Europejskie modele regulacji podejmowania decyzji o zakończeniu życia

• Authors: Milczarek Ewa

Title variants

EN

European Models of Regulation of End-of-Life Decision-Making

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The research objective of the article is to define European standards for making end-of-life decisions. The study was divided into two analytical parts. In the first part, a broad analysis of the jurisprudence of the European Court of Human Rights was carried out in order to determine the normative boundaries within which European states can move by regulating the issue of making decisions about the end of life. In the second part, a comparative legal analysis of national legal systems was made, distinguishing three main models of regulating this issue: the model legalising euthanasia, the model legalising assisted suicide (PAS), the model penalising euthanasia. These models were assessed in terms of the implementation of the guidelines set out by the ECtHR.

Keywords

EN

euthanasia; right to life; human rights; right to death

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2023
• Issue: 5(178)
• Pages: 209–224

Contributors

author

Milczarek Ewa

• Dr Ewa Milczarek Uniwersytet Szczeciński, Wydział Prawa i Administracji, Polska University of Szczecin, Faculty of Law and Administration, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-0726-0959

References

• Bundesverwaltungsgericht 3 C 19.15, Urteil vom 02. März 2017.
• German court rejects access to euthanasia medication, <https://www.dw.com/en/german-court-rejects-access-to-euthanasia-medication/a-60639440>.
• Komunikat z badań CBOS nr 165/2021. Stosunek Polaków do wybranych zjawisk i zachowań kontrowersyjnych moralnie, grudzień 2021.
• Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz.U. z 1993 r. nr 61, poz. 284.
• Legge sul fine vita, l. n. 219 del 2017.
• Ley Orgánica 3/2021, de 24 de marzo, de regulación de la eutanasia. «BOE» núm. 72, de 25 de marzo de 2021.
• Loi du 16 mars 2009 sur l’euthanasie et l’assistance au suicide.
• Lov om straff (straffeloven), LOV-2022-04-08-22 fra 01.07.2022.
• Ministry of Social Affairs and Health, „Human Dignity, Hospice Care and Euthanasia”, etene.fi, Jan. 1, 2012.
• Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu (148–162). Postępowania wszczęte i przestępstwa stwierdzone z art. 150 § 1 KK za lata 1999–2020, <https://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko/63419,Eutanazja-art-150.html>.
• Swiss Academy of Medical Sciences (SAMS), Management of Dying and Death, Bern 2022.
• Testaments de vie et autres directives anticipées [Wytyczne w zakresie testamentów życia], <https://www.health.belgium.be/fr/testaments-de-vie-et-autres-directives-anticipees>.
• Texte Consolidé De La Loi Du 28/05/2002 Relative À L’euthanasie (Mise à jour au 23 mars 2020).
• Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, Dz.U. z 1997 r. nr 28, poz. 152.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U. z 2022 r. poz. 1138, 1726, 1855, 2339, 2600, z 2023 r. poz. 289, 403, 818, 852, 1234, 1834, 1860, 1963.
• Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz.U. z 2009 r. nr 52, poz. 417.
• Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl), BWBR0012410, 12-04-2001, Stb. 2001, 194.
• Wyrok ETPC z dnia 27 września 1995 r. w sprawie McCann i inni vs. Wielka Brytania, nr skargi 18984/91.
• Wyrok ETPC z dnia 29 kwietnia 2002 r. w sprawie Pretty vs. Wielka Brytania, nr skargi 2346/02.
• Wyrok ETPC z dnia 20 stycznia 2011 r. w sprawie Haas vs. Szwajcaria, nr skargi 31322/07.
• Wyrok ETPC z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawie Koch vs. Niemcy, nr skargi 497/09, § 51–52.
• Wyrok ETPC z dnia 14 maja 2013 r. w sprawie Gross vs. Szwajcaria, nr skargi 67810/10.
• Wyrok ETPC z dnia 30 września 2014 r. w sprawie Gross vs. Szwajcaria, nr skargi 67810/10.
• Wyrok ETPC z dnia 5 czerwca 2015 r. w sprawie Lambert i inni vs. Francja, nr skargi 46043/14.
• Wyrok ETPC z dnia 23 czerwca 2015 r. w sprawie Nicklinson i Lamb vs. Zjednoczone Królestwo, nr skargi 2478/15 i 1787/15.
• Wyrok ETPC z dnia 12 lipca 2022 r. w sprawie Lings vs. Dania, nr skargi 15136/20.
• Wyrok Tribunal Constitucional da República Italiana, 242/2019, ECLI:IT:COST:2019:242.
• Zákon č. 40/2009 Sb ze dne 8. ledna 2009 trestní zákoník.
• Ababneh A., Physician Assisted Suicide for Terminally Ill Patients: An Argumentative Essay, „Journal of Palliative Care & Medicine” 2018, nr 8(4).
• Bodnar A., Skuteczność Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w Polsce, [w:] Skuteczność prawa, red. W.T. Giaro, Wydawnictwo Drukarnia LIBER, Warszawa 2010.
