O śląskiej frazeologii i paremiologii toponimicznej – raz jeszcze

• Authors: Dźwigoł Renata

Title variants

EN

On Silesian Phraseology and Toponymic Paremiology – Once Again

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article is a special continuation of the paper published in the previous volume of Studia Linguistica entitled “A little motherland” in the Light of Phraseology and Paremiology of Silesian Dialects. It contains the analysis of those phraseological units and proverbs found in dictionaries documenting Silesian dialects which refer to the so-called rest of the world, namely the world which is not ‘a little motherland’ of a Silesian, but is situated outside its borders. The components of presented units are the names of Polish and foreign towns, regions, European and non-European countries, adjectives derived from these toponyms, as well as nouns denoting the inhabitants of countries (ethnonyms). The units have been presented in the order which made it possible to show the spreading – in a geographical sense – of this world. Thus, the presentation of ‘the rest of the world’ contains the point of view of a Silesian, for whom ‘the little motherland’ is located in the centre of the world, while everything outside of it is perceived as more or less remote places. Silesian phraseology and paremiology presented in the article cannot become the basis for any far-reaching opinions on the image of this ‘rest of the world.’

Keywords

PL

Śląsk; dialekty śląskie; frazeologia; paremiologia; toponimia

EN

Silesia; Silesian dialects; phraseology; paremiology; toponymy

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2016
• Issue: 11
• Pages: 58-74

