Dyplomaci Władysława Jagiełły w Stolicy Apostolskiej

• Authors: Dudka Monika

Title variants

EN

Diplomats of king Ladislaus Jagiello in the Holy See

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W czasie panowania Władysława Jagiełły monarchia polsko-litewska stała się ważnym podmiotem polityki europejskiej. Władca prowadził intensywną politykę zagraniczną, a polskie poselstwa docierały na najważniejsze dwory średniowiecznej Europy. Istotną rolę w tym czasie odgrywały stosunki monarchii jagiellońskiej ze Stolicą Apostolską, z uwagi na to, że panowanie pierwszego Jagiellona zbiegło się w czasie z wydarzeniami kluczowymi dla całego Kościoła Powszechnego. To właśnie w kurii papieskiej, najważniejszym dworze średniowiecznej Europy, znajdowały rozwiązanie wszystkie kwestie, które zdominowały politykę zagraniczną państwa tego okresu, a więc sprawy krzyżackie, husyckie, czy luksemburskie. Częstotliwość kontaktów, a także ranga załatwianych w Rzymie spraw, skłania do zastanowienia się nad osobami królewskich dyplomatów. Wśród nich znalazły się osoby należące do kościelnej i prawniczej elity ówczesnego państwa polskiego, takie jak Mikołaj Trąba, Piotr Wysz, Paweł Włodkowic, czy Mikołaj Lasocki. Ich działalność obejmowała przede wszystkim zabiegi mające na celu zatwierdzenie przez papieża chrystianizacji Litwy, zmagania z dyplomacją Zakonu Krzyżackiego, utrzymującego w Rzymie stałego prokuratora oraz uzyskiwanie prowizji na wyższe godności w Kościele polskim. W artykule zostały omówione działalność posłów, ich pochodzenie, wykształcenie, kariera i sprawowane funkcje publiczne. Artykuł podejmuje także próbę charakterystyki środowiska królewskich dyplomatów oraz dróg ich rekrutacji do służby dyplomatycznej.

EN

During the rule of Ladislaus Jagiello, the Polish-Lithuanian monarchy became an important subject of European politics. The king conducted an intensive foreign policy and Polish legations were present at the most important courts of Medieval Europe. Because the reign of the first Jagiellonian coincided in time with key events for the Catholic Church, the relationships of the Jagiellonian monarchy with the Holy See played an important role at that time. It was in the Roman Curia, the most important court of Medieval Europe, that all problems dominating in foreign policy of that time found their solution: problems with the Teutonic Knights, Hussites or Luxembourg. Frequency of contacts as well as the rank of problems solved in Rome puts a focus on the royal diplomats. Among them one can find members of the contemporary church and judicial elite of Poland, such as Mikołaj Trąba, Piotr Wysz, Paweł Włodkowic, or Mikołaj Lasocki. Their activity comprised mostly endeavours to obtain papal confirmation of the Christianisation of Lithuania, struggles with the diplomacy of the Teutonic Order, which had a special attorney in Rome, as well as obtaining provisions for higher ranks in the Polish Church. The article presents the activity of the legates, their descent, education, career and public functions. It also attemps to characterise the background of the royal legates and the means of their recruitment for the diplomatic service.

Keywords

PL

dyplomacja polska; Stolica Apostolska; Władysław Jagiełło; Zakon Krzyżacki

EN

Polish diplomacy; the Holy See; Ladislaus Jagiello; the Teutonic Order

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2017
• Volume: 128
• Pages: 5-39