• Chańska W., Nieszczęsny dar życia. Filozofia i etyka jakości życia w medycynie współczesnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.
• Ciżyńska-Pałosz A., Wpływ Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na porządek prawny państw-stron Europejskiej Konwencji Praw Człowieka a koncepcja marginesu oceny. Analiza ze szczególnym uwzględnieniem wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Hirst przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2020, nr 1(50).
• Cohen J., Van Landeghem P., Carpentier N., Deliens L., Public Acceptance of Euthanasia in Europe: a Survey Study in 47 Countries, „International Journal of Public Health volume” 2014, nr 59.
• Emanuel E.J., The History of Euthanasia Debates in the United States and Britain, „Annals of Internal Medicine” 1994, nr 121(10).
• Garlicki L., Wartości lokalne a orzecznictwo ponadnarodowe – „kulturowy margines oceny” w orzecznictwie strasburskim?, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008, nr 4.
• Głuski J., W klubie samobójców, „Przegląd” 2002, nr 29.
• Grabowska J., Chodorowska A., „Dobra śmierć” na tle regulacji prawnych w Polsce, „Studia Prawnoustrojowe” 2018, nr 42.
• Guzik A., Prawo do godnej śmierci, „Prawo i Życie” 1999, nr 11.
• Hurst S.A., Mauron A., Assisted Suicide and Euthanasia in Switzerland: Allowing a Role for Non-Physicians, „British Medical Journal” 2003, nr 326(7383).
• Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae. O wartości i nienaruszalności życia ludzkiego, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań 1995.
• Jedlecka W., Argumentacja oparta na zasadzie autonomii i godności człowieka w sporze o legalizację eutanazji, „Studia Erasmiana Wratislaviensia” 2013, nr 7.
• Jonas H., Prawo do śmierci, „Etyka” 1988, nr 23.
• Kalita T., Prawo człowieka do śmierci, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2012, nr 4(21).
• Kamiński I.C., Prawo do życia i zakaz tortur oraz poniżającego i nieludzkiego traktowania w orzecznictwie ETPCz w 2009 r., „Europejski Przegląd Sądowy” 2010, nr 10.
• Kapelańska-Pręgowska J., Koncepcja tzw. marginesu oceny w orzecznictwie ETPC, „Państwo i Prawo” 2017, nr 12.
• Lang M., Prawne granice wolności. Refleksje nad prawem człowieka do samostanowienia, [w:] Człowiek w społeczeństwie i w prawie, red. M. Czakowska, J. Kutta, Kujawsko-Pomorska Wyższa Szkoła w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2013.
• Liżewski B., Operacjonalizacja ochrony praw człowieka w porządku Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Studium teoretycznoprawne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie--Skłodowskiej, Lublin 2015.
• Lubowiecki D., Ochrona płodu w systemie europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2016, nr 1.
• Mahoney P., The Comparative Method in Judgments of the European Court of Human Rights: Reference Back to National Law, [w:] Independence, Accountability, and the Judiciary, red. G. Canivet, M. Adenas, D. Fairgrieve, British Institute of International and Comparative Law, London 2006.
• Malczewski J., Eutanazja: z dziejów pojęcia, „Diametros” 2004, nr 1.
• Michałek-Janiczek A., Legalizacja eutanazji i samobójstwa wspomaganego w Luksemburgu, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2010, nr 8.
• Nowell-Smith P., The Right to Die, [w:] Contemporary Moral Issues, red. W. Cragg, McGraw-Hill Ryerson, Toronto 1983.
• Nowicki M.A., Gross przeciwko Szwajcarii – wyrok ETPC z dnia 14 maja 2013 r., skarga nr 67810/10, [w:] Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 2013, red. M.A. Nowicki, LEX/el. 2014.
• Nowicki M.A., Pretty przeciwko Wielkiej Brytanii – wyrok ETPC z dnia 29 kwietnia 2002 r., skarga nr 2346/02, [w:] Nowy Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 1999–2004, red. M.A. Nowicki, Zakamycze, Kraków 2005.
• Płachta M., The Right to Die or the Duty to Live: New Legal Parameters of an Old Dilemma, „Comparative Law Review” 1999, nr 9–10.
• Rabiega R., Eutanazja jako problem prawny i etyczny, „Prawo Kanoniczne” 2016, nr 1(59).
• Rachalski A., Eutanaści i mediatorzy, „Bez Dogmatu” 1996, nr 30.
• Skreczko A., Eutanazja jako fałszywe miłosierdzie, „Rocznik Teologii Katolickiej” 2012, t. 11/1.
• Stefan S., International Perspectives on Assisted Suicide and Euthanasia Get access Arrow, [w:] Rational Suicide, Irrational Laws: Examining Current Approaches to Suicide in Policy and Law, red. S. Stefan, Oxford University Press, Oxford 2016.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2023.215