Contributors

author

Dźwigoł Renata

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

References

• Adamowski J., 1999a, Nazwy miejscowości Lubelszczyzny w wybranych gatunkach folkloru,[w:] idem, Kategoria przestrzeni w folklorze, Lublin, s. 171–182.
• Adamowski J., 1999b, Ustanawianie, struktura i parametry przestrzeni językowo-kulturowej, [w:] idem, Kategoria przestrzeni w folklorze, Lublin, s. 13–28.
• Adamowski J., 2005, Językowo-kulturowy obraz miast polskich zawarty w przysłowiach, „Twórczość Ludowa”, nr 1/4, s. 30–37.
• Bizior R., 2014, Częstochowa w przysłowiach – o językowo-kulturowym obrazie miasta, [w:] Parémie národů slovanských VII, red. E. Mrhačová, J. Muryc, U. Kolberová, Ostrava, s. 49–56.
• Broda J., „Przysłowia cieszyńskie”, rękopis z 1956 r., Archiwum NKP. [skrót: Broda]
• Bystroń J.S., 1933, Przysłowia polskie, Kraków [szczególnie rozdział VI: Kraje i ludzie, s. 158–212].
• Bystroń J.S., 1995, Megalomania narodowa, Warszawa, wyd. 2.
• Cinciała A., 1885, Przysłowia, przypowieści i ciekawsze zwroty językowe ludu polskiego na Śląsku w Księstwie Cieszyńskim, Cieszyn. [skrót: Cinciała]
• Czeszewski M., Foremniak K., 2011, Ludzie i miejsca w języku. Słownik frazeologizmów eponimicznych, red. M. Bańko, Warszawa.
• Derlich L., „Przysłowia i powiedzonka ze Śląska Cieszyńskiego”, rękopis z 1955 r., Archiwum NKP. [skrót: Derlich]
• Dźwigoł R., 2014, Pieśni ludowe z Suszca i okolic – „mała ojczyzna” a reszta świata, [w:] Lubelska pieśń ludowa na tle porównawczym, red. J. Bartmiński, B. Maksymiuk-Pacek, Lublin, s. 287–299.
• Dźwigoł R., 2015, „Mała ojczyzna” Ślązaka we frazeologizmach i przysłowiach gwarowych (Śląsk Cieszyński, Górny Śląsk, Śląsk Opolski), „Annales Uniwersitatis Paedagogicae Cracoviensis”. „Studia Linguistica”, t. 10, s. 15–39.
• Jaracz M., 2003a, O nazewnictwie geograficznym we frazeologii (na podstawie „Nowej księgi przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich” pod red. Juliana Krzyżanowskiego). Rekonesans badawczy, [w:] Metodologia badań onomastycznych, red. M. Biolik, Olsztyn, s. 447–456.
• Jaracz M., 2003b, Stereotyp onimiczny w przysłowiach polskich, [w:] Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, t. 2, Szczecin, s. 113–123.
• Karłowicz J., 1900–1911, Słownik gwar polskich, t. 1–6, Kraków. [skrót: Karł SGP]
• Kolberg O., 1977, Przysłowia, oprac. S. Świrko, Warszawa [2. wyd. LX tomu DWOK-u]. [skrót: Kolberg]
• Krawczyk-Tyrpa A., 2001, Tabu w dialektach polskich, Bydgoszcz.
• Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, zebrał i opracował Samuel Adalberg, Warszawa 1889–1894. [skrót: Adalberg]
• Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, 1969–1972, t. 1–3, red. J. Krzyżanowski, Warszawa. [skrót: NKP]
• Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, 1978, t. 4, oprac. S. Świrko, Warszawa. [skrót: NKP]
• Nowakowska A., Tomczak L., 2005, Funkcje nazw miejscowych w porównaniach frazeologicznych, [w:] Wyraz i zdanie w językach słowiańskich 5. Opis, konfrontacja, przekład, red.
• M. Sarnowski, W. Wysoczański, Wrocław, s. 269–274.
• Ondrusz J., 1954, Przysłowia i powiedzenia ludowe ze Śląska Cieszyńskiego, Czeski Cieszyn. [skrót: Ondrusz]
• Ondrusz J., 1960, Przysłowia i przymówiska ludowe ze Śląska Cieszyńskiego, Wrocław. [skrót: Ondrusz]
• Pelcowa H., 2005, Przestrzeń jako sposób postrzegania świata przez użytkowników gwary, [w:] Przestrzeń w języku i kulturze. Problemy teoretyczne. Interpretacja tekstów religijnych, red. J. Adamowski, Lublin, s. 125–205.
• Przymuszała L., 2013, Słownik frazeologizmów i typowych połączeń wyrazowych w gwarach śląskich, Opole. [skrót: Przymuszała]
• Przysłowia i mowy potoczne ludu polskiego w Szląsku, zebrał J. Lompa, Bochnia 1858 [http://books.google.pl]. [skrót: Lompa]
• Rospond S., 1974, O frazeologii nazewniczej, „Prace Filologiczne”, t. 25, s. 469–476.
• Rutkowski M., 2012, Słownik metafor i konotacji nazw własnych, Olsztyn.
• Rymut K., 1987, Nazwy miast Polski, wyd. 2 uzup., Wrocław etc.
• Rymut K. (red.), 1997, Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, t. 2, Kraków.
• Szutkowski T.J., 2009, Toponimy jako środki wtórnej nominacji (na materiale frazeologizmówz komponentem onomastycznym we współczesnym języku rosyjskim i polskim), „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 3159, „Slavica Wratislaviensia”, t. 50, s. 275–283.
• Trzaskalik H., Przysłowia i powiedzenia ludowe z Suchej Górnej [Śląsk Cieszyński], rękopis z 1956 r., Archiwum NKP. [skrót: Trzaskalik]
• Tyrpa A., 2009, Regionalne uwarunkowania stereotypów etnicznych, [w:] Polszczyzna mówiona ogólna i regionalna, red. B. Dunaj, M. Rak, Kraków, s. 199–208.
• Tyrpa A., 2011, Cudzoziemcy i obce kraje w dialektach polskich, Kraków.
• Wallis S., 1960, Przysłowia i „pogodki” ludowe na Górnym Śląsku, Wrocław. [skrót: Wallis]
• Wysoczański W., 2014, Zbiory i opisanie przysłów z poszczególnych regionów Polski, [w:] Parémie národů slovanských VII, red. E. Mrhačová, J. Muryc, U. Kolberová, Ostrava, s. 95–106.