Contributors

author

Dudka Monika

References

• Źródła drukowane:
• Bullarium Poloniae, t. 3 – 5, red. S. Kuraś, I. Sułkowska – Kuraś, A. Wajs, H. Wajs, M. Kowalczyk, Rzym – Lublin 1988 – 1995.
• Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. 1, red. A. Sokołowski, J. Szujski, t. 2, red. A. Lewicki, Cracoviae 1876 – 1894.
• Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gestiumque finitimarum historiam illustrantia, red. A. Theiner, t. 1 – 2, Romae 1860 – 1861.
• Ioannis Dlugossi Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, lib. X (1370 – 1405), X i XI (1406 – 1412), XI (1413 – 1430), XI i XII (1431 – 1444), red. D. Turkowska et alii, Varsoviae 1985 – 2000.
• Opracowania:
• W. Abraham, Reforma na soborze w Pizie 1409 r. i udział w niej przedstawicieli Kościoła polskiego, „Polonia Sacra”, 3, 1919, s. 114 – 125.
• W. Abraham, Udział Polski w soborze pizańskim w 1409 r., w: Rozprawy Wydziału Historyczno – Filozoficznego Akademii Umiejętności, Kraków 1905.
• K. Baczkowski, Argument obrony wiary w służbie dyplomacji polskiej, w: Ludzie – Kościół – Wierzenia.Studia z dziejów kultury i społeczeństwa Europy Środkowej (średniowiecze – wczesna epoka nowożytna),red. W. Iwańczak, Warszawa 2000, s. 195 – 212.
• K. Baczkowski, Komunikacja polityczna między Polską a Czechami w dobie jagiellońskiej w połowie XV wieku, w: Rola komunikacji i przestrzeni w średniowiecznych i wczesnonowożytnych dziejach Czech i Polski, red. A. Paner, W. Iwańczak, Gdańsk 2008, s. 174 – 187.
• Cz. Bartnik, Rzym a stosunki czesko-polskie za Władysława Jagiełły, Lublin 1993.
• T. Brzostowski, Paweł Włodkowic, Warszawa 1954.
• H. Chłopocka, Uwagi o tzw. „Ostatnim słowie” Pawła Włodkowica o Zakonie Krzyżackim, „Zapiski Historyczne”, 58, 1993, s. 7-24.
• M. Czyżak, Kapituła katedralna w Gnieźnie w świetle metryki z lat 1408 – 1448, Poznań 2003.
• J. Dąbrowski, Ostatnie lata Ludwika Wielkiego, Warszawa 1918.
• Dembiński P., Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428 – 1500, Poznań 2012.
• J. Drabina, Kardynał protektor Polski w czasach Władysława Jagiełły, „Kwartalnik Historyczny”, 89, 1982, s. 665 – 672.
• J. Drabina, Kontakty listowne papieża Marcina V z Władysławem Jagiełłą, „Studia Historyczne”, 45, 2002, s. 3 – 16.
• J. Drabina, Kontakty papiestwa z Polską 1378 – 1417 w latach Wielkiej Schizmy Zachodniej, Kraków 1993.
• J. Drabina Papiestwo a Polska w latach 1384 – 1434, Kraków 2003.
• L. Ehrlich, Paweł Włodkowic i Stanisław ze Skalbimierza, Warszawa 1954.
• M. Frontczyk, Andrzej Łaskarz z Gosławic herbu Godziemba, biskup poznański, „Nasza Przeszłość”, 30, 1969, s. 125 – 170.
• A. Gąsiorowski, Nowodworski Dobrogost [w:] Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa – Poznań 1981, s. 522 – 523.
• K. Górski, Paweł Włodkowic, w: PSB, t. 25, s. 377 – 381.
• A. F. Grabski, Jadwiga – Wilhelm – Jagiełło w opiniach europejskich, „Nasza Przeszłość”, t. 23, 1966, s. 117 – 166.
• A. F. Grabski, Polska w opiniach Europy Zachodniej XIV – XV wiek, Warszawa 1968.
• T. Graff, Episkopat monarchii jagiellońskiej w dobie soborów powszechnych w XV wieku, Kraków 2009.
• T. Graff, Kościół w Polsce wobec konfliktu z Zakonem Krzyżackim w XV wieku. Studium z dziejów kultury politycznej polskiego episkopatu, Kraków 2010.
• T. Graff, Rex iniustus? Z dziejów polityki kościelnej Władysława Jagiełły na przykładzie zmian na stolicach biskupich w Krakowie i Poznaniu w 1412, w: Sprawiedliwość – tradycja – współczesność, red. P. Nowakowski, J. Smołucha, W. Szymborski, Kraków 2006, s. 23 – 36.
• T. Graff, Stosunki Polski ze Stolicą Apostolską na tle wyboru pseudopapieży od czasów wczesnopiastowskich do soboru pizańskiego – wybrane aspekty i zarys problematyki, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, 131, s. 43 - 75.
• J. Gzella, Małopolska elita władzy w okresie rządów Ludwika Węgierskiego w Polsce w latach 1370–1382, Toruń 1994.
• F. Kiryk, Sandomierz w czasach J. Długosza [w:] Jan Długosz. W pięćsetną rocznicę śmierci. Materiały z sesji (Sandomierz 24 – 25 maja 1980 r.), pod red. F. Kiryka, Olsztyn 1983, s. 9 – 29.
• G. Lichończak-Nurek, Amator fervidus patriae – biskup Wojciech herbu Jastrzębiec (ok. 1362-1436) i jego dzieło w Kościele krakowskim, w: Kościół krakowski w życiu państwa i narodu, red. Andrzej Pankowicz, Kraków 2002.
• G. Lichończak-Nurek, Wojciech herbu Jastrzębiec (ok. 1362 – 1436). Arcybiskup i mąż stanu, Kraków 1996, s. 7-20.
• S. Kijak, Piotr Wysz biskup krakowski, Kraków 1933.
• J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych, t. 1, Gniezno 1883.
• A. Kowalska – Pietrzak, Prałaci i kanonicy kapituły łęczyckiej do schyłku XV wieku, Łódź 2004.
• Z. Kowalska, Stanisław Ciołek (+1437): podkanclerzy królewski, biskup poznański, poeta dworski, Kraków 1993.
• M. D. Kowalski, Dlaczego warto było zostać kolektorem? Kariery papieskich kolektorów generalnych w Polsce w XV wieku, w: „Roczniki Historyczne”, 30, 2014, s. 133 – 154.
• Z. Kozłowska – Budkowa, Odnowienie Jagiellońskie Uniwersytetu Krakowskiego (1390 – 1400), w: Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364 – 1764, red. K. Lepszy, Kraków 1964, s. 37 – 90.
• J. Krzyżaniakowa, Kancelaria królewska Władysława Jagiełły jako ośrodek kultury historycznej, „Studia Źródłoznawcze”, 18, 1973, s. 67 – 96.
• J. Krzyżaniakowa, Koncyliaryści heretycy i schizmatycy, Kraków 1989.
• J. Krzyżaniakowa, Piotr z Widawy, w: PSB, t. 26, s. 436.
• J. Krzyżaniakowa, Początki kariery Mikołaja Trąby, „Roczniki Historyczne”, 35, 1969, s. 125– 135.
• J. Krzyżaniakowa, Poselstwa jako forma komunikacji politycznej z Czechami w XV wieku w świetle „Annales” Jana Długosza, w: Rola komunikacji i przestrzeni w średniowiecznych i wczesnonowożytnych dziejach Czech i Polski, red. A. Paner, W. Iwańczak, Gdańsk 2008, s. 151– 173.
• J. Krzyżaniakowa, U boku króla. Początki kariery Mikołaja Trąby, [w:] Mikołaj Trąba mąż stanu i prymas Polski, red. F. Kiryk, Kraków 2009, s. 25-29.
• J. Krzyżaniakowa, W służbie króla i Kościoła – wybitni arcybiskupi XV wieku [w:] „1000 lat Archidiecezji Gnieźnieńskiej”, red. J. Strzelczyk, J. Górny, Gniezno 2000, s. 123 – 129.
• M. Markowski, Dzieje Wydziału Teologii Uniwersytetu Krakowskiego w latach 1397 - 1525, Kraków 1996.
• W. Moszczeńska, Rola polityczna rycerstwa wielkopolskiego w okresie bezkrólewia po Ludwiku Węgierskim, „Przegląd Historyczny”, t. 25, Warszawa 1925, s. 33 – 187.
• J. Nowacki, Dzieje Archidiecezji Poznańskiej, t. 1, Poznań 1959, t. 2, Poznań 1964.
• Z. H. Nowak, Dyplomacja polska w czasach Jadwigi i Władysława Jagiełły (1384 -1434), w: Historia dyplomacji polskiej, t.1, Połowa X w.-1572 r., red. M. Biskup, Warszawa 1980.
• Z. H. Nowak, Międzynarodowe procesy polubowne jako narzędzie polityki Zygmunta Luksemburskiego w północnej i środkowowschodniej Europie, Toruń 1981.
• K. Ożóg, Andrzej Łaskarz – patron polskich koncyliarystów, w: Ludzie – Kościół – Wierzenia. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa Europy Środkowej (średniowiecza i wczesna kultura nowożytna, red. W. Iwańczak, S. K. Kuczyński, Warszawa 2001, s. 265 – 278.
• K. Ożóg, Duchowni i uczeni w otoczeniu św. Jadwigi, w: Święta Jadwiga Królowa. Dziedzictwo i zadania na trzecie tysiąclecie, red. H. Kowalska, Helena Byrska, ks. Antoni Bednarz, Kraków 2002, s. 164 – 178.
• K. Ożóg, Intelektualiści w służbie Królestwa Polskiego w latach 1306 – 1382, Kraków 1995.
• K. Ożóg, Krakowscy duchowni w służbie królewskiej w XIV wieku, „Rocznik Krakowski”, 54, 1988, s. 5 – 16.
• K. Ożóg, Kultura umysłowa w Krakowie w XIV wieku: środowisko duchowieństwa świeckiego, Kraków 1987.
• Ożóg K., Spór o biskupstwo krakowskie w 1392 roku na tle stosunków z papiestwem u schyłku XIV wieku, „Kwartalnik Historyczny”, 104, nr 1, 1997, s. 3 – 20.
• K. Ożóg, Uczeni w monarchii Jadwigi i Władysława Jagiełły (1384 – 1434), Kraków 2004.
• K. Ożóg, Udział Andrzeja Łaskarzyca w sprawach i sporach polsko –krzyżackich, w: Polska i jej sąsiedzi w późnym średniowieczu, red. K. Ożog, S. Szczur, Kraków 2000, s. s. 159 – 186.
• K. Ożóg, Współpraca prawników włoskich z Pawłem Włodkowicem w procesie polsko – krzyżackim w Rzymie w latach 1420 – 1421, „Nasza Przeszłość”, 76, 1991, s. 83 – 105.
• J. Pakulski, Nałęcze wielkopolscy w średniowieczu, Toruń 1982.
• K. Pieradzka, Uniwersytet Krakowski wobec w służbie Kościoła i wobec soborów w Konstancji i Bazylei, w: Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364 – 1764, red. K. Lepszy, Kraków 1964, s. 91 – 127.
• J. Piętka, Mazowiecka elita feudalna późnego średniowiecza, Warszawa 1975.
• K. Piotrowicz, Andrzej Łaskarz, w: PSB, t. 1, s. 103 – 106.
• L. Poniewozik, Prałaci i kanonicy sandomierscy w okresie średniowiecza, Toruń 2004.
• J. Ptaśnik, Włoski Kraków: za Kazimierza Wielkiego i Władysława Jagiełły, „Rocznik Krakowski”, 13, 1911, s. 111 – 186.
• J. Ptaśnik, Z dziejów kultury włoskiego Krakowa, „Rocznik Krakowski”, nr 9, 1909, s. 1 – 147.
• T. Silnicki, Arcybiskup Mikołaj Trąba, Warszawa 1954.
• T. Silnicki, Sobory powszechne a Polska, Warszawa 1962.
• J. Sperka, Faworyci Władysława Jagiełły, w: Faworyci i opozycjoniści. Król a elity polityczne w Rzeczypospolitej XV-XVIII wieku, red. M. Markiewicz, R. Skowron, Kraków 2006, s. 41 – 59.
• A. Supruniuk, Otoczenie księcia mazowieckiego Siemowita IV (1374 -1426), Warszawa 1998.
• A. Swieżawski, Jakub z Korzkwi, w: PSB, t.10, s. 357 – 358.
• S. Szczur, Dyplomaci Kazimierza Wielkiego w Awinionie, „Nasza Przeszłość”, 66, 1986, s. 43 – 106.
• S. Szczur, Skarbowość papieska w Polsce w latach 1378 – 1431, Kraków 2008.
• A. Szweda, Organizacja i technika dyplomacji polskiej w stosunkach z Zakonem Krzyżackim Prusach w latach 1386 – 1454, Toruń 2009.
• A. Szweda, Służba w dyplomacji drogą awansu społecznego? w: Człowiek w średniowieczu. Między biologią a historią, Łódź 2008, s. 169 – 178.
• A. Szymczakowa, Szlachta sieradzka w XV wieku. Magnifici et generosi, Łódź 1998.
• S. Trawkowski, Piotr z Radolina, w: PSB, t. 26, s. 422 – 428.
• S. Trojanowski, Dobrogost z Nowego Dworu, w: PSB, t. 5, s. 245 – 246.
• T. Witczak, Mikołaj Lasocki, w: PSB, t. 16, s. 542 – 545.
• S. Zajączkowski, Studia nad procesami Polski i Litwy z Zakonem Krzyżackim w latach 1420– 1423, „Ateneum Wileńskie”, 12, 1937, s. 282 – 403.
• W. Zawitkowska, W służbie pierwszych Jagiellonów. Życie i działalność kanclerza Jana Taszki Koniecpolskiego, Kraków 2005.
• L. Zygner, Początki kariery kościelnej Jakuba z Kurdwanowa herbu Syrokomla, w: Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej. Pochodzenie i funkcjonowanie elity kościelnej, red. A. Radzimiński, Toruń 2000, s. 197 – 214.
• M. Zwiercan, Piotr Wolfram, w: PSB, t. 26, s. 403 – 406.
• T. Żebrowski, Pochodzenie i genealogia rodziny Zielinskich herbu Świnka ze Skępego do początku XVII wieku, w: Notatki Płockie, nr 26, 1981 r, z.4(109), s. 16 – 28.