temat nauczania Kościoła.” Studia Socialia Cracoviensia 5, nr 1:31-49.

Identifiers

DOI

10.18290/kip.2016.5.1-4