Rdzenie strukturalnych ontologii czasoprzestrzeni — analiza i krytyka

• Authors: Luty Damian
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono propozycję analizy rdzeni stanowisk strukturalistycznych, w których interpretuje się ontologicznie ogólnorelatywistyczne czasoprzestrzenie. Określono również pojęcie skuteczności tych rdzeni. Skuteczność rdzeni została uznana za podstawę do oceny omawianych stanowisk. Omówiono cztery stanowiska z zakresu ontologicznego strukturalizmu czasoprzestrzennego, a każde z nich skrytykowano z perspektywy skuteczności ich rdzeni. Postawiono tezę, że omawiane rdzenie posiadają ograniczoną skuteczność oraz sformułowano postulat syntezy między wyłonionymi rdzeniami (lub przynajmniej ich aspektami). Na końcu wskazano sugestie dotyczące możliwych prób dokonania wspomnianej syntezy.

Keywords

PL

strukturalizm; czasoprzestrzeń; ogólna teoria względności

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Humanistyka i Przyrodoznawstwo
• Year: 2016
• Issue: 22
• Pages: 221-238

Contributors

author

Luty Damian

• Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska

References

• Bartels A., Modern Essentialism and the Problem o f Individuation o f Spacetime Points, „Erkenntnis” 1996, nr 45, s. 25-46.
• Bergmann P.G., Komar A.B., Poisson Brackets between Locally Defined Observables in General Relativity, “Physical Review Letters” 1960, nr 8, s. 432-433.
• Bergmann P.G., Observables in General Relativity, “Reviews of Modern Physics” 1961, nr 33, s. 510-514.
• Brown H., Pooley O., Minkowski Space-Time: A Glorious Non-entity, (w:) Dieks D., The Ontology o f Spacetime Volume 1, Elsevier, Amsterdam 2006, s. 67-89.
• Chakravartty A., The Structuralist Conception o f Objects, “Philosophy of Science” 2003, nr 70, s. 867-878.
• Curiel E., On Geometric Object, the Non-Existence o f a Gravitational Stress - Energy Tensor, and the Uniqueness o f the Einstein Field Eqation, 2014, [online] (dostęp: 20.12.2015).
• Disalle R., Spacetime Theory as Physical Geometry, “Erkenntnis” 1995, nr 42, s. 317-337.
• Dorato M., Substantivalism, Relationism, and Structural Spacetime Realism, “Foundations of Physics” 2000, nr 30, s. 1605-1628.
• Earman J., Norton J.D, What Price Spacetime Substantivalism, “British Journal for the Philosophy of Science” 1987, nr 38, s. 515-525.
• Earman J., The Implications o f General Covariance fo r the Ontology and Ideology o f Spacetime, (w:) Dieks D. (red.), The Ontology o f Spacetime Volume 1 o f Philosophy and Foundations o f Physics, Elsevier, Amsterdam 2006, s. 3-24.
• Eddington A., The Mathematical Theory o f Relativity, Cambridge University Press, Cambridge 1930.
• Esfeld M., Lam V., Moderate Structural Realism about Space-Time, “Synthese” 2008, nr 160, s. 27-46.
• Esfeld M., The Modal Nature o f Structures in Ontic Structural Realism, “International Studies in the Philosophy of Science” 2009, nr 23, s. 179-194.
• Esfeld M., Lam V., The Structural Metaphysics o f Quantum Theory and General Relativity, “Journal for General Philosophy of Science” 2012, nr 43, s. 243-258.
• Feynmann R.P., Wykłady z grawitacji, tłum. J. Kowalski-Glikman, Prószyński i S-ka, Warszawa 2006.
• French S., Ladyman J., Remodelling Structural Realism: Quantum Physics and the Metaphysics o f Structure, “Synthese” 2003, nr 136, s. 31-56.
• Friedman M., Foundations o f Space-Time Theories, Princeton University Press, Princeton 1983.
• French S., Getting out o f a Hole: Identity, Individuality and Structuralism in Spacetime Physics, „Philosophica” 2001, nr 67, s. 11-29.
• Giovanelli M., Erich Kretschmann as a proto-empiricist: Adventures and misadventures o f the point-coincidence argument, „Studies in History and Philosophy of Modern Physics” 2013, nr 44, s. 115-134.
• Iftime M., Stachel M., The Hole Argument fo r Covariant Theories, “General Relativity and Gravitation” 2006, nr 38, s. 1241-1252.
• Ladyman J., Structural Realism and the Relationship between the Special Sciences and Physics, “Philosophy of Science” 2008, nr 75, s. 744-755.
• Lewis D., Humean Supervenience Debugged, “Mind” 1994, nr 103, s. 473-490.
• Maudlin T., Buckets o f Water and Waves o f Space: Why Space-Time is Probably a Substance, “Philosophy of Science” 1993, nr 60, s. 183-203.
• Norton J., General Covariance and the Foundations o f General Relativity: Eight Decades o f Dispute, “Reports of Progress in Physics” 1993, nr 56, s. 791-858.
• Nerlich G., Why Spacetime Is Not a Hidden Cause: A Realist Story, (w:) Petkov V. (red.), Space, Time, and Spacetime, Springer, Berlin 2010, s. 181-192.
• Pitts B., Change in Hamiltonian General Relativity from the Lack o f a Time-like Killing Vector Field, 2013, [online] (dostęp: 20.12.2015). Poincare H., Science and Hypothesis, The Walter Scott Publishing Co., New York 1905. Pooley O., Substantive General Covariance: Another Decade o f Dispute, (w:) Suarez M. (red.), EPSA Philosophical Issues in the Sciences: Launch o f the European Philosophy o f Science Association, Springer, Dordrecht 2010, s. 197-210.
• Rickles D.P., A New Spin on the Hole Argument, “Studies in the History and Philosophy of Modern Physics” 2005, nr 36, s. 415-434.
• Rickles D.P., Time, Observables, and Structure, (w:) Landry E.M., Rickles D.P. (red.), Structural Realism, Springer, Dordrecht 2012, s. 135-148.
• Saunders S., Indiscernibles, General Covariance, and Other Symmetries: The Case fo r NonReductive Relationalism, (w:) Renn J., Divarci L., Schroter P. (red.), Revisiting the Foundations o f Relativistic Physics, Springer, Dordrecht 2003, s. 151-174.
• Russell B., Analysis o f Matter, Spokesman Books, Nottingham 2007. Stachel J., The Hole Argument and Some Physical and Philosophical Implications, “Living Rev. Relativity”, 2014, nr 17, [online] (dostęp: 20.12.2015).
• Wald R., General Relativity, University of Chicago Press, Chicago 1984.

Identifiers

ISSN

1234-4087

DOI

10.31648/hip